سابقه برگزاری مسابقات استعدادیابی موسیقی در ایران که به بهانه برگزاری «جایزه موسیقی جم» کاری از برادران پورناظری نگاهی به آن‌ها کرده‌ایم حدودا به سال ۱۳۹۲ برمی‌گردد و از جمله اولین‌هایش می‌توان به «جام موسیقی ایران» و «هزارصدا» اشاره کرد. مسابقاتی که در حوزه خوانندگی به‌ناچار تنها ویژه مردان است.
دیدارنیوز ـ اول مرداد بود که خبر آمد پروژه «جایزه موسیقی جم» کاری از تهمورس پورناظری به تهیه‌کنندگی سهراب پورناظری پس از گذشت ۳ ماه از پیش‌تولید آن، کلید خورده است.
طبق آن‌چه روابط‌عمومی این برنامه اعلام کرد بیش از یک سال است که تحقیقات این پروژه در حال انجام است و تا امروز شهرداد روحانی و علیرضا قربانی به آن پیوسته‌اند. پروژه‌ای که قرار است میزبان استعداد‌های خوانندگی و نوازندگی در رشته‌های موسیقی ایرانی، موسیقی پاپ و موسیقی کلاسیک بدون محدودیت جنسیتی، سنی و زبانی باشد. ادعایی که باید دید در عمل چگونه محقق می‌شود. چراکه وقتی واژه «خوانندگی» کنار عبارت «بدون محدودیت جنسیتی» می‌نشیند آن‌چه به ذهن متبادر می‌کند امکان حضور زنان نیز هست، امکانی در جامعه کنونی ایران وجود ندارد، اما سابقه این‌گونه جایزه‌ها و مسابقات در ایران در حوزه هنر و به شکل مشخص موسیقی به کجا بازمی‌گردد؟ و از چه زمانی شاهد برگزاری آن‌چه در ایران تحت عنوان «مسابقه استعدادیابی موسیقی» می‌شناسیمش بوده‌ایم؟
برگزاری اولین مسابقات استعدادیابی موسیقی در ایران حدودا به یک دهه پیش برمی‌گردد. هنگامی که این مسابقات در سال ۱۳۹۲ به همت جمعی از اعضای کانون موسیقی دانشگاه کاشان آغاز شد و پس از برگزاری دو دوره در این شهر در سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۳، دوره سوم و چهارم آن در اصفهان و دوره پنجمش در تهران برگزار شد. مدیر این مسابقه که عنوانش «جام موسیقی ایران» بود، پدرام بهاآبادی و دبیر شورای مرکزی آن حسین تهامی‌فرد بودند. فراخوان شرکت در ششمین «جام موسیقی ایران» اردیبهشت ۱۴۰۰ منتشر و اعلام شد که در نهایت ۱۶ تیم برای قرار گرفتن جلوی دوربین این مسابقه انتخاب خواهند شد. ۱۶ تیمی که شامل ۸ تیم در سبک سنتی و ۸ تیم در تمامی سبک‌های غیر سنتی است. این مسابقه از شبکه نمایش خانگی پخش می‌شود.
جام موسیقی ایران، هزارصدا، تک‌شو، نوآهنگ، آوای جادویی و... از جمله برنامه‌هایی هستند که تا پیش از آغاز به کار براداران پورناظری برای تولید جایزه موسیقی جم در زمینه استعدادیابی موسیقی در ایران برگزار شده‌اند.
برنامه «هزارصدا» نیز در آخرین روز تابستان سال ۱۳۹۲ کار خود را به بنیان‌گذاری و ایده‌پردازی آرش نصیری در فرهنگسرای ارسباران آغاز کرد. مهم‌ترین نکته در خصوص این برنامه این بود که شرکت‌کنندگان اجازه کاورکردن آهنگی دیگر را نداشتند و خوانندگان باید قطعاتی را می‌خواندند که متعلق به خودشان بود. محدودیتی که باعث شد مقوله شکل‌گیری کاراکتر مستقل و عدم تقلید بیشتر به چشم بیاید.
آرش نصیری در گفت‌وگویی در مورد شکل‌گیری «هزارصدا» گفته بود: «حس کردم جای برنامه‌ای که در آن ترانه، خوانندگی، موسیقی و تنظیم هم‌زمان بررسی شود، خالی است. به فرهنگسرای ارسباران درخواست دادم و بعد از چندین ماه رفت‌وآمد و بررسی لازم، اولین برنامه ٣١ شهریور سال ٩٢ برگزار شد.»
