بازگشت داعش به عراق؟!

دیدارنیوز ـ سرویس جهان: پس از ماه‌ها تلاش برای انتخاب نخست وزیر جدید عراق و امید‌های فراوان برای توسعه این کشور عربی پس از جنگی طاقت فرسا با داعش، به نظر می‌رسد بحران در این کشور، پدیده‌ای دائمی است و مردمان آن به زودی روی آرامش را نخواهند دید. برای کشوری که بالغ بر ۹۰ درصد از درآمد‌های خود را وابسته به فروش نفت است، سقوط بازار و تشدید بحران اقتصادی و از سوی دیگر مقابله با شیوع کوئید ۱۹ تنها بخشی از تراژدی جاری در آن است. در حالی‌که توافقات بر سر نخست‌وزیری الکاظمی با دشواری در ۹ آپریل شکل گرفت و کابینه پیشنهادی وی در تلاش برای کسب رای اعتماد از پارلمان عراق است، حملات داعش در پی خلا قدرتی که ماه‌هاست در عراق جاری است، شدت گرفته است و برخی از آمار‌ها نشان از حدود ۱۵۰ حمله این گروه بنیادگرا تنها در ماه آپریل می‌دهد.

بازگشت داعش به صحنه عراق
در شرایطی که عراق شاهد ضعف دولت مرکزی خود برای در دست‌گیری کنترل همه استان‌ها و واحد‌ها سیاسی و خدماتی در عراق است، شبکه داعش حملات خود را در محور‌های کرکوک، دیالی و صلاح الدین، که موسوم به مثلث مرگ شده، تشدید کرده است که به گفته برخی از تحلیل‌گران، دقت این عملیات‌ها نشان از نفوذ این گروه در دستگاه‌های اطلاعاتی دولتی دارد. داعش موفق شده است در این چند روز اخیر تلفات حشد الشعبی و نیرو‌های امنیتی عراق را بالا ببرد. این نکته را نباید فراموش کرد عدم توانایی دولت در مبارزه با فساد گسترده، مسئله بیکاری جوانان، ناتوانی در تامین سبد‌های معیشتی از جمله آب و برق، بسیاری از عراقی‌ها را نسبت به کارکرد دولت دچار تردید کرده است و همین امر سبب فعال شدن هسته‌های داعش در مناطق فقیر و محروم از امکانات گشته است. جمعه، ۱۲ اردیبهشت ماه داعش حملات خود را در حوالی سامرا و ۱۱۰ کیلومتری شمال بغداد انجام داد و منجر به کشته شدن ۱۵ نیروی عراقی شد و شنبه نیز حملات خود را در کربلا و شهر‌های ترکمن نشین استان صلاح‌الدین ادامه داد. به نظر می‌رسد عملیات‌های داعش در دو روز گذشته، سنگین‌ترین عملیات از زمان آزادسازی موصل باشد که بسیاری از محققان وقوع مجدد آن را محال توصیف می‌کردند.

تسریع در تشکیل کابینه
از آنجایی که اوضاع عراق هم از منظر درگیری‌های داخلی با گروه‌های بنیادگرا و هم چند دستگی در نیرو‌های امنیتی از سویی رو به وخامت است و از سوی دیگر فروپاشی اقتصاد و فوریت برای اقدام جهت مبارزه با شیوع کرونا، ضرورت بیشتری برای تشکیل کابینه ایجاد کرده است، برهم صالح، رئیس جمهور عراق از تمامی گروه‌ها خواست که زودتر برای تشکیل کابینه به توافق دست یابند. همچنین مصطفی الکاظمی که این روزها درگیر تعیین وزیر نفت و دفاع برای کابینه ناتمام خود است، حملات داعش به نیرو‌های حشدالشعبی را تلاش نافرجام برای سوءاستفاده از درگیری‌های سیاسی جاری در عراق دانست و آن را محکوم کرد. این مدیر سابق سرویس اطلاعاتی عراق که در روز‌های آینده بناست سکان دولت عراق را در دست بگیرد از گروه‌های سیاسی این کشور خواست که به دور از انحصارطلبی و سهم خود، بر تشکیل کابینه و دولت تسریع بورزند و مسئولیت سنگین‌تری بر دوش خود احساس کنند.
 
تجهیز مجدد برای مقابله با داعش
نیمه شب گذشته مقامات عراقی از آمادگی نیرو‌های این کشور برای تجهیز و حمله گسترده به پایگاه‌های گروه داعش خبر دادند. العربی جدید به نقل از بغداد نوشت که نیروهای مشترک عراق، یگان‌های مسلح العشائر و نیروی هوایی با همکاری حشدالشعبی آماده عملیات غیرکلاسیک و گسترده در شمال، شرق و غرب کشور هستند. از آنجایی که اقلیم کردستان نیز حملات داعش را محکوم کرده است می‌توان انتظار داشت که در روز‌های آتی آنان را نیز در صف مبارزه با داعش دید.

نخست وزیر جدید و همسایه شرقی
با وجود آنکه به گفته بسیاری از ناظران مسائل عراق، مصطفی الکاظمی از چهره‌های محبوب و مورد تایید ایالات متحده برای نخست وزیری است، اما همراهی ایران با کاظمی نشان از تلاش این نخست وزیر برای میانه روی در امور بین‌الملل و منطقه‌ای خصوصا در مواجهه با همسایه شرقی خود، ایران، می‌دهد. عده‌ای نقش مثبت و کارآمد وی در عملیات‌های ضد تروریستی و همکاری با ایران در مبارزه با داعش را نشان از نزدیکی مواضع وی به تهران و  عده‌ای در سوی دیگر همکاری‌های سال‌های قبل الکاظمی با آمریکا برای انتقال اسناد حزب بعث را دلیلی برای وابستگی او به غرب می‌دانند. با همه این احوال تمرکز الکاظمی برای حل بحران‌های داخلی و مسایل اقتصادی در عراق فارغ از دیدگاه‌های وی درباره کشور‌های دیگر می‌تواند کارنامه وی را درخشان کند. از آنجایی که الکاظمی به صورت مستقیم از سوی گروه‌های شیعی عراق برای این سمت کاندیدا شد و در حال حاضر تنها فردی است که حمایت تقریبا تمامی احزاب و گروه‌های شیعی، کرد و سنی را با خود دارد، می‌تواند برای تهران نیز فرد مطلوبی باشد چرا که ثبات در عراق به ثبات در مرز‌های ایران نیز منتج خواهد شد.

رد پای ایالات متحده
برخی از ناظران مسائل عراق بر این باورند که تصمیم پارلمان این کشور برای خروج نیرو‌های ایالات متحده بر تحرکات آمریکا افزوده است و اگر با سرکار آمدن کابینه جدید، ایالات متحده موفق به انعقاد قرارداد جدید برای حضور خود در این کشور نشود، بر حمایت خود از گروهک‌های تروریستی خواهد افزود تا ضرورت استقرار نیرو‌های خود را در عراق به این کشور دیکته کند. ضمن آنکه ایالات متحده بر آن است که با تغییر تاکتیک روش جنگی خود از هزینه‌هایش در عراق بکاهد، اما بر نقش خود بیافزاید.