دیدارنیوز ـ مرضیه حسینی: چند روزی است که خبر شوک آوری منتشر شده است مبنی بر اینکه بیش از ۶ هزار پرنده از گونه‌های مختلف در تالاب حفاظت شده میانکاله مازندران تلف شده اند.
«مسلک آهنگری» فرمانده یگان حفاظت محیط زیست مازندران در خصوص آمار تلفات پرندگان گفته که پیش‌بینی می‌شود حدود دو هزار لاشه دیگر همچنان در منطقه پخش باشد، زیرا بیش از ۸ هزار پرنده تلف شده اند و این عدد همچنان رو به افزایش است.
در خصوص علت مرگ این پرندگان گمانه زنی‌های مختلفی وجود دارد که طیفی از نظریات متخصصین و فعالین محیط زیست از احتمال ابتلا به بیماری نیوکاسل تا خطر مسمومیت با سم بوتولیسم و همچنین خطای انسانی و مرگ به دلیل آلودگی شیمیایی را دربرمی گیرد. برای مثال، رییس سازمان دامپزشکی کشور، مسمومیت ناشی از دو میکروب "کلوستریدیوم " و " بوتولینیوم" در پرندگان مهاجر میانکاله شهرستان بهشهر را دلیل اولیه تلف شدن ۸۰۰۰ بال پرنده این تالاب اعلام کرد و گفت: محیط باتلاقی و آب‌های راکد مستعدکننده بیماری بوتولیسم که ناشی از دو میکروب کلوستریدویم و بوتولینیوم است، دلیل تلفات بوده است. البته نکته پرسش برانگیز این است که چرا تلفات پرندگان تنها در یک منطقه از میانکاله ـ در سواحل شهر گلوگاه ـ متمرکز شده است؟
فرض آلودگی غذایی دارای ایراد است
کارشناسان در ابتدا گمان می‌کردند که مرگ این پرندگان می‌تواند به علت آنفلوانزا یا نیوکاسل (بیماری ویروسی رایج در پرندگان) باشد، با مشخص شدن نتیجه آزمایشات اولیه، اما این فرضیه رد شد و فرض مسمومیت ناشی از آلاینده‌های شیمیایی سموم کشاورزی و فضولات به عنوان فرضیه محتمل‌تر مطرح شد. عده‌ای از کارشناسان معتقدند که علت مرگ پرندگان، مسمومیت غذایی بوده و آن‌ها به دلیل خوردن جلبک‌ها و پلانگتون‌های مسموم و آلوده تالاب، تلف شده اند که عامل آلوده و مسموم شدن این جلبک‌ها ورود فاضلاب‌های صنعتی به درون آب است.
حر منصوری عبدالملکی دیده بان میانکاله در خصوص فرضیات مطرح شده به دیدارنیوز گفت: فرض مسمومیت، قطعی است، اما سوال مهم این است که این مسمومیت از طرف چه کسی و چگونه انجام شده است. احتمال آلوده شدن جلبک‌ها نمی‌تواند درست باشد، زیرا الگوی غذایی همه پرندگان یکسان نیست و همه آن‌ها از جلبک و پلانگتون تغذیه نمی‌کنند؛ در حالی که تلفات در بین تمام گونه‌ها بوده است.
منصوری عبدالملکی در مورد اظهارات «صفرعلی ماکنعلی» معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی که گفته «ممکن است این پرندگان به خاطر مسمومیت با سم «بوتولیسم» مرده باشند؛ سمی که از ریشه گیاهان پوسیده تالاب تولید می‌شود» گفت: «گیاهان دریایی در تمام تالاب وجود دارند؛ در حالی که تلفات فقط در یک قسمت تالاب بوده است. طی دو روز گذشته بیش از ۶۰ کیلومتر از سواحل شمالی تالاب میانکاله را بازدید و نمونه آب را پیمایش کردیم، در این قسمت هیچ لاشه پرنده‌ای ندیدیم.»
فرضیه مسمومیت ناشی از پساب صنعتی دارای ایراد است
دیده بان میانکاله در خصوص احتمال بیماری از طریق پرندگان مهاجر نیز گفت: «ما این فرضیه را در همان روز‌های اول رد کردیم، زیرا تاثیر بیماری بر روی جانوران به تناسب جنس، گونه، زندگی، سبک تغذیه و حتی جنسیت و سن متفاوت است و این امکان که پرنده هایی، چون چنگر، فلامینگو، کشیم و ... که از خانواده‌های متفاوتی هستند همزمان در اثر یک بیماری و طی روز‌های مشخص تلف شوند وجود ندارد. به علاوه اینکه اگر مرگ و میر به دلیل بیماری پرندگان مهاجر باشد، پرندگان سایر نقاط تالاب نیز می‌بایست می‌مردند. همچنین در صورت وقوع این بیماری، نباید بلافاصله به مرگ منتهی شده و مرگ نیز درصدی اتفاق می‌افتد.»
حر منصوری عبدالملکی در ادامه به فرضیات مختلف مطرح شده در خصوص مسمومیت به عنوان دلیل واقعی مرگ پرندگان پرداخت و گفت: در خصوص روش‌های مختلف مسمومیت تالاب، فرضیاتی قابل طرح است که البته هر کدام از آن‌ها را می‌توان به دلایلی رد کرد تا فرض مسموم کردن عمدی و ریختن سم در تالاب به وسیله عامل انسانی قوی‌تر شود.
وی در توضیح این فرضیات ادامه داد: از آنجا که مرغداری ها، واحد‌های پرورش ماهی، شالیزار‌ها و مرکبات در منطقه و بالای دست تالاب مستقر بوده و این واحد‌ها متاسفانه پساب‌های خود را وارد تالار می‌کنند، این فرض وجود داشت که پساب مسموم این واحد‌ها علت آلودگی است، در ضعیف بودن این احتمال با اطمینان می‌توان گفت که حادثه تالاب میانکاله، جدید، ناگهانی و آنی اتفاق افتاده در صورتی که این پساب‌ها سالهاست در تلاب رها می‌شوند.
احتمالا مسمومیت ناشی از عامل انسانی و عمدی است
منصوری عبدالملکی همچنین افزود: این شواهد نشان می‌دهد که یک آلودگی شیمیایی بسیار شدید، این مسمومیت را ایجاد کرده است. در خصوص عامل این مسمومیت با توجه به سابقه‌ای که در این خصوص وجود دارد ما فرضیه ریختن سم آفت کش و مرکبات به درون آب را مطرح کردیم، زیرا سال ۷۳ نیز پس از بروز درگیری بین محیط زیست و شکارچیان، آن‌ها با ریختن چند ده لیتر آفات نباتی به درون تالاب انتقام گرفتند که این انتقام جویی به تلف شدن پرندگان و آبزیان منجر شد.
وی ادامه داد: این منطقه نزدیک شالیزار‌های مردم و همواره محل مناقشه شکارچیان و محیط زیست است، این احتمال قوی وجود دارد که شکارچیان، سموم و آفات گیاهی را در آب تالاب ریخته باشند.
محدود کردن فعالین محیط زیست در فاجعه میانکاله موثر است
در مدت اخیر، شاهد برخورد‌های نامناسب و بسیار سخت گیرانه با فعالین محیط زیست در شهر‌های مختلف و زندانی شدن آن‌ها به اتهام جاسوسی بوده‌ایم. این نوع سخت گیری‌ها و اعمال محدودیت بر فعالین و طرفداران محیط زیست، در بروز فجایعی از قبیل تالاب میانکاله موثر بوده است.
دیده بان میانکاله در این خصوص گفت: اگر فرضیه ما مبنی بر عامل انسانی در مسموم کردن تالاب درست باشد، محیط زیست می‌بایست در فعالیت‌های خود تجدید نظر کرده و رویه شکاربانی را کنار بگذارد، زیرا این سیاست و اعمال سخت گیری بر تلاش‌های فعالین محیط زیست، مردم را نسبت به ضرورت حفاظت از سرمایه‌های طبیعی دلسرد کرده و از احساس تعلق آن‌ها نسبت به این سرمایه‌ها می‌کاهد. در فقدان حضور فعالین محیط زیست که آموزش به مردم در ضرورت حفاظت از محیط زیست یکی از اصلی‌ترین رسالت هایشان است، فجایعی، چون تلف شدن هزاران پرنده اتفاق می‌افتد، زیرا در نبود فعالین جامعه مدنی و افراد دغدغه‌مند و مستقل و همچنین عدم حضور نگهبانان محیط، بعضی از افراد رفتار غیرمسئولانه در پیش گرفته و حوادث تلخی از این دست رقم می‌خورد.»
