آزادی رسانه نباشد آمدنیوز دیگری می‌آید

دیدارنیوز ـ اسفندیار عبداللهی: دستگیری روح الله زم، روحانی زاده و «آقا زاده» سیاسی توسط سیستم اطلاعاتی جمهوری اسلامی ایران که حتی به اعتراف مخالفان و دشمنان نظام، یکی از کارآمد ترین نهادهای جمهوری اسلامی ایران است و دستگیری مدیر آمدنیوز این کارآمدی را بیشتر از قبل عیان کرد، موجب طرح مباحث فراوانی در این رابطه شد.

 

شاید عملیات به دام انداختن عبدالمالک ریگی و ماجرای دستگیری جولیان آسانژ ، مدير ويكي‌ليكس را بتوان در ابعاد رسانه ای با موضوع دستگیری روح الله زم مقایسه کرد؛ هرچند جنس کار این افراد متفاوت بود ولی از نظر مقدار توجه رسانه ها و افکار عمومی بسیار حائز اهمیت است.

آمدنیوز یک کانال تلگرامی بود که البته یک سایت اینترنتی هم متصل به آن وجود داشت و در اعتراضات سال ۹۶ بیشترین تاثیر را در روند و گسترش آن در سراسر کشور داشت، به طوری که شاید بتوان گفت یکی از مهمترین دلایل فیلتر شدن تلگرام، نقش و تاثیرگذاری بود که این کانال تلگرامی در عرصه داخلی داشت. البته به دلیل رفتار‌های غیر حرفه‌ای این کانال و آموزش ساخت مواد منفجره، یک مرتبه توسط خود تلگرام مسدود شد، ولی با راه اندازی مجدد آن، این بار تحت عنوان صدای مردم، بیش از پیش مخاطب خود را جذب کرد.
 
وجه تمایز آمدنیوز و عملکرد مدیر آن با دیگر رسانه‌های مشابه، فقط در نوع خبر‌هایی بود که منتشر می‌کرد. به ظاهر شخص زم با توجه به رفقایی که در نهاد‌ها و مراکز حکومتی ایران داشت قبل از همه به اسناد و اخباری دسترسی داشت که گاه موجب شگفتی می‌شد. به طوری که یکی از اعضای مجمع تشخیص، روایتی را مطرح می‌کند که قابل تامل است.
 
احمد امیرآبادی فراهانی نماینده مردم قم در صفحه توئیترش با هشتگ آمدنیوز، از نفوذ آمدنیوز و روح‌الله زم و دسترسی او به اتفاقات داخلی ایران روایت کرد. او نوشت: «دکتر توکلی می‌گفتند روزی که با آقای آملی لاریجانی رئیس مجمع بحثمان شد و جلسه را به نشانه اعتراض ترک کردم به منزل رسیدم آمدنیوز خبر جلسه را زده بود. مطالب دروغی هم اضافه کرده بود. پاسخی دادم، در جواب من نوشتند: "ما درهمه جای نظام آدم داریم".»
 
امیر آبادی فراهانی در همین رابطه تاکید کرده است که «رابطین داخلی (زم) را رها نکنید.» البته این یک نمونه از کیفیت دسترسی روح الله زم به منابع داخلی است و تعداد زیادی خبر و سند را می‌توان مثال آورد که آمدنیوز به آن‌ها دسترسی داشت و منتشر کرده است. همین وجه از ابعاد خبری آمد نیوز و توان روح الله زم در ارتباط گرفتن با منابع داخلی خودش، اولا باعث استقبال کاربران از این کانال شد و دوما باعث تمرکز سیستم امنیتی کشور بر روی این شخص شد، تمرکزی که به دستگیری او منتهی شد.

 
ماجرای مازیار ابراهیمی در خصوص روح‌الله زم تکرار نشود

اما در این میان، واکنش‌های متفاوتی از سوی مسئولان و تحلیلگران شاخص داخلی مطرح شد که نشان از وسعت کار و البته بیانگر ابعاد پیدا و پنهان، انگیزه ها، رقابت‌های جناحی و مواردی از این قبیل در داخل کشور در رابطه با آمدنیوز دارد. علی مطهری نماینده تهران در مجلس، ضمن استقبال از دستگیری روح‌الله زم، موسس وب‌سایت آمدنیوز، به مسئولان مربوطه هشدار داد که مراقب باشند اتفاقاتی مانند پرونده مازیار ابراهیمی و دیگر بازداشت‌شدگان این‌چنینی رخ ندهد. وی تاکید کرده است: «اگر بنا است اعترافاتی از روح‌الله زم بگیرند باید با روش درست انجام شده و آن قضیه دیگر تکرار نشود». مقامات جمهوری اسلامی اذعان کرده‌اند که مازیار ابراهیمی و دیگر بازداشت‌شدگان پرونده تروز دانشمندان هسته ای، تحت شکنجه و به دروغ، به دست داشتن در ترور «دانشمندان اتمی» ایران اعتراف کرده‌اند.
 
