آنچه از وین به ایران مخابره می‌شود، امید به احیا برجام را پررنگ‌تر کرده و باعث شده تا طی هفته گذشته قیمت ارز و طلا با شتابی کم‌نظیر کاهش یابد اما این روند کاهنده تا کجا ادامه پیدا خواهد کرد؟
دیدارنیوز ـ سرویس اقتصادی: در هفته گذشته، ریزش پرشتاب قیمت ارز باعث شد تا بخش بزرگی از جامعه به بهبود وضعیت اقتصادی طی چشم‌اندازی کوتاه مدت امیدوار شود. در پایان هفته‌ای که گذشت، قیمت دلار به کانال ۲۰ هزار تومن نیز رسید. این پایین‌ترین قیمت طی ده ماهی است که در آن دلار به قیمت ۳۰ هزار تومان هم رسیده بود و حتی در مهر ۱۳۹۹ بود که برای برهه‌ای کوتاه صرافی‌ها قیمت دلار را ۳۲ هزار تومان اعلام کردند. قیمت یورو نیز به موازات دلار کاهش پیدا کرد و در پایان هفته گذشته به کانال ۲۴ هزار تومان نیز وارد شد.
مبرهن بود که این کاهش قیمت نتیجه اخباری است که از وین و از دل مذاکرات ایران و قدرت‌های جهانی با هدف احیا برجام به گوش می‌رسد. این که سقوط ارزش ارز سوغات وین است در کلام مسئولان اقتصادی کشور نیز مشخص بود، کمااینکه در سخنان عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی نیز شنیدیم: «احتمال رفع تحریم‌ها و آزادی منابع بانک مرکزی، انتظارات مثبتی در بازار ارز ایجاد کرده است و کاهش نرخ ارز در این بازار امری منطقی است.»
بخش دیگری از سخنان همتی، اما به نوعی در تضاد با گزاره تأثیر معادلات بین‌المللی بر تغییرات قیمت ارز بود. همتی اظهار کرد: «این روز‌ها در برخی از اظهارات تلاش می‌شود اقدامات بانک مرکزی را برای تعدیل نرخ ارز که در راستای تلاش برای تقویت ارزش پول ملی و پاسخ به مطالبه مهم مردم است، اقدامی سیاسی جلوه دهند.»
چندی پیش بود که عبدالناصر همتی در پاسخ به محمود واعظی، مسئول دفتر رئیس‌جمهور که گفته بود این دولت است که تعمداً نرخ ارز را بالا نگه می‌دارد تا بتواند اقتصاد مملکت را اداره کند، اعلام کرد این اظهار نظر دقیق نیست و دولت دخالتی در قیمت‌گذاری دلار ندارد.
همتی نقش دولت در ماه‌های افزایش افسارگسیخته قیمت ارز که باعث کاهش ارزش پول ملی و ایجاد تورم شده رد کرده بود، با این حال در سخنان همتی مشهود است که کاهش قیمت ارز را متأثر از سیاست‌های بانک مرکزی و دولت می‌داند.
بسیاری نیز این سخنان همتی را مجوزی بازارساز در راستای افت بیشتر قیمت دلار قلمداد کردند و پیش‌بینی کردند دلار می‌تواند به زودی خط مقاومت ۲۰ هزار تومان را بشکند و حتی امیدوار شدند که وعده نوروزی دولت، یعنی رسیدن قیمت دلار به ۱۵ هزار تومان، به حقیقت بدل شود.
با آغاز هفته جاری، اما به جای شکسته شدن خط مقاومت ۲۰ هزار تومان، شاهد افزایش مجدد قیمت دلار بودیم.
«اخبار دروغ راجع به مذاکرات وین جعل و منتشر می‌کنید تا دلار ارزان نشود! بگویید چه دشمنی با ملت دارید که نمی‌خواهید حتی اندکی از سختی آن‌ها کاسته شود؟»
این متن توییت عبدالله رمضان‌زاده، فعال سیاسی اصلاح‌طلب و سخنگوی دولت اصلاحات است. اشاره او احتمالاً به اخباری است که طی روز‌های اخیر از طریق پرس تی‌وی مخابره شده است و روند حصول توافق را منفی جلوه داده است.
