هدف تحریک اروپا به انجام تعهداتش است. به این معنا که هیچ اتفاق جدیدی را نمی‌توان متصور شد. درصدد هستند تا اروپا را به خانه اول برگردانند، یعنی انجام تعهداتی که در برجام پذیرفته‌اند. می‌توان حدس زد که این گام منجر به اقدامات عملی از سوی آن‌ها شود، ولی مشخص نیست که در این اقدامات عملی نفع و یا ضرر ایران گنجانده شده باشد.
دیدارنیوز ـ حسن روحانی شامگاه چهارشنبه ۱۳ شهریورماه، پس از نشست مشترک سران قوا از دستور جدید خود به سازمان انرژی اتمی ایران خبر داد. او در این‌باره گفت که «از روز جمعه شاهد گسترش در تحقیق و توسعه در زمینه انواع سانتریفیوژ‌ها و سانتریفیوژ‌های جدید و هر آن چه برای غنی‌سازی نیاز داریم خواهیم بود.» روحانی بدون اشاره به جزئیات گام سوم کاهش تعهدات ایران در برجام گفت که «ظاهرِ این گام سوم خیلی تکان‌دهنده نیست، ولی باطن آن فوق‌العاده مهم است.»
سید عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه نیز در روز جمعه از نامه محمد جواد ظریف به فدریکا موگرینی سخن گفته و درخصوص جزئیات آن مطرح