امیر علی ابوالفتح: آمریکا تحریم تسلیحاتی ایران را به هر شکل پیش می‌برد

دیدارنیوز ـ پرستو بهرامی‌راد: تیتر بیشتر رسانه‌های دنیا خبر از انزوای آمریکا در جلسه سه‌شنبه شب شورای امنیت داشت. نشست مجازی شورای امنیت سازمان ملل برای ارائه گزارش شش ماهه برای اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ برگزار شد. در این جلسه گزارش اخیر دبیرکل سازمان ملل متحد در مورد وضعیت اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل درباره برجام و قطعنامه ارائه شده آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران بررسی شد.


اما سوال اصلی این است که این نشست چه میزان به حفظ برجام کمک کرد و آیا تأثیری بر عدم تمدید تحریم‎های تسلیحاتی ایران که چند ماه آینده به پایان می‎رسد، داشته است؟ دیدارنیوز برای پاسخ به این سولات با امیرعلی ابوالفتح، کارشناس بین‌الملل به گفتگو پرداخته است. ابوالفتح معتقد است که آمریکا به تنهای تحریم‎های تسلیحاتی ایران را تمدید می‎کند و دیگر کشور‌ها را نیز مجبور به متابعت از این روند خواهد کرد.


در ادامه این گفت‎ و گو را بخوانید:

 
جلسه شورای امنیت چگونه پیش رفت و وضعیت ایران در این نشست چگونه بود؟

این جلسه به صورت دوره‌ای هر ۶ ماه یکبار برای بررسی توافق هسته‌ای (برجام) در شورای امنیت برگزار می‌شود. در این نشست به جز وزیر خارجه آمریکا بقیه کشور‌ها متفق‌القول حتی سه کشور اروپایی از برجام حمایت کردند و برجام را یک توافق جمعی، ضروری، مناسب و لازم برای جهان قلمداد کردند. همچنین همگی از آمریکا انتقاد کردند که چرا از برجام خارج شده و چرا تحریم‌ها را برگردانده است و از همه کشور‌ها خواستند که به تعهدات برجامی خود عمل کنند از جمله ایالات متحده آمریکا؛ بنابراین این جلسه موفقیت بزرگی برای برجام بود. در بحث در مورد اتهاماتی هم که در مورد نقش ایران در حمله به تاسیسات نفتی عربستان که آمریکا مطرح کرد و در گزارش دبیرخانه آمده بود، برخی کشور‌ها ابراز نگرانی و ایران را محکوم کردند که شامل سه  کشور اروپایی یک الی دو کشور غیر دائم شورای امنیت بودند. اما موضوع مهمتر در خصوص تمدید تحریم‌های تسلیحاتی که خواست ایالات متحده است، بود. آمریکا امیدوار بود که این نشست تبدیل به مکانی برای قانع کردن جامعه جهانی برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی باشد که این اتفاق نیافتاد. تمام کشور‌ها صراحتاً یا تلویحاً این موضوع را رد کردند و گفتند به برجام لطمه می‎زند. روسیه و چین قویاً مخالفت کردند و حتی کشور‌های اروپایی ابراز نگرانی کردند که تمدید تحریم‎ها تسلیحاتی می‌تواند به برجام لطمه بزند. نکته آخر گامی بود که آمریکایی‌ها می‎خواهند بردارند و آن استفاده از مکانیزم ماشه برای برگرداندن تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران است. در این مورد هم روسیه و چین گفتند آمریکا هیچ حقی ندارد و کشور‌های اروپایی هم تلویحاً گفتند امریکا حقی ندارد و اگر قرار باشد مکانیزم ماشه صورت گیرد از طریق اروپا باید انجام شود. در این موضوع هم آمریکایی‌ها هیچ دستاوردی نداشتند. در مجموع می‌توان گفت نشست دیشب باعث انزوای آمریکا شد حتی نزدیکترین متحدانش هم در موضوعات کلیدی با آمریکا همراهی نکردند. در حقیقت این نشست موفقیت بزرگی برای برجام و حامیان برجام بود. البته فشار‌هایی بر سر بحث آرامکو و موضوعات منطقه‌ای به ایران وارد شد که قابل درک است. وقتی در جلسه‌ای  فرانسه، انگلیس و آلمان در آن حضور داشته باشند از این گونه حرف‌ها زده می‌شود، اما مسئله اصلی این است که نتیجه عملی دارد یا خیر که تا امروز نداشته است؛ چون اگر اروپایی‌ها به اندازه آمریکا معتقد بودند که ایران خطرناک است و دستیابی ایران به سلاح‌های جدید می‌تواند باعث برهم خوردن امنیت منطقه بشود، اروپایی‌ها نیز اعلام می‌کردند که از تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران حمایت می‌کنند که این موضع را نگرفتند.


