ما از هیچ، همه چیز می‌سازیم/ آغاز تاسیس تعاونی‌های کار و اشتغال در سیستان و بلوچستان

در حوادثی مانند زلزله بم و کرمانشاه و سیل گلستان و لرستان و همچنین سیل سیستان و بلوچستان، به ویژه در روز‌های نخست، حجم زیادی از کمک‌های مردمی به سمت مناطق سیل زده سرازیر شده و نیاز‌های کوتاه مدت و آنی مردم تا حدی مرتفع می‌شود، اما آنچه اغلب نادیده گرفته می‌شود برنامه ریزی بلند مدت و سازنده برای مواجهه با اثرات دیرپای بحران است.

 

از دست دادن سرمایه زندگی، فروپاشی اجتماعی، بیکاری، ناامیدی و فشار روانی ناشی از حادثه، تنها بخشی از پیامد‌های بلندمدت حوادث طبیعی برای مردم حادثه دیده است. نگاهی به سیاست‌های پس از سیل یا زلزله نشان می‌دهد که نهاد‌های دولتی، برنامه جدی برای کاهش پیامد‌های بلندمدت از جمله مقابله با بحران بیکاری و فقر در مناطق حادثه دیده ندارند. تجربه نشان می‌دهد که در این بخش، سازمان‌های مردم نهاد عملکرد بهتری داشته اند.

یکی از این موسسات مردم نهاد، «مهروماه» نام دارد که توسط مهندس افخم صباغ مدیریت می‌شود. وی و همکارانش در در طول سالیان گذشته کوشیده اند پس از وقوع بحران‌های طبیعی در مناطق مختلف کشور، به موقع ورود کرده و ضمن ارسال کمک‌های فوری، اقدامات موثر و بلندمدتی نیز در راستای کاهش دامنه آسیب انجام دهند.

یکی از جدی‌ترین و موثرترین این اقدامات، تاسیس صندوق‌ها و تعاونی‌های مختلف کارآفرینی و اشتغال در مناطق دچار سیل یا زلزله زده است. به عنوان مثال، این موسسه پس از زلزله بم بیش از ۱۶ صندوق و تعاونی کارآفرینی با هدف آموزش و ایجاد شغل برای مردم منطقه حادثه دیده تاسیس کرد، موسساتی که موفق شدند تعداد زیادی از مردان و زنان را خودکفا کرده و وارد بازار کار کنند. این تجربه در زلزله کرمانشاه نیز تکرار شد، خانه توانمندسازی زنان در روستا‌های قلعه بهادر، نتیجه این قبیل فعالیت‌ها بود.

اکنون و پس از فروکش کردن سیل سیستان و بلوچستان، مردان و زنان نستوه و دغدغه‌مند در موسسه مهروماه، عازم سیستان و بلوچستان شده اند تا تجربه موفق خود در بم و کرمانشاه را در اختیار هموطنان بلوچ نیز قرار دهند و بکوشند با کمک به فرایند اشتغال زایی، سهمی در سازندگی این مرز وبوم و توانمند کردن زنان و مردانش داشته باشند.

 

افخم صباغ مدیر موسسه مهروماه در گفتگو با دیدارنیوز در خصوص برگزاری تعاونی‌های کار و اشتغال در سیستان و بلوچستان و به ویژه بلوچستان گفت: تلاش برای کاستن از پیامد‌های بحران‌های طبیعی مانند سیل در مناطق مختلف یکی از مهم‌ترین مسئولیت‌های اجتماعی سازمان‌های مردم نهاد است. مهروماه هم به نوبه خود کوشیده با ورود به سیل سیستان و بلوچستان نقشی ماندگار در این زمینه ایفا کند.

 

وی افزود: مهروماه پس از انجام کمک‌های اولیه که به قصد نجات انجام می‌شد مانند ارسال پتو، موادغذایی، لباس و... پس از فروکش کردن موج اولیه احساسات مردمی، تصمیم گرفت رسالت خود را ادامه داده و کاری موثر در مناطق سیل زده انجام دهد.

صباغ در توضیح علت تجربه موفق موسساتی مانند مهروماه در مواجهه با حوادثی چون سیل و زلزله گفت: ما اعتقاد داریم که اگر قرار است اقدامی در مناطق مختلف با هدف اشتغال زایی و یا کمک به مردم آسیب دیده انجام شود، می‌بایست با کمک درک فرهنگ بومی منطقه مورد نظر و همچنین مشارکت خود مردم بومی و به دست آن‌ها انجام گیرد.

وی افزود: اولین گام در راستای تحقق این هدف، شناخت منطقه و ظرفیت‌های آن و همچنین گفتگو با مردم بومی و فهم نیاز‌ها و توانایی‌های آنهاست. نکته مهم دیگری که در موفقیت یک سازمان مردم نهاد در مناطق بحران زده موثر است، هماهنگی و همکاری با سایر سازمان‌های غیردولتی است، این ضرورت از آن روست که کمک‌ها در یک جا متمرکز نشود و چند موسسه همزمان در یک محل فعالیت نکنند. معایب این تمرکز در سیل اخیر سیستان و بلوچستان رخ داد، بدین معنا که به دلیل گستردگی استان از طرفی و حجم آسیب وارد شده از طرف دیگر، بسیاری از مناطق سخت دسترس از دریافت به موقع کمک‌های مردمی محروم ماندند، زیرا کمک‌ها و فعالیت موسسات مردمی در مناطق خاصی متمرکز شده بود.

افخم صباغ در ادامه به محرومیت شدید و چندلایه در استان سیستان و بلوچستان اشاره کرد و گفت: محرومیت و فقر در این استان به حدی است که اساسا چیزی وجود نداشت که سیل ببرد، نه خانه و کاشانه‌ای وجود داشت و نه وسایل زیادی برای زندگی، همان خانه‌های کپری و گلی را نیز آب برد و در خود حل کرد.

وی افزود: با مشاهده چنین محرومیتی، مهروماه تصمیم گرفت با همکاری تیم‌های موفقی که تجربیات درخشانی در زلزله بم داشتند و از ۲۰ صندوق و تعاونی کارآفرینی که در بم تاسیس کردند، ۱۶ تعاونی هنوز سرپا و مشغول به کار است، کمک گرفته تا بتوانند صندوق‌های کارآفرینی مشابهی در سیستان و بلوچستان به ویژه برای زنان روستایی با هدف اشتغال زایی پایدار برای ساکنین بومی با استفاده از توانایی خود مردم تاسیس کنند.

وی ادامه داد: ما در موسسه مهروماه انجمن‌هایی داریم که از ابتدا در سیل سیستان و بلوچستان حضور داشته و فعال بودند، تعدادی از این انجمن‌ها در امر آموزش فعال هستند و تعدادی دیگر بخش بهداشت و سلامت را بر عهده دارند. ما تصمیم داریم از کمک این انجمن‌ها نیز بهره بگیریم.

 

صباغ در پایان ابراز امیدواری کرد که امکان تاسیس تعاونی‌هایی مانند آنچه در بم اتفاق افتاد در سیستان و بلوچستان نیز وجود داشته باشد تا موسسه بتواند به کمک مردم بومی، قدمی در راستای محرومیت زدایی در استان سیستان و بلوچستان بردارد.

۱- تعاونی مهر کهن کویر بم (زمینه فعالیت: کاشت هیدروپونیک گوجه فرنگی و کاشت گیاهان دارویی)
۲- تعاونی هنر آفرینان بم (زمینه فعالیت: دوخت پته، سوزن دوزی بلوچی، تهیه سبد از الیاف خرما و سایر هنر‌های دستی)
۳- تعاونی نیک کام گستر مومن بم (زمینه فعالیت: تهیه انواع ترشی‌جات و مربا، سبزیجات خشک و تازه)
۴- تعاونی چتر سلامت (زمینه فعالیت: تهیه رشته، پخت انواع شیرینی‌های سنتی و کیک)
۵- تعاونی شیرین بیان بم (زمینه فعالیت: تهیه انواع شیرینی‌جات و مربا و ترشیجات)
۶- تعاونی مواد غذایی و رشته بری (زمینه فعالیت: تهیه انواع رشته، شیرینی‌های سنتی و تعیه سبزیجات آماده مصرف)
۷- تعاونی صنایع دستی بانوان نخلستان کویر بم (زمینه فعالیت: بافت تابلو فرش، قالیچه و پته دوزی)
۸- تعاونی خورشید مهر و مادر (زمینه فعالیت: دوخت انواع عروسک محلی (لوپتو))
۹- تعاونی پرورش ماکیان دو غاز (زمینه فعالیت: پرورش انواع مرغ، جوجه، بلدرچین و غاز)
۱۰ - تعاونی آموزشی رویش بم (زمینه فعالیت: آموزش کامپیوتر و زبان به کودکان دبستانی)
۱۱- تعاونی باغ مریم (زمینه فعالیت: کاشت سبزیجات و صیفی جات)
۱۲- تعاونی مواد غذایی یزدان مهر (زمینه فعالیت: تهیه سمنو، کماج سن، قوتو و انواع کیک و نان محلی، تهیه و بسته بندی انواع سبزیجات آماده)
۱۳- تعاونی دستان کوچک (زمینه فعالیت: تهیه انواع نان با کیفیت)
۱۴- تعاونی پرورش دام کوهستان (زمینه فعالیت: پرورش گوسفند گوشتی)
۱۵- تعاونی فراورده‌های شیری (زمینه فعالیت: تهیه ماست، پنیر، کشک و...)
۱۶ - تعاونی خیاطان رحمت زمین ریگان (زمینه فعالیت: گلدوزی بلوچی روی کار‌های مختلف، پته دوزی، سبد بافی و ساخت زیورآلات)