جامعه ایران از پس بحران‌های شدید سیاسی و اقتصادی و اجتماعی مملو از جان‌های ملول و روان‌های زخم خورده است. ریشه‌های این وضعیت و راههای التیام آن موضوع گفتگو با دکتر علی نیک جو روانپزشک و فعال سیاسی است.
دیدارنیوزـ نسرین نیکنام: سالهاست که ایران درگیر بحران های برخاسته از شرایط سیاسی و اجتماعی و اقتصادی و بین‌المللی است و با بحرانهایی مانند تورم، سقوط افراد به زیر خط فقر و افزایش شدید بحران‌های اجتماعی دست و پنجه نرم می‌کند. شیوع کرونا و شرایط اقتصادی و اجتماعی ناشی از آن مانند قرنطینه‌های بلندمدت، گسسته شدن روابط اجتماعی و تشدید بحران اقتصادی هم این وضعیت را تشدید کرده است. چنین وضعیتی، اوضاع نامساعد روحی و روانی را برای بسیاری از مردم ایجاد کرده است. برای بررسی ارتباط میان بحران‌های سیاسی و اجتماعی و اقتصادی با وضعیت نامساعد روحی افراد در جامعه ایران با دکتر علی نیک جو، روانپزشک و فعال سیاسی به گفتگو نشستیم.
فیلم کامل این گفتگو را این جا ببینید:
به گفته علی نیک جو بحران‌های فعلی بر وضعیت روحی و روانی تک تک افراد جامعه تاثیرات ناگواری خواهد داشت به ویژه برای کسانی که در کشاکش این دست اندازهای زندگی و به خاطر بحران کرونا عزیری از دست داده باشند.
البته او بحران های اقتصادی مانند پایین آمدن قدرت خرید مردم و افزایش تورم را هم یکی از دلایل بروز خشم و عصبانیت در مردم می‌داند و می‌گوید: نباید از مردم ایراد بگیریم که چرا نسبت به این اتفاق‌ها واکنش نشان می دهند؛ زیرا این حق طبیعی همه افراد است که نسبت به از بین رفتن حق و حقوقشان بی‌تفاوت نباشند و برای به دست آوردن حق از دست رفته، خشم خود را در قالب اعتراض‌های مختلف حتی اعتراض‌های خیابانی نشان دهد.
نیک جو نمونه بارز خشم‌هایی که پیامد‌های غیر قابل جبرانی هم در پی داشت را اتفاق‌های سال ۹۶ و ۹۸ می‌داند و می‌گوید: اینکه مردم به یکباره متوجه شدند که در عرض یک شب قیمت بنزین گران شده دچار استرس و ترس شدند و می‌دانستند که با بالا رفتن قیمت بنزین زندگی آنها دستخوش تغییرات سختی می‌شود و شاید نتوانند از پس هزینه‌های زندگی برآیند و همین موضوع سبب شد که آنها خشم خود از تصمیم گیران دولتی را به خیابان‌ها بیاورند تا شاید بتوانند احقاق حق کنند.
این روانپزشک به تغییر ریاست جمهوری آمریکا در زمان تصدی ترامپ اشاره می کند و می افزاید: زمانی که رئیس جمهور آمریکا اعلام کرد که از برجام خارج می شود، مریض های زیادی در مطب من بودند که دچار پنیک (وحشت شدید) و واکنش های عصبی شدند و از آینده خود و خانواده شان به شدت ترسیده بودند، در چنین شرایطی نمی توان به آنها توصیه کرد که نگران نباشید، کتاب بخوانید یا یوگا کنید!
از نیک جو پرسیدم که در شرایط کنونی که کرونا زندگی افراد را دستخوش تغییر جدی کرده و انتشار اخبار این حوزه مانند خوره به روح و روان آنها افتاده است، چه راهکارهایی را می توان به آنها ارائه داد تا راحت تر این بحران را پشت سر بگذارند؟
فایل صوتی این گفت‌وگو را بشنوید
نیک جو معتقد است که پاسخ به پرسش "چه باید کرد" امری فردی است و نمی‌توان نسخه واحدی برای همگان پیچید. البته روان‌شناسی زرد ید طولایی در تجویز جملات کلی و کلیشه ای دارد.اما یک نکته مهم است؛ باید توجه داشت که دغدغه مندی اجتماعی و سیاسی می تواند امری رشد دهنده باشد به شرط آن که در سونامی اخبار و حوادث غرق نشویم.به شرط آن که فضای زندگی چنان دیجیتالیزه نشود که امر واقع ساقط شود.
او در بخش دیگری از صحبت هایش برای بیان شفاف‌تر مشکلات افرادی که با پروسه درمان روحی روانی درگیرند، می‌گوید: تصور کنید که شما سرما خورده‌اید به دکتر مراجعه می‌کنید، برای شما دارو تجویز می‌شود و مصرف می‌کنید و پس از چند روز خوب می‌شوید. اما در درمان‌های بحران‌های روحی چنین فرایندی مستلزم زمان طولانی‌تری است چون مسائل روانشناختی مانند نوک کوه یخی است که زیرش ریشه‌های عمیق ناشناخته وجود دارد. این از توان تک تک ما خارج است که بخواهیم تنها با تجویز دارو این بیماری‌ها را حل کنیم. در این شرایط نیاز به روان‌درمانی وجود دارد و این پروسه طولانی است و این وظیفه حکومت است که بستر اقتصادی این راه درمانی را فراهم کند.
نیک جو به یک موضوع مهم در صحبت هایش اشاره کرد و گفت: افرادی پیش ما می‌آیند که باید برای آنها دارو تجویز شود و عملا از کسانی آسیب دیده‌اند که آنها باید به روانشناس و روانپزشک مراجعه می‌کرده‌اند، اما این کار را انجام نداده‌اند. این افراد با توجیهاتی نظیر این که ما نیاز به روانشناس نداریم، آنها پول الکی می‌گیرند و دارو‌ها هم باعث می‌شود من بخوابم و وابسته شوم و ... از درمان خود خودداری می‌کنند و به افراد دیگر آسیب می‌رسانند. این توهمات خیلی عظیمی از مردم است که خودشان را از شرایطی که موجب بهبودی حال آنها می‌شود محروم می‌کنند.
این روان‌درمانگر و فعال سیاسی در حالی که ریشه بحران‌های فعلی را سیاسی و اجتماعی می‌داند و معتقد است که این بحران‌ها باید در این ساحت حل شود به موضوعات مختلف دیگری مانند باور غلط انگ زنی به بیماری های حوزه اعصاب و روان که باعث می شود بخش زیادی از مردم از خدمات سلامت روان محروم بمانند و مسائلی مانند استفاده از راههای درمانی غیر از دارو برای بهبود حال مردم صحبت کرد. جزئیات این گفتگو را در فیلم می‌توانید ببییند و بشنوید.