آیا با شرایطی که این نشست داشت باز هم تحریم‌های تسلیحاتی ایران تمدید می‌شود؟

بله. من فکر می‌کنم آمریکایی‌ها مسیری را طی می‌کنند که به احتمال زیاد مورد تایید جامعه جهانی نیست، اما این مسیر را پیش می‌برند. بعد از اینکه پیش‌نویس آمریکایی‌ها در مورد تمدید تحریم تسلیحاتی رد شود، اعلام می‌کنند که خواهان تشکیل کمیسیون مشترک حل اختلاف هستند، چون طرف مقابل آمریکا را ذی حق نمی‌داند کمیسیون حل اختلاف برگزار نمی‌شود. آمریکا بعد از ۱۵ روز اعلام می‌کند که نگرانی‌هایش برطرف نشده است در خواست تشکیل جلسه شورای امنیت را می‌کند و شورای امنیت تشکیل جلسه نمی‌دهد و قطعنامه تمدید تحریم‌های ایران با مخالفت مواجهه می‌شود. اما براساس همان مکانیسمی که در خود برجام است صراحت دارد که اگر قطعنامه پایان تحریم‌های ایران بعد از یک ماه تصویب نشود، تحریم‌های شورای امنیت به طور اتوماتیک بر‌می‌گردد با این روند بیش از یک ماه برای تصویب طول می‌کشد و  در آن زمان آمریکایی‌ها اعلام می‌کنند که مسیر طی شده و تحریم‌ها برگشته است، حالا فارغ از اینکه جامعه جهانی این را بپذیرد یا نپذیرد، آمریکایی‌ها روایت خود مبنی بر اینکه تحریم‌ها برگشته را مطرح می‌کنند و میگوید کسی حق ندارد از این تحریم‌ها تخطی بکند و اگر تخطی بکند آمریکا به عنوان یکی از کشور‌های ضامن اجرای مصوبات شورای امنیت این حق را برای خودش قائل می‌شود که با آن کشور خاطی برخورد کند.


یعنی در هر صورت تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران اتفاق می‌افتد؟

 زمانی اعضای شورای امنیت تصمیم می‌گیرند این تحریم‌ها برگردد که این موضوع یک کارکرد و اثری دارد. اما یک زمانی یکی از کشور‌ها تصمیم می‌گیرد که تحریم‌ها برگردد. قطعاً در شرایط دوم اثرگذاری کمتر از نوع اول است. آمریکایی‌ها با صراحت می‌گویند ما تحریم‌ها را برمی‌گردانیم. برایشان هم مهم نیست که روسیه، چین و اروپا چه می‌گویند. فکر می‌کنند، چون ابرقدرت است همینقدر که اعلام بکنند تحریم‌ها برگشته است دیگران مجبور به تبعیت هستند، همانطور که الان مجبور به تبعیت از مصوبات کنگره آمریکا هستند. الان تحریم‌هایی که بر ایران وارد شده و صادر نفت ایران را به ۳۰۰ الی ۴۰۰ هزار بشکه در روز رسانده است، بر اساس مصوبات شورای امنیت نیست بلکه براساس مصوبات کنگره آمریکا صورت گرفته است. آمریکا می‌گوید من زورم می‌رسد جهان را وادار به تبعیت و تمکین بکنم حالا می‌خواهند قبول کنند یا قبول نکنند. برای آمریکا مهم نتیجه عمل است که الان در بعضی از حوزه‌ها تحریم‌ها به گونه‌ای بر ایران اعمال می‌شود که گویی تحریم‌های شورای امنیت است.