در سال‌های اخیر اعترافات متعددی با عناوین و اتهامات مختلف از صدا و سیما پخش شده است که بعدا مشخص شده این اعترافات اجباری یا هدایت‌شده بوده است. در همین حال حجت الله میرزایی، رئیس کمیته سیاسی فراکسیون امید مجلس گفت که نباید «به طور قطره‌چکانی اطلاعاتی از روح الله زم گرفته و در راستای تخریب یک فرد یا جریان سیاسی از آن استفاده» شود.

 
آمدنیوز؛ محصول خلأ اعتبار رسانه‌های رسمی

 

عباس عبدی چهره رسانه‌ای و روزنامه نگار اصلاح طلب نیز به موضوع آمدنیوز و روح الله زم پرداخت. او در روزنامه اعتماد نوشت: دستگیری مدیر آمدنیوز نه‌تنها یک اتفاق خوب است، بلکه می‌تواند و ظرفیت آن را دارد که به بهبود فضای مجازی کمک کند. شکل‌گیری چنین ضد رسانه‌هایی را نمی‌توان فقط به توطئه خارجی‌ها تقلیل داد. هر چند و به طور قطع بیگانگان آن‌ها را حمایت می‌کنند، همچنان که هر کشوری سعی می‌کند از مخالفان کشور‌های دشمن یا رقیب خود حمایت کند. شکل‌گیری این ضد رسانه‌ها محصول و نتیجه یک خلأ و یک نیاز است؛ خلأ اعتبار رسانه‌های رسمی و نیاز به دانستن اخبار و اطلاعات. ترکیب این دو عامل موجب شکل‌گیری عرضه و تولید فیک‌نیوز‌ها می‌شود. تا هنگامی که این نیاز در داخل کشور و از طریق رسانه‌های رسمی تامین نشود، شاهد شکل‌گیری چنین پدیده‌هایی خواهیم بود.
 
عبدی در بخشی از این یادداشت به نسبت خانوادگی روح الله زم هم پرداخت و نوشت: البته فرزندان مقامات و مسوولان، همچنین مردم عادی به همان اندازه که نباید از رانت پدر و خانواده بهره‌مند شوند، نباید هم مجبور به تبعیت از عقاید و افکار آنان باشند و نوعی از استقلال فردی را باید داشته باشند.  ولی معقول و پذیرفتنی نیست که همزمان از دو منبع متناقض تغذیه کرد لذا مرزبندی روشن میان امر سیاست و خانواده از هر نظر لازم و ضروری است. این مشکل یعنی جانشین شدن روابط خانوادگی به جای اصول سیاسی، مساله‌ای است که اکنون جامعه ایران در بسیاری از حوزه‌ها با آن مواجه شده است. این ماجرا هم مانند موارد مشابه، "لحاف چهل تیکه ملا" را تداعی می کند که بر سر آن دعوا است. جریان کیهان از آن به عنوان دستاویزی علیه اصلاح طلبان و دولت استفاده می کند و جریان اصلاحات هم ضمن حمایت از دستگیری زم بحث حقوق شهروندی و اعتراف گیری را نشانه رفته اند و این شیوه صدا و سیما و بازجوها را قبول ندارند.

 

 

 

 

 

 

وی افزود: فارغ از راست و دروغ اخبار رسانه‌هایی مانند آمدنیوز، مخاطبان این رسانه‌ها خوراک خود را می‌گیرند، چون اخبار داخلی، آن‌ها را راضی نمی‌کند. البته در کشور دو طیف رسانه داریم، رسانه‌هایی که خود شریک در محدودیت‌ها هستند و از این شرایط راضی هستند و سود می‌برند، مثل صدا و سیما و دسته دیگر رسانه‌های داخلی آن‌هایی هستند که مجبورند از دستورات بالا دستی پیروی کنند که در غیر این صورت از فعالیت آن‌ها جلوگیری می‌شود.

 

سلطانی یادآور شد: چند سال پیش و همان اوایل که آمدنیوز تا این حد بزرگ و تاثیرگذار نشده بود، مقامات قضایی تهران به ما فشار آوردند که کانال‌ها و سایت خبری خود را متوقف کنیم. به آقای جعفری دولت آبادی دادستان پیشین تهران گفتم رسانه‌های ما اسم و رسم، مشخصات، آدرس، ایمیل و شناسنامه دارند؛ مدیر مسئول و وابستگی آن‌ها محرز است و خبری را که منتشر می‌کنیم با مسئولیت خودمان منتشر می‌کنیم. این رسانه‌ها را می‌بندید در حالیکه از امثال آمدنیوز ضربه خواهید خورد و هیچگونه دسترسی هم به مدیرانش ندارید، ولی مسئولان قضایی و امنیتی کشور به این رویه ادامه دادند و ادامه می‌دهند که نتیجه آن، همین وضعیتی است که در آن قرار داریم.