با این حال اخباری که به شکل مرتب از طرف مذاکره کننده‌های ایرانی اعلام می‌شود نشان می‌هد که دنیا در آستانه شکل دادن توافقی جدید است. عباس عراقچی، دیپلمات اصلی جمهوری اسلامی ایران در دور جدید مذاکرات امروز اعلام کرد: «آمریکایی‌ها برای بازگشت به برجام جدی هستند و اعلام کرده‌اند بخش بزرگی از تحریم‌ها را لغو می‌کنند.»
به هر صورت به نظر می‌رسد تا به اینجای کار، تغییرات قیمت ارز تماماً متأثر از اخبار مذاکرات بوده و هیجانات ناشی از متغیر‌های سیاست بین‌الملل است که دلار را تا مرز ۲۰ هزار تومان رسانده است.
این کاهش قیمت البته چندان باعث کاهش شتاب تورمی نشده است و حتی در روز‌های آخر هفته گذشته شاهد بودیم که شورای رقابت رسماً اجازه افزایش قیمت خودرو را اعلام کرد. بازار سرمایه نیز چندان روی خوشی به کاهش قیمت ارز نشان نداد و طی هفته گذشته عموماً تابلوی بورس قرمز رنگ بود.
در واقع با توجه به انباشت تورمی موجود در کشور، می‌توان گمانه زد نقطه تعادل قیمت دلار بالای ۲۰ هزار تومان است و با کاهش هیجانات بین‌المللی باز هم شاهد افزایش قیمت ارز خواهیم بود و می‌توان پیش‌بینی کرد، اگر روند به عکس این گمانه طی شود و قیمت دلار زیر ۲۰ هزار تومان نزولی شود، بسیاری از تجار و نیز تولید کننده‌های داخلی با ضرر و زیان مواجه می‌شوند و شرایط به مانند روز‌های پایان جنگ تحمیلی و سقوط ۶۰ درصدی قیمت دلار در آن روزگار، مجدداً موجب ایجاد بحران اقتصادی خواهد شد.
به موازات سقوط قیمت ارز، قیمت سکه و طلا نیز در ایران نزولی بود. قیمت هر گرم طلا ۱۸ عیار پس از ماه‌ها به زیر یک میلیون تومان آمد و در آخرین روز از هفته گذشته وارد کانال ۸۰۰ هزار تومان هم شد. قیمت سکه نیز در آستانه ۸ میلیون تومان قرار گرفته بود که این پایین‌ترین قیمت طی یک سال گذشته است. ربع سکه و سکه یک گرمی نیز با کاهش قیمت مواجه شدند.
برای کاهش قیمت طلا در ایران می‌توان سه عامل اساسی را در نظر گرفت. اولین عامل، تأثیر مستقیم روابط بین‌المللی است. با شروع هفته جدید و با کاهش یافتن هیجانات ناشی از خبر‌های مربوط به مذاکرات وین، همان‌گونه که قیمت ارز افزایشی بود، قیمت طلا و سکه نیز افزایش پیدا کرد.
دیگر عامل نبود نقدینگی و کاهش تقاضا است که از عوامل اصلی افت قیمت طلا بوده است و طی هفته‌های گذشته، در کنار تغییر معادلات بین‌المللی جمهوری اسلامی باعث ریزش کم‌نظیر قیمت سکه شده است.
با این حال در تحلیل قیمت سکه و طلا در ایران رفتار قیمت جهانی طلا را هم باید در نظر گرفت. در حال حاضر شرایط کلان اقتصادی ایالات متحده، مانند سیاست‌های مالی فدرال رزرو، نرخ بهره پایین، چاپ بیشتر پول و محرک‌های مالی و همچنین افزایش انتظارات تورمی برای طلا بسیار مفید بوده و می‌تواند قیمت آن را افزایش دهد. از همین رو بسیاری از کارشناسان انتظار دارند شیب سقوط قیمت سکه و طلا در ایران کند شود و با رسیدن قیمت ارز به نقطه تعادل، مجدداً شاهد افزایش قیمت طلا و سکه باشیم.