فکر می‌کنید این روندی که آمریکا پیش گرفته بازی‌های سیاسی برای انتخابات ۲۰۲۰ آمریکا است؟

بحث انتخابات خیلی مهم نیست. مردم آمریکا که در داخل آمریکا زندگی می‌کنند انقدر گرفتاری، مشغله و دغدغه دارند که خیلی این مباحث برایشان مهم نیست. به جز نخبگان، رسانه‌ها، سناتورها، یکسری فعالین عرصه اقتصاد در سطح بین الملل برای آن‌ها موضوع ایران و برجام برای عمده رای‌دهندگان اهمیت چندانی ندارد. این مسئله یک دعوای انتخاباتی نیست بلکه دعوا بر سر قدرت در منطقه خاورمیانه است. آمریکایی‌ها می‌خواهند قدرت ایران را مهار کنند، ایران هم در تلاش است که قدرت آمریکا را مهار کند. تا وقتی که این قضیه به توازن نرسد این دو دیدگاه اختلاف خواهند داشت، حال دولت ترامپ باشد یا اوباما یا بایدن تفاوتی ایجاد نمی‌کند.


چین و روسیه در جلسه دیشب نشان دادند که مطابق با روند مورد نظر آمریکا پیش نمی‌روند. با قرار داد جدیدی که بین ایران و چین نیز بسته شده است، آیا چین و روسیه به همین روند ادامه می‌دهند و تقابلی میان روسیه، چین با آمریکا در مورد ایران اتفاق می‌افتد؟

این قرارداد ۲۵ ساله را من نمی‌دانم چه چیزی است و خبر نداریم مفاد آن به چه صورتی نوشته شده و نمی‌توانیم بگوییم چینی‌ها و ایرانی‌ها  چه می‌خواهند؛  اما آنچه مسلم است علت حمایت قاطع روسیه و چین این است که نسبت به صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران اطمینان کامل دارند، آن هم به خاطر نظارت‌های آژانس بین المللی انرژی اتمی است. اگر در این بخش از توافق هسته‌ای خللی ایجاد شود ایران به هر دلیل و بهانه‌ای بخش‌های نظارتی را کنار بگذارد اطمینان به صلح آمیز بودن هسته‌ای ایران در پکن و مسکو مورد تردید قرار بگیرد، احتمال دارد شاهد واکنش متفاوتی باشیم؛ مثل واکنش‌های پیش از برجام که وقتی قطعنامه‌های پیشنهادی اروپا و آمریکا به رأی گذاشته می‌شد، روسیه و چین نه تنها وتو نمی‌کردند که حتی رای هم می‎دادند. چون تمام ۵ کشور دائم شورای امنیت سر هر چیزی با هم اختلاف داشته باشند سر یک موضوع با هم اشتراک نظر دارند و آن هم عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای است. برای آن‌ها فرق نمی‌کند چه کشوری باشد،  آن‌ها نمی‌خواهند ۹ کشور کنونی تبدیل بشود به ۱۰ کشور شود. از این جهت اگر روسیه و چین احساس بکنند که ایران در اقدامی تلافی‌جویانه نسبت به اقدامات آمریکا بخش‌های نظارتی را کنار میگذارد و از برجام خارج می‎شود، احتمال دارد موضع متفاوتی بگیرد. در این جلسه چینی‌ها با صراحت در مورد این قضیه هشدار دادند ایران مراقب باشد که بخش‌های نظارتی آژانس را کنسل نکنند. به نظر من این روند ربطی به مناسبات تجاری و بد و بستان‎های اقتصادی ندارد، بحث استراتژیک و قدرت است. آنچه چینی‌ها را می‌ترساند این است که ایران به سمت سلاح اتمی برود و بعد عربستان، کویت و امارات صاحب سلاح اتمی خواهند شد و منطقه‌ای که چینی‎ها برای آن هدف‌گذاری اقتصادی کردند، دچار آشوب می‌شود. پس بنابراین از همان اول جلوی حرکت احتمالی ایران به سمت سلاح اتمی را می‎گیرند تا با مشکلات بعدی مواجه نشوند.