دیدارنیوز-
مرضیه حسینی: شبکه‌های ملی و تخصصی سازمان‌های غیردولتی – کارگروه مهار کرونا (شبکه کمک)، در طول ماه‌های اسفند و و فروردین سال ۹۹، در خصوص پیامد‌های شیوع کرونا بر زندگی مردم، به خصوص اقشار آسیب پذیر ۴ بیانیه منتشر کرده و در قالب نامه خطاب به رئیس جمهور پیشنهاداتی مبنی بر جلوگیری از شیوع بیشتر کرونا و حمایت از اقشار آسیب پذیر ارائه داده است. شبکه کمک به دنبال بی اثر بودن ۴ بیانیه پیشین خود، اقدام به نوشتن پنجمین نامه خطاب به ریاست جمهوری کرده است.
فاطمه قاسم زاده فعال مدنی و رئیس هیئت مدیره شبکه یاری کودکان کار و عضو شبکه کمک در گفتگوی با دیدار با نگاهی به بیانیه‌ها و نامه‌های شبکه کمک، مناسبات میان دولت و سازمان‌های مردم نهاد در ایام شیوع کرونا را بررسی کرده است.
دولت در کنار اعمال قدرت، مسئولیت هم بپذیرد
قدرت و اثرگذاری سازمان‌های مردم نهاد یکی از مهم‌ترین نشانه‌های پویایی و قدرتمندی جامعه مدنی در هر جامعه‌ای است. این سازمان‌ها از آنجا که رابط میان مردم و دولت هستند، قادرند مطالبات مردم، به خصوص اقشار آسیب‌پذیر و نیازمند حمایت را به گوش دولت رسانده و با توجه به ظرفیت‌ها و تجربیات خود بازوی مشارکتی و اجرایی دولت در خصوص سیاست‌های اجتماعی و حمایتی باشد. سازمان‌های مردم نهاد از آنجا که خود را در قبال کیفیت زندگی گروه‌های هدف خود مسئول می‌دانند، به شیوه‌های مختلف به دولت‌ها گوشزد می‌کنند که حاکمیت‌ها در کنار داشتن قدرت، باید مسئولیت رفاه و کیفیت زندگی شهروندان خود را نیز بپذیرند، اعمال قدرت عریان بدون مسئولیت پذیری نتیجه‌ای جز افزایش شکاف دولت و ملت و همچنین کاسته شدن از کیفیت زندگی و سلامت مردم خاصه گرو‌های آسیب پذیر ندارد.
تجربیات چند دهه اخیر نشان می‌دهد که تلاش سازمان‌های مردم نهاد در جهت وادار کردن دولت به پذیرش مسئولیت خود در قبال شهروندانش چندان رضایت بخش نبوده و این سازمان‌ها در نهایت مورد بی مهری نظام سیاسی قرار گرفته اند. تلاش ناموفق «شبکه کمک»، در ایام بحرانی کرونا در جهت نزدیک شدن به دولت و جلب مشارکت نهاد‌های دولتی با هدف حمایت از فرودستان از طرفی و اجرایی کردن پروتکل‌های بهداشتی از سوی دیگر، پس از انتشار ۵ بیانیه و نامه نگاری با رئیس دولت، یکی از مصادیق وجود آسیب در روابط دولت و جامعه مدنی و عدم استفاده از ظرفیت‌های سازمان‌های مردم نهاد است.
ما مطالبه گری می‌کنیم، اما کو گوش شنوا
فاطمه قاسم زاده در گفتگو با «دیدار» به اختصار به مفاد پنجمین بیانیه شبکه کمک، که حاوی نکات مهمی در خصوص درگیر شدن جامعه ایرانی با ویروس کرونا است اشاره کرد و گفت: بیانیه در ماده اول تاکید می‌کند که سازمان‌های مردم نهاد از آنجا که از نزدیک شاهد بحرانی شدن وضعیت معیشت بخشی از مردم هستند، از دولت می‌خواهد ان جی او ها را در کار حمایت از خانوار‌های نیازمند یاری دهد.
ماده دوم تغییر رفتار اجتماعی متناسب با شرایط بحرانی کرونا را گام اول در مهار این بیماری می‌داند و تاکید می‌کند بدون اعمال نظارت شدید بر رعایت پروتکل‌های بهداشتی خاصه در اداره ها، مراکز کسب و کار و معابر عمومی و به میدان آوردن مشارکت مدیران محلی (استانداری ها، فرمانداری‌ها، شهرداری‌ها و دهیاری‌ها) این تغییر رفتار ثمره چندانی نخواهد داشت.
ماده سوم پیشنهاد می‌دهد که دولت فضای اداره‌ها و شاغلین بخش‌های دولتی را مدیریت فیزیکی کرده و سیاست شیفتی کردن و دور کاری را اعمال کند.
ماده چهارم تاکید می‌کند که دولت می‌تواند با اقداماتی، چون توسعه پهنای باند اینترنت، حذف فیلترینگ و کاهش هزینه‌های مخابرات به ویژه در مناطق محروم به رونق کسب و کار‌های اینترنتی کمک کند.
ماده پنجم تامین بسته‌های بهداشتی و معیشتی برای مناطق و مردم محروم را خواستار است و همچنین پیشنهاد می‌دهد به مردم این مناطق کمک هزینه دوران بحران کرونا با مدیریت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، با استفاده از همه ظرفیت‌های بخش‌های دولتی، عمومی و خصوصی، به طور مستمر به مدت حداقل یکسال پرداخت شود.
ماده ششم مقرر می‌دارد که باتوجه به مشوش بودن آمار مرگ و میر کرونا و اطلاعاتی که راجع به این بیماری و درمان آن وجود دارد و آشفته و گاه متناقض است، دولت خود اقدام به طراحی مرجع قابل اعتماد با هدف اطلاع رسانی به مردم کند.
ماده آخربه دولت پیشنهاد می‌دهد که از ظرفیت‌ها و تجربیات سازمان‌های مردمی در کاهش آسیب‌های بحران کرونا و اجرای کردن پروتکل‌های بهداشتی کمک گرفته شود.
قاسم زاده افزود: این پنجمین نامه‌ایست که ما در ارتباط با مساله کرونا خطاب به دولت نوشته‌ایم، اما همان طور که از سرعت شیوع کرونا و عدم تغییر در رفتار اجتماعی در شرایط کرونایی بر می‌آید، تلاش‌ها و فریاد‌های ما گوش شنوایی نداشته است.
درک درستی از کارکرد سازمان‌های مردمی وجود ندارد
فاطمه قاسم زاده در خصوص دلایل ناکامی سازمان‌های مردم نهاد در ایجاد روابط مبتنی بر مشارکت با دولت‌ها گفت: روابط ما با دولت عمدتا یک طرفه بوده یعنی همواره سازمان‌هایی مردم نهاد به دولت نزدیک شده و پیشنهاد مشارکت در حل معضلات اجتماعی را داده‌اند. در مقابل، دولت‌ها همان طور که گفتم نه تنها گامی به سوی مشارکت با ما بر نداشته و بر نمی‌دارند، که پیشنهاد ما برای مشارکت و همکاری را نیز نمی‌پذیرید، یعنی اساسا توجهی به راهبرد‌ها و توان و ظرفیت ما ندارند. دلیل این عدم توجه و جدی نگرفتن توان سازمان‌های مردم نهاد تعریف این سازمان‌ها از منظر نظام سیاسی است به این معنا که سازمان‌های مردمی تنها به خیریه و اماکنی برای کمک به اقشار نیازمند تقلیل یافته است.
در حالی که سازمان‌های مردم نهاد در کنار حمایتی گری دو رسالت مهم دیگر یعنی مطالبه گری و آگاهی بخشی نیز دارند. این سازمان‌ها نقش حمایت گری خود را به خوبی انجام می‌دهند و علی رغم دشواری‌هایی که همواره داشته و کرونا نیز بر دامنه آن افزوده است، خانواده‌ها و افراد تحت پوشش خود را از طرق مختلف مانند اهدای بسته‌های معیشتی و بهداشتی حمایت می‌کنند و هم زمان نقش آگاهی بخشی را نیز درجهت آگاه کردن گروه‌های هدف نسبت به ضرورت رعایت پروتکل‌های بهداشتی و همچنین نحوه وفق دادن زندگی روزمره با شرایط کرونایی ایفا می‌کنند. اما در جایی که پای دولت به میان می‌آید نقش مطالبه گری ما نادیده گرفته می‌شود و دولت در تدوین و اتخاذ سیاست‌های اجتماعی و فرهنگی سازمان‌های مردم نهاد را نادیده می‌گیرد.
زندگی مردم سخت‌تر شده است
فاطمه قاسم زاده در خصوص فشار کرونا بر زندگی فرودستان گفت: مردم میان حفظ جانشان و درآوردن نان سرگردان شده اند.سازمان‌های مردمی شاید بیشتر از هر نهاد دیگری قادر به لمس و مشاهده فقیرتر شدن و آسیب پذیرتر شدن مردم هستند. دوستان ما در ان جی او‌های مختلف اذعان دارند که روزانه افراد زیادی برای گرفتن غذا یا دارو و اقلام بهداشتی به خیریه‌ها و موسسه‌ها مراجعه می‌کنند. تعداد این افراد و خانوار‌ها روز به روز افزایش می‌یابد در حالی که توان و ظرفیت خیریه‌ها و ان جی او‌ها برای حمایت و کمک محدود است. بحران اقتصادی اخیر و مشکلات حاصل از کرونا بر توان اقتصادی سازمان‌های مردمی نیز اثر گذاشته، این سازمان‌ها در نهایت می‌توانند خانوار‌های تحت پوشش خود را حمایت کنند و از پذیرش افراد جدید به دلیل نداشتن منابع مالی ناتوان هستند.
وی افزود: یک مورد از تاثیرات بسیار مخرب کرونا بر اقشار کم درآمد، بحث آموزش دانش آموزان محروم و بی بضاعت است. آمار‌ها نشان می‌دهند که تا کنون ۳ میلیون دانش آموز به دلیل مجازی شدن آموزش و نداشتن گوشی مناسب برای دریافت آموزش‌های مجازی، از تحصیل بازمانده اند. سازمان‌های مردمی ما تمام تلاششان را برای فراهم آوردن امکان تحصیل این دانش آموزان می‌کنند، اما حمایت دولت هم لازم است.
قاسم زاده در پایان گفت: این نکته را ما مکرر در نامه‌ها و بیانیه‌های خود به دولت گوشزد کرده ایم که می‌بایست فکری به حال اقشار کم‌توان اقتصادی کند، زیرا بسیاری از آن‌ها نه شغلی دارند، نه پولی، نه دارویی و نه حتی غذایی برای خوردن. متاسفانه تا الان سیاستی در این خصوص اتخاذ نشده است. توصیه‌های دیگر ما نیز تا به الان نادیده گرفته شده، مثلا دولت شرایط اجرای پروتکل‌های بهداشتی را که خود تصویب کرده، فراهم نمی‌کند. نظارتی در پارک‌ها و خیابان و اماکن عمومی برای استفاده اجباری از ماسک وجود ندارد، وسایل حمل و نقل عمومی بسیار شلوغ است. دولت می‌بایست بخشی از نیروی انتظامی را آموزش داده و برای نظارت بر اجرای پروتکل‌ها به خدمت بگیرد.
