مصطفی مهرآئین: به سخره گرفتن هشدار‌های کرونایی دولت توسط جامعه به دلیل خروج فرایند گفتگو از روال عادی است

دیدارنیوز ـ نظرسنجی تلفنی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) با اندازه نمونه ۹۲۸ نفر در مناطق بیست‌ودوگانه به سفارش دفتر مطالعات اجتماعی شهرداری تهران در تاریخ ۱۲ تا ۱۴ اسفند ماه اجرا شده است. در این نظرسنجی از ساکنین شهر تهران پرسیده شده است «تا چه اندازه نگران ابتلای خود یا خانواده‌تان به کرونا هستید؟» و «آیا شما و خانواده‌تان به اقلام بهداشتی مانند مواد شوینده و ضد عفونی‌کننده، ماسک و دستکش به میزان لازم دسترسی دارید؟»

محمدرضا جوادی یگانه، عضو هیئت مدیره ایسپا در حساب توییتر خود نتایج این نظرسنجی را منتشر کرد. بیش از نیمی از مردم تهران نگرانی زیادی از ابتلای خود و خانواده به کرونا نداشته و البته دسترسی کافی به اقلام بهداشتی هم ندارند. بر اساس همین نظر سنجی بیش از شصت درصد مردم تهران، موافق قرنطینهٔ تهران هستند اما فقط ۴۹ درصد آن ها خطر ابتلای خود و خانواده‌شان را زیاد می‌دانند!

شاید به همین دلیل است که هنوز میزان سفر شهروندان زیاد اعلام می‌شود و در واقع این مسئله به عامل اصلی فراگیر شدن جغرافیایی کرونا در ایران مبدل شده که بخش نگران کننده آن هم در این قسمت قرار دارد که اعلام نظرات مورد اشاره به ساکنان شهری مانند تهران تعلق دارد که فاقد امکان دسترسی به اطلاعات نیستند، با این حساب در مناطق کم برخوردارتر، وضعیت بسیار حادتر خواهد بود.

شرایط به گونه‌ای است که مردم استان‌های درگیر مانند گیلان، مازندران، یزد و ... خود برای مجاب ساختن مردم جهت عدم انجام سفر، دست به کار شدند. آنان گاهی با التماس و زانو زدن در برابر دوربین و گاهی با بستن ورودی شهر‌های خود تلاش می‌کنند تا مانعی بابت ورود مسافران به زادگاه خود که این روز‌ها در وضعیت قرمز قرار دارد شوند، اما با تمام این‌ها باز هم شاهد عزم برای سفر به خصوص با تعطیلی مدارس هستیم.

مصطفی مهرآیین جامعه شناس، پژوهشگر و استاد دانشگاه در گفتگو با دیدارنیوز در خصوص عدم توجه مردم به هشدار‌ها در خصوص اپیدمی شدن بیماری کرونا گفت: در طی ۴۰ سال گذشته به همه مردم اجازه داده نشده است تا بر اساس سلیقه خود سخن گویند و رفتار کنند، بنابراین دلیل عدم توجه به هشدار‌ها بسیار ساده به نظر می‌رسد و هیچ پیچیدگی خاصی هم ندارد.

وی در ادامه اضافه کرد: راه دسترسی به مردم از طریق گفتگو یک گزاره ساده از زبان شناختی یا در واقع نظریه فرهنگ محسوب می‌شود، به این معنا تا جایی که نشانه، گزاره یا جمله وجود دارد و می‌توان درباره پدیده به وجود آمده، صحبت کرد به انسان وابسته خواهد بود، اما در چهل سال گذشته در تمام حوزه‌های زندگی و اجتماعی، فرایند گفتگو از روال عادی خارج شده است. به این معنا که به آن‌ها اجازه ندادند تا آزادانه در فضای مطبوعات، مدارس، دانشگاه، منبرها، مساجد و... تقویت شوند.

این پژوهشگر اجتماعی در ادامه یادآور شد: زمانی که تمام بلندگو‌ها در دست یک فکر قرار داشته باشد، آن هم یک سویه ایده‌هایی به جامعه منتقل کند و به دستکاری افکار بپردازد و جامعه را به طور مدام گاهی به این سو و گاهی به آن سو کشاند، بنابراین در بزنگاهی که به همکاری جامعه احساس نیاز می‌شود، طبیعتا مردم هم از آن سرباز می‌زنند، زیرا تمام این سال‌ها تلاش نشده تا درباره مسائل مختلف گفت‌و گو صورت گیرد.

مهرآیین در این خصوص تاکید کرد: با توجه به این موارد، بنابراین توقع از مردم که باید تمام توصیه‌ها را مورد توجه قرار دهند بسیار بی‌جا است. همین الان هم آمارها، دیدگاه‌ها و تصمیم گیری‌ها پشت اتاق‌های بسته صورت می‌گیرد و حتی در یک دهم آن هم نظر مردم مورد سنجش قرار نمی‌گیرد. درست آن بود تا در جلسات، صنف‌های مختلف و اقشار گوناگون مردم در هیاتی که وزیر بهداشت به دستور دولت تشکیل داده، نماینده داشته باشند تا درخصوص قرنطینه به یک تصمیم درست با توجه به ویژگی‌های اصناف و مردم دست یابند، اما همانطور که اشاره کردم، وقتی فاقد فضای گفت‌وگو هستیم، چنین توقعی از مردم باطل است.

این جامعه شناس در خصوص عدم اعتماد مردم به مسئولان افزود: زمانی که دلیل علنی شدن خطا‌های یک نظام سیاسی از سر ناچاری مجریان آن است، جامعه در همین حد (رعایت عدم سفر و قواعد مربوط به رعایت بهداشت در سطح جامعه) هم اعتماد نخواهد کرد. ما دارای نهادی تحت عنوان فرهنگ هستیم که کارش ایده و پرسش و جواب‌سازی است، کار آن نهادینه کردن فکر نو در جامعه است و در این حالت مردم به یک انسان اجتماعی و متمدن مبدل می‌شوند، وقتی کار این نهاد مختل شده و تولید اندیشه صورت نمی‌گیرد، تمام ایده‌ها از سوی مردم به سخره گرفته می‌شود.