سال ۱۳۹۳ بود که یکی از سرویس‌های اشتراک ویدئو در ایران، از علاقه‌مندان خواست تا با ارسال ویدئو در پنج بخش بازیگری، خوانندگی، ورزشی و طنز استعداد خود را محک بزنند. مسابقه‌ای که اسامی داورانش در دومین دوره برگزاری در سال ۱۳۹۴ جالب توجه بود؛ کمال تبریزی برای بازیگری، رضا رشیدپور برای استعداد عجیب، مزدک میرزایی برای استعداد ورزشی، حسام‌الدین سراج برای خوانندگی سنتی و روزبه نعمت‌اللهی برای خوانندگی پاپ.
«تک‌شو» برای یافتن استعداد‌های خوانندگی در میان مردان با مشارکت مراکز صداوسیمای سراسر کشور در قالب مسابقه‌ای تلویزیونی به تعداد ٩٠ برنامه ۶٠ دقیقه‌ای در شبکه «شما» تولید می‌شود. این خبر مهر ۱۳۹۴ منتشر شد.
مسابقه‌ای که برگزارکنندگانش مدعی بودند قصد دارد با نگرشی نو به معرفی موسیقی اقوام و خوانندگان آماتور کلاسیک، سنتی، محلی، پاپ و... بپردازد.
مسابقه «یک، دو، صدا» با هدف استعدادیابی در حوزه گویندگی و اجرای خانم‌ها و آقایان و خوانندگی آقایان بیش از پنج سال است که در شبکه رادیو ایران تولید و پخش می‌شود. خرداد ۱۴۰۰ بود که خبر آمد فصل نهم این برنامه در چهار رشته گویندگی، خوانندگی، قصه‌گویی و بازیگری طراحی شده و قرار است نفرات برتر این رشته‌ها در مرحله نهایی این فصل در کنار هم به رقابت بپردازند.
«نونوایان» برنامه‌ای برای پسران نوجوان گروه سنی ۱۰ تا ۱۶ سال و تولید گروه کودک‌ونوجوان شبکه دو سیما بود. برنامه‌ای که هدفش استعدادیابی مداحان نوجوان معرفی شده بود و شهریور ۱۳۹۶ روی آنتن رفت. این برنامه در زمان پخش با انتقاداتی، چون «برنامه مداحی به سبک استعدادیابی استیج» مواجه شد.
فصل اول «عصر جدید»، مسابقه استعدادیابی در حوزه‌های سرگرمی، هنری و مهارت‌های ورزشی ۲۷ بهمن ۱۳۹۷ با اجرای احسان علیخانی روی آنتن شبکه سه سیما رفت که در بخشی از آن نیز شاهد خوانندگی استعداد‌هایی پارسا خائف (نفر سوم فصل اول) و عرفان طهماسبی (نفر چهارم فصل دوم) بودیم.
اسفند ۱۳۹۹ بود که خبرآمد مسابقه خوانندگی «نواهنگ» با داورانی از ایران و افغانستان ویژه استعدادیابی خوانندگی از میان افغانستانی‌های مقیم ایران برای شبکه آی‌فیلم۲ تولید می‌شود.
در نخستین دور این مسابقه از میان شرکت‌کنندگان، حدود ۱۳۰ نفر این قابلیت را داشتند که در تست راستی‌آزمایی در حضور داوران شرکت کردند و در ادامه عارف جعفری از خوانندگان افغانستانی، محمدرضا چراغعلی از آهنگسازان ایرانی و مهرداد هویدا خواننده و آهنگساز ایرانی ۴۸ نفر را از میان آن‌ها انتخاب کردند. این افراد به ۱۲ گروه چهار نفری تقسیم شدند و هر گروه در یک قسمت از برنامه «نواهنگ» با یکدیگر به رقابت پرداختند.
فروردین ۱۴۰۰ بود که محمد اصفهانی، رضا صادقی، احسان خواجه‌امیری، رضا یزدانی، علیرضا افکاری و فرزاد فرزین به عنوان مربی/ داوران مسابقه استعدادیابی «آوای جادویی» که از شبکه نمایش خانگی پخش خواهد شد معرفی شدند. همچنین مسابقه استعدادیابی موسیقی «بَند بازی» با حضور داورانی، چون علیرضا عصار، بهروز صفاریان، امید نعمتی و مهراوه شریفی‌نیا با اجرای امید حاجیلی به زودی منتشر می‌شود. گفته می‌شود گروه‌های موسیقی جوان در این مسابقه به کارگردانی نیما بانک به رقابت با هم خواهند پرداخت.
گزارش از نرگس کیانی