 

این فعال رسانه‌ای خاطرنشان کرد: فضای داخلی هر قدر بسته‌تر باشد، اتوماتیک وار فضا‌های بیرونی و رسانه‌های آن‌ها خلأ موجود را پر می‌کنند. آمدنیوز یکی از آنهاست و مشابه آن یا در حال فعالیت هستند یا آمدنیوز دیگری ایجاد خواهد شد لذا اگر محدودیت‌های رسانه‌های داخلی همچنان ادامه پیدا کند آمدنیوز آخرین رسانه‌ای نخواهد بود که در این سطح کاربر ایرانی را جذب خود خواهد کرد. همه خواهند دید مخاطبان ایرانی به چه سمت و سویی خواهند رفت.

 

وی با بیان اینکه اگر رسانه‌های داخلی تقویت شوند امثال روح‌الله زم میدانی برای مانور نخواهند داشت، خاطرنشان کرد: در این حالت فضایی برای رسانه‌های معاند برای انتشار اخبار راست و دروغ پشت پرده و مانند آن‌ها ایجاد نخواهد شد. وقتی ما نتوانیم در حوزه شفافیت، خبری را منتشر کنیم کانال آمدنیوز و شبیه به آن، منتشر می‌کنند و مشتری خود را هم جذب می‌کنند بنابراین تنها دلیل مهم شدن آمدنیوز، بسته بودن فضای داخلی برای رسانه هاست.

 

سلطانی با ذکر این نکته که در هیچ کشوری پیام رسان‌هایی مثل تلگرام جای خبرگزاری ها، سایت‌های خبری و شبکه‌های تلویزیونی را پر نمی‌کند، اظهار کرد: کجای آمریکا و اروپا از تلگرام و دیگر پیام رسان‌های مجازی برای ارسال خبر استفاده می‌کنند؟ روزنامه‌های این کشور‌ها هنوز با تیراژ بالا می‌فروشند و شبکه‌های خبری تلویزیونی آن‌ها بیننده خود را دارند و حتی برای مشاهده کانال‌های تلویزیونی و دنبال کردن سایت‌های خبری، پول پرداخت می‌کنند، چون به اخبار آن‌ها اعتماد دارند و تنوع سلیقه رسانه‌ها  به رسمیت شناخته شده و هیچ رسانه‌ای نگران توقیف نیست.

 

وی اضافه کرد: ما صدا و سیمایی داریم که اخبار را مهندسی کرده و هرگونه که می‌خواهد عمل می‌کند. این خلأ وجود دارد و تا زمانی که همه رسانه‌های دیداری، شنیداری، مکتوب و غیر مکتوب ما آزادی عمل و انتشار نداشته باشند درب بر همین پاشنه می‌چرخد. شاید توانستیم روح‌الله زم را با شگرد‌های امنیتی و اطلاعاتی دستگیر کنیم، ولی او علت نیست بلکه معلول است. امثال آمدنیوز و زم در ادامه به وجود می‌آید و در این مسئله تردید ندارم.

 

این کارشناس رسانه‌ای با بیان اینکه صدا و سیما و رسانه‌های داخلی، مخاطب ایرانی را دیگر ارضا نمی‌کنند، خاطرنشان کرد: تظاهرات و اعتراضات عراق و لبنان به صورت زنده از اینستاگرام پخش می‌شود. کسی منتظر نیست تا تحلیل‌های صدا و سیما را ببیند. در این شرایط و امکاناتی که در شبکه‌های اجتماعی به وجود آمده دو اتفاق مهم افتاده است، یکی اینکه مخاطب خبر، وقتی خوراک خود را در رسانه‌های رسمی پیدا نکند به فضای مجازی پناه می‌برد و دومین اتفاق آن، لاغر و نحیف‌تر شدن مجموعه رسانه‌های رسمی داخلی است.

 

وی افزود: آمدنیوز یک رسانه مخالف حاکمیت بود و برای نظام دستگیری روح‌الله زم برگ برنده بوده است، اینکه حد و اندازه این شخص چه اندازه بود باید گفت دستگیری زم جای جشن و پایکوبی ندارد و اینقدر شخص مهمی نیست، ولی اینکه یک کانال پر بیننده معاند بسته شده است امر مهمی است.