کشف مُهر سنگی ساسانی در مازندران

دیدارنیوز ـ به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، دومین فصل کاوش باستان‌شناسی تپه قِلاکتی گِل محله سُرخ‌رود شهرستان محمودآباد در استان مازندران به سرپرستی میثم فلاح و میثم نیکزاد با مجوز پژوهشگاه انجام شد.

ادامه لایه‌نگاری، تعیین عرصه و پیشنهاد حریم، سرفصلی است که در تپه قلاکتی دنبال می‌شود. این تپه به شماره ۳۰۷۴۳ در سال ۱۳۹۰ ثبت ملی شده و بیش از یک دهه است پژوهش‌های روشمند و بلندمدت علمی در آن انجام می‌شود.

تپه قلاکتی متشکل از دو برجستگی شرقی - غربی است. برجستگی شرقی کم‌ارتفاع، اما وسیع‌تر و برجستگی غربی مرتفع‌تر و وسعت آن نسبت به تپه شرقی کم‌تر است. ارتفاع بلندترین قسمت مجموع تپه از زمین‌های همجوار ۱۲ متر و در حال حاضر نزدیک‌ترین سایت کاوش‌شده استان مازندران به نوار ساحلی (با فاصله مستقیم ۴ کیلومتر به دریای مازندران) است که مساحتی نزدیک به چهار هکتار دارد.

گمانه‌زنی فصل اول در تپه غربی بوده و کاوش در آن تا عمق نزدیک به ۱۰ متر از سطح تپه ادامه یافت، اما به سبب بالا آمدن سطح آب زیرزمینی، ادامۀ کاوش و رسیدن به خاک بکر میسر نشد.

این تپه دارای ۳ دوره آهن، تاریخی (اشکانی و ساسانی) و اسلامی (قرون سه تا نه هجری قمری) است که ۹ مرحله استقراری و یک مرحله گپ ازفاز‌های شناسایی‌شده در فصل اول در تپه غربی به شمارمی‌آید.

گفتنی است قطعات سفال خاکستری ساده و بقایای معماری شامل بخشی از یک کف و آوار ساختمانی انباشته، شناسایی شده متعلق به عصر آهن است.

همچنین علاوه بر قطعات سفالی به‌دست آمده از نهشته‌های دوره تاریخی، تعدادی گِل مُهر مزیّن به نقوش جانوری و هندسی و کتیبه‌ای به خط پهلوی ساسانی در گرداگرد نقوش به‌دست آمد که در شمار مهم‌ترین یافته‌های کاوش فصل نخست این محوطه محسوب می‌شوند.

موجودیت این گل‌مهر‌ها می‌تواند بیانگر حضور نهاد‌هایی در ارتباط با فعالیت‌های تجاری و اقتصادی در محوطه باشد که این امر اهمیت تپه را در دوران تاریخی با مناطق همجوار و شاید مرتبط با بازرگانی دریایی می‌رساند.

کشف گل‌مهر‌ها ازاولین نمونه به‌دست‌آمده در کاوش‌های علمی مازندران است. همچنین از نهشته‌های دوره اسلامی نیز تعداد زیادی قطعات میخ، قطعات سفالی ساده و لعابدار، سردوک و ... به‌دست آمده است.

یافته‌ها باستان‌شناسان را بر آن داشته که اهداف فصل دوم را در تپه شرقی پیگیری کنند و تفاوت‌ها و تشابهات نهشته‌های فرهنگی دو برجستگی را مورد ارزیابی و تحلیل قرار دهند. از این رو گمانه‌ای در بخش جنوبی تپه ایجاد و با نگاه لایه‌نگارانه آن را شروع کرده‌اند.