مقتدا صدر برای هیچ شریکی قابل اعتماد نیست/کربلا به مرکز اصلی اعتراضات تبدیل می‌شود

دیدارنیوز ـ اسفندیار عبداللهی: اعتراضات معیشتی و ضد فسادی که از هفته‌های پیش در عراق شروع شده بود همچنان ادامه دارد. آخرین اخبار مخابره شده از رسانه‌ها حکایت از آن دارد که دور جدید این اعتراضات از جمعه، آغاز شده و دیروز نیز ادامه یافته است و عراق روزهای خونینی را پشت سر می گدارد. منابع خبری آمار کشته شدگان این حوادث را تا جمعه شب، ۴۴ نفر ذکر کرده اند. گویا این قصه روز به روز ابعاد تازه‌ای پیدا می‌کند و در حال تبدیل شدن به مشکل بزرگی برای دولت عراق است.

کشته شدن تعداد زیادی از شهروندان معترض باعث جریحه دار شدن افکار عمومی در عراق شده است و به نظر می‌رسد در روز‌های آینده باید شاهد چهره متفاوتی از اعتراضات باشیم و پیش بینی ها حکایت از فراگیر شدن اعتراضات دارد.

آیت الله العظمی سیستانی در پیامی به مسئولان عراقی خواستار خویشتنداری در مقابل معترضین شده است. در همین اثنی، روز به روز بر تعداد احزابی که وارد میدان اعتراض می‌شوند افزوده می‌شود. مقتدا صدر رهبر گروه نظامی جیش المهدی و رهبر یک جریان سیاسی به همین نام و از رهبرانی که در سرنگونی صدام و معادلات بعدی عراق همیشه نقش داشته است از روز اول موضع خود را همراهی با اعتراضات اعلام کرد و در روز‌های اخیر نیز از طرفدارانش خواست به خیابان ها بیایند.
 
اکنون و در شرایطی که ذکر آن رفت، روز به روز خیابان‌ها شاهد جمعیت بیشتری هستند و شعار‌ها و اقدامات معترضین رادیکال‌تر می‌شود. دلایل، عوامل و علل بروز چنین شرایطی در عراق چیست؟

محمد اخباری کارشناس مسائل جهان عرب در گفتگو با دیدارنیوز ریشه و منشأ اعتراضات در عراق را ناشی از عوامل و مولفه‌های مختلفی دانست و از جمله به نقش کشور‌های سهیم در معادلات عراق اشاره کرد.

اخباری گفت: مجموعه اعتراضات در عراق سه منشأ دارد. یکی موضوعات فرامنطقه‌ای است که موضوع مهم و قابل توجهی است، به دلیل اینکه کشور‌هایی مثل ایالات متحده و اروپایی‌ها و سعودی‌ها در تلاشند ارتباطاتی را که عراق با جهان و بخصوص با کشو‌های همسایه‌ای مثل ایران برقرار کرده دچار خدشه کنند. دیگری بحث منطقه‌ای است که کشور‌هایی مثل عربستان سعودی و امارات علاقه‌مند نیستند در عراق دولتی حاکم باشد که از جنس آن‌ها نباشد. سومین منشأ تظاهرات و اعتراضات، داخلی است و به دلیل وجود ناکارآمدی، فساد و عدم ارائه خدمات مناسب، مردم اعتماد خود را نسبت به مسئولان از دست داده اند. در کشوری مثل عراق که منبع انرژی‌های فسیلی است این سطح از خدمات، توهین به مردم آن کشور است و قابل دفاع نیست. این سه عامل در این شرایط دست به دست هم داده است؛ به طوری که ظهور و بروز آن را در خیابان‌های عراق شاهد هستیم.
 

نگاه مسئولان عراقی به کربلا از دوران بعثی ها تاکنون سیاسی بوده است

 
اخباری افزود: در مسئله اعتراضات کنونی عراق، احزاب آن کشور نقش اساسی دارند و بی تقصیر نیستند، برخی از آن‌ها علاقه مندند که چنین اتقاقاتی رخ دهد و تعدادی نیز موضع سکوت را اختیار کرده اند، چون افرادی در کابینه دارند و ناکارآمدی که از آن یاد می‌شود متوجه آن‌ها هم هست و به دلیل سهیم شدن در قدرت، خود مورد اتهام هستند.

اخباری با بیان اینکه یکی علل و عواملی که از آن نام برده می‌شود، نقش ایران است، خاطرنشان کرد: ایران در به وجود آمدن اعتراضات نقشی ندارد، ولی اینکه ایران و دولت عراق به طور مشترک در پی یک مجموعه اقدامات استراتژیک هستند که می‌تواند در روند معادلات منطقه‌ای خاورمیانه نقش ایفا کند طبیعتا نام ایران در معادلات داخلی عراق هم به میان می‌آید و شاید عده‌ای همسویی ایران و عراق را در کلان موضوع برنتابند و بر طبل نقش ایران بکوبند.

وی ادامه داد: از نظر تجاری، ایران در عراق دارای بازار است، با آن کشور در ابعاد مختلف همگرایی دارد و با عراق در مسائل امنیتی تشریک مساعی دارد، این نقش ایران در ابعاد مختلف سیاست داخلی و منطقه‌ای عراق، به مذاق قدرت‌های فرامنطقه‌ای و منطقه‌ای خوش نمی‌آید و این خود موضوع قابل توجهی است. اینکه عراق بتواند در خط مقدم محور مقاومت نقش ایفا کند در پررنگ شدن این اعتراضات بی تاثیر نیست.

این کارشناس مسائل جهان عرب با تاکید بر اینکه در ناکارآمدی دولت، ایران بی تقصیر است، افزود: البته ایران در روند استقرار دولت در عراق به آن کشور کمک می‌کند و نقش ایران در این قضیه در عرض مسائل قرار دارد نه در طول آن.
 
اخباری در پاسخ به این پرسش که مقتدا صدر در انتخابات اخیر عراق، رویکرد ملی گرایانه داشت و بعد از مدتی حتی در مجلس روضه مقام معظم رهبری نیز حاضر شد، اکنون اما از طرفدارانش خواسته در تظاهرات و اعتراضات شرکت کنند، این نوسان در رفتار و استراتژی او ناشی از چیست، و نسبت مقتدا صدر با ایران را چگونه باید تحلیل کرد، گفت: گروه‌های عراقی در یک مسیر و خط ثابت استراتژیک و تعریف دائمی حرکت نمی‌کنند، اگر همه گروه‌ها و احزاب عراقی را مورد بررسی قرار دهیم دارای وضعیت مشابهی از جهت نوسان در سیاست گذاری هستند.

وی ادامه داد: پایگاه مردمی مقتدا صدر بیشتر از دیگر گروه‌های عراقی است و از طرفی طرفداران او از نظر مالی در لایه‌های کمتر برخوردار عراقی قرار می‌گیرند که این جنس از طرفداران، بیشترین همزاد پنداری و اشتراک را با اعتراضات اخیر دارند، چون بحث مسائل اقتصادی، خدمات اجتماعی دولت، فساد و ناکارآمدی در میان است. مقتدا صدر برای اینکه طرفداران خود را از دست ندهد و عقب نماند اعلام کرده که با اعتراضات همراه است.

این کارشناس مسائل خاورمیانه یادآور شد: مقتدا صدر به تناسب وضعیتی که در عراق حادث می‌شود و با توجه به شرایطی که در آن قرار می‌گیرد اقدام به موضع گیری می‌کند، ولی مسئله اساسی این است که شخصیتی خود آقای مقتدا صدر حتی برای شرکای خارجی  و داخلی خودش هم قابل اعتماد و اتکا نیست.
 
وی در پاسخ به این سوال که دیروز و روز جمعه بیشترین اعتراضات از آغاز تاکنون  را در کربلا شاهد بودیم و البته طبق آخرین گزارشات حدود ۱۲ نفر در این اعتراضات کشته شده اند، تبدیل شدن کربلا به یکی از مهمترین کانون‌های اعتراضی مردم عراق چه تاثیری بر نقش ایران در معادلات عراق خواهد داشت، خاطرنشان کرد: به دلیل محرومیت، نبود زیرساخت‌های خدماتی و جنس مردم این شهر، ظهور و بروز اعتراضات در کربلا می‌تواند بیشتر از این هم باشد و شاید باید شاهد این باشیم که به مرکز اصلی اعتراضات تبدیل شود.

اخباری با اشاره به اینکه کربلا به عنوان شهری که پذیرای حجم عظیمی از توریست مذهبی است نباید تا این حد محروم باشد، عنوان کرد: کربلا فقط حدود ۶۰۰ هزار نفر جمعیت دارد، ولی زیر ساخت‌های خدماتی، اقتصادی و اشتغال این استان به هیچ وجه در شأن مردم نیست و کسانی که از بیرون وارد کربلا می‌شوند در اولین نگاه متوجه این قضیه می‌شوند، لذا به نظرم اگر در عراق در رابطه با معیشت و مبارزه با فساد و ناکارآمدی، اعتراضی صورت می‌گیرد، اوج آن باید در کربلا باشد.
 
وی د پایان گفت: از دوره بعثی‌ها تاکنون نگاه مسئولان عراقی به کربلا و شهر‌های مذهبی عراق، سیاسی بوده است. این شهر در همه دوران‌ها در اعتراضات خط مقدم بوده است. در زمان حاکمیت حزب بعث اگر کشتاری انجام می‌شد کربلا بیشترین کشته را می‌داد.