بهمن در دِی؛ به سپیدی مرگ!

 

 

دیدارنیوز ـ سپیدار مقدم: جمعه زیبا و آفتابی برای من با تماشای آبی آسمان تهران دیدنی‌تر می‌شد و قرار بود صبح زود برای رفتن به کوه آماده باشم که خواب ماندم. قبل از ظهر راهی مسیر دارآباد شدم تا هوایی بخورم. تا ابتدای مسیر هم رفتم، ولی باز بی‌حوصلگی اجازه نداد از ماشین پیاده شوم و به سمت دره و از آنجا به قله بروم و کوهنوردی کوتاهی داشته باشم. تنها به استراحت در پارک و استشمام هوای تمیز بسنده کردم غافل از اینکه در چند قدمی‌ام چه اتفاقاتی رخ داد. 

صبح شنبه بود که خبر‌ها را خواندم، متحیر ماندم که گردشگران و کوهنوردان در جمعه برفی کوهستان چه لحظاتی را پشت سرگذاشته‌اند. سقوط بهمن در ارتفاعات کلکچال و دارآباد و مسیر توچال و کشته شدن کوهنوردان و مفقود شدن عده‌ای و سرمازدگی و یخ زدگی عده‌ای دیگر تیتر یک تمام خبرگزاری‌ها شده بود.

اتفاقی که چند سال پیش در ارتفاعات توچال رخ داد و 9 کوهنورد را کشت، باز هم تکرار شد. به گفته رضا زارعی رئیس فدراسیون کوهنوردی، اکیپ‌های امداد و نجات، برای پیشگیری از حادثه در کوهستان‌ها بودند اما بی توجهی برخی افراد به هشدار‌ها باعث بروز اتفاقات تلخی ‌شد.

طبق آخرین آمار، سقوط بهمن تاکنون ۱۲ نفر فوتی و ۲ نفر مفقودی داشته با با ارتفاع ۱۵ متری برف بعد از بهمن به سختی می‌شود افراد (احتمالی) که زیر برف مدفون مانده‌اند را پیدا کرد.

برای دانستن اینکه در ارتفاعات شمال تهران چه حادثه‌ای رخ داده است جدای از آمار و ارقامی که از سوی فدارسیون کوهنوردی و هلال احمر و سایر ارگان‌ها اعلام می‌شود با دو کوهنورد که یکی از آنها در عملیات نجات و جستجو هم حضور داشته گفتگویی انجام دادم که در ادامه می‌خوانید:

 

پدرام قاضی مدرس کوهنوردی و از اعضای امدادرسان در حادثه کوهستان روز جمعه گفت: حادثه‌ای که در کوه‌های شمال تهران رخ داد، در دو قالب کوهنوردان آماتور و کوهنوردانی که به صورت سازمان یافته فعالیت می‌کنند، قابل بررسی است. در حادثه کلکچال، بیشتر کوهنوردان آماتور درگیر ماجرا بودند و علت اصلی گرفتار شدن آنها در بهمن نیز  بی‌اطلاعی و بی‌توجهی به اخبار و اطلاعات هواشناسی بوده که افراد را دچار سرمازدگی، گم شدن وگرفتار شدن در باد شدید کرد. این حادثه تیم‌های امدادی زیادی را نیز درگیر کرد با این حال  هنوز تعدادی از کوهنوردان پیدا نشده اند.

 

او در خصوص بهمن منطقه قلعه دختر (ارتفاعات روستای آهار) نیز گفت: یک تیم کوهنوردی که به صورت باشگاهی فعالیت دارند در بطن این حادثه بودند. متاسفانه این تیم از یک مسیر تابستانه شروع به حرکت می‌کند که بزرگ‌ترین اشتباه بوده و آن‌ها را در معرض بهمن قرار داده است که ۶ نفر از اعضای تیم زیر بهمن می‌روند اما ۵ نفر با پای خودشان از بهمن بیرون می‌آیند. متاسفانه یک نفر  مدفون شده و پیکرش بعد از تجسس حدود ۶ ساعته بسیار سنگین توسط یک تیم ۱۴ نفره از انتهای بهمن پیدا می‌شود.

پدرام قاضی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا گردشگران عادی هم در این حادثه بوده‌اند، گفت: متاسفانه در کوهنوردی گردشگری، افراد به دید تفریح به محیط کوهستان پا می‌گذارند و معمولا آشنایی با محیط کوهستان و دانش کوهنوردی و هواشناسی کوهستان ندارند و حتی از ساده‌ترین ابزار‌هایی که در دست دارند هم استعلام هواشناسی نمی‌گیرند. وقتی این افراد وارد منطقه خطر می‌شوند نتیجه روشن است.

او در پاسخ اینکه ریزش بهمن در چه ارتفاعی بوده و آیا گردشگران عادی هم می‌توانستند به آنجا برسند، گفت: کلا قله قلعه دختر حدود ۳ هزار متر ارتفاع دارد و این اتفاق در زیر قله در محدوده ۲۷۰۰ متری رخ داده و چیزی حدود ۵ ساعت کوهنوردی جدی لازم بوده تا به این ارتفاع برسند. این ارتفاعی نیست که گردشگران بتوانند خیلی راحت به آن منطقه بروند.

او با گفتن اینکه در دره دارآباد هم که کوهنوردان به صورت گردشگری رفته بودند، حادثه داشتیم، ادامه می‌دهد: پهنه کوهستان‌های شمالی تهران از دارآباد در شرق تا کن در غرب تهران ادامه دارد و همیشه حجم زیادی کوهنورد و گردشگر به این مناطق وارد می‌شود و عمدتا کوهنوردان گردشگرند که آموزش‌های لازم را ندیده‌اند.

سوال مهم این است که آیا می‌توان از ورود کوهنوردان مبتدی در روزهای خطرناک و شرایط هشدار جلوگیری کرد؟ این کوهنورد زبده و باسابقه در پاسخ گفت: از اواسط دهه هشتاد هیئت کوهنوردی استان طرح ستاد اطلاع رسانی و پیشگیری از حوادث کوهستانی را پیاده کرد که به صورت ایستگاهی در ارتفاعات مختلف توسط کوهنوردان زبده استان این اطلاع رسانی‌ها انجام ‌شود، اما مشکلی که این طرح بعد از گذشت حدود ۱۵ سال دارد این است که الزام قضایی در زمینه ممانعت از صعود افراد ندارد. نمی شود به افراد بگویید که حق عبور و صعود ندارند، تنها توانمندی که هیئت کوهنوردی استان دارد که البته خیلی هم موفق بوده در این حد است که به افراد هشدار و اطلاعاتی از منطقه داده شود، اما توان این که مانع ورود فرد شود، وجود ندارد.

از این کوهنورد امدادرسان در مورد افرادی که در مسیر کلکچال دچار حادثه شدند پرسیدم و گفت: کلکچال یک موقعیت خاص دارد قله‌ای است که  از ۴ طرف دارای دره است و بدنه مستقلی دارد که از بدنه اصلی کوهستان توچال جدا شده و کوریدور‌های هوایی خاصی را برای خودش ایجاد می‌کند. این قله از سمت شرق به دره دارآباد و رحمان آباد از جنوب به گلاب دره از سمت غرب به ارتفاعات قله اسپیلت و از شمال هم به دره پیازچال وصل می‌شود و این شرایط هوایی متفاوتی برای کلکچال نسبت به سایر کوه‌های استان ایجاد می کند و البته بیشترین آسیب را هم گردشگران در کلکچال داشتند. اردوگاه کلکچال، مسیر پیاده روی نرم و راحتی دارد و اغلب گردشگران با پیاده‌روی ساده از پارک جمشیدیه شروع می‌کنند و به سمت این اردوگاه و کمی بالاتر که در واقع محیط کاملا کوهستانی  است می‌روند و در نهایت از مسیر پاکوب خارج می‌شوند. درست از آنجایی که قله‌نوردی جدی‌تر می‌شود خطر در کمین این افرلاد بوده و آنها را گرفتار کرده است.

از نگاه این مربی، بهترین راه، کوهنوردی باشگاهی و فدراسیونی است چرا که افراد زیر نظر باشگاه‌های متولی در استان آموزش‌های لازم را می‌بینند و با شرایط کوهستان و کوهنوردی آشنا می‌شوند و برای کوهنوردی برنامه ریزی می‌کنند.

 

بهرام رحم‌دل، از دیگر کوه‌نوردان باتجربه نیز در این باره به دیدار گفت: «هواشناسی کوهستان از قبل، پیش بینی این وضعیت را کرده بود و حتی فدراسیون کوهنوردی هم هشدار داده بود که از صعود به ارتفاعات خودداری کنید. اینکه این افراد در این هوا صعود کردند یک موضوع و این که از مسیر‌های اشتباه صعود کردند موضوع دیگری است. یک سری افراد اصلا لوازم کوهنوردی مناسب نداشتند و با یک کلاه ساده و لوازم ابتدایی وارد منطقه‌ای شدند که دمای ۳۰ درجه زیر صفر داشته و طبیعی بود که دچار سرمازدگی شوند همانطور که خیلی از افراد دچار سرمازدگی دست، پا، صورت، گردن و ... شدند.

او ادامه داد: یک سری افراد هم در روستای آهاردچار حادثه شدند. صعود به قله‌ قلعه دختر دو مسیر دارد، یک مسیر مخصوص زمستان که از روی یال می‌رود و سطح مرتفع تری دارد و بالای دره هاست که امکان ریزش برف و بهمن را ندارد و یکی هم مسیر دره که مخصوص تابستان است.

او تاکید کرد: متاسفانه یک گروه کوهنوردی که از این مسیر تابستانه می‌رفتند با توجه به اینکه برف خیلی زیاد بوده و روز‌های قبل هم دو روز پیاپی بارش برف سنگینی را در منطقه داشتیم اصرار داشتند به قله صعود کنند. قطعا در این فصل عوامل انسانی هم می‌تواند به سادگی باعث ریزش بهمن ‌شود، چون وقتی از دره صعود می‌کنید بالاخره یک نفر حرف می‌زند و حتی با همان راه رفتن درون دره لرزشی در کوهستان ایجاد که باعث می‌شود برف‌هایی که بالای سر هستند فرو بریزند و همین عامل باعث حرکت بهمن و در نهایت منجر به فوت یکی از اعضای گروه که در قلعه دختر بودند، شده است».

او ادامه داد: یک عده هم در دره دارآباد اینچنین دچار حادثه شدند که این‌ها نشات گرفته از نداشتن اطلاعات درست کوهنوردی است.
رحم دل با گفتن اینکه اکثر افرادی که گرفتار بهمن شدند در مسیر دره بودند، ادامه داد: «در همه آموزش‌ها توصیه می‌شود که اکیدا در زمستان کوهنورد نباید وارد دره شود متاسفانه به توصیه‌ها و آموزش‌ها توجهی نمی‌شود. با توجه به اینکه زمستان امسال حجم برف خیلی زیاد است دوباره وارد این دره‌ها شدند و بهمن زده و دو نفر هم در دره دارآباد فوت شدند».

او با گفتن اینکه در زمستان مسیر عادی کوهنوردی نداریم و همه جا ریسک پذیر است گفت: افراد با داشتن تجهیزات و علم کوهنوردی، مسیری صعود را طوری انتخاب کنند که حتما از روی یال باشد نه مسیر دره و همین طور شرایط آب و هوایی را از چند رو قبل مرتب چک کنند. افرادی که در پناهگاه‌ها (شیرپلا، کلکچال، ولنجک) عضو ستاد زمستانی هیئت کوهنوری هستند، اعلام می‌کنند که مسیر چگونه است، ولی متاسفانه کوهنوردان و گردشگران اهمیت نمی‌دهند و حتی اگر جلویشان را بگیرند، راه دیگری برای ادامه مسیر پیدا می‌کنند و این مشکلی است که همیشه وجود دارد.

 

چیزی که بیشتر از همه ذهنم را مشغول کرده این است که تا به کی می خواهیم به جنگ با طبیعت آنهم کوهستان برویم، کوهستان با وجود آن همه سکوت و ارامش و ابهت، شوخی ندارد در زمستان برف دارد، بهمن دارد، سرمازدگی و یخ زدگی دارد و در نهایت سقوط هم دارد و چه بهتر که با تدبیر و آگاهی پا به درون کوهستان بگذاریم و آرامش محیط را بهم نزنیم و جان خودمان را هم حفظ کنیم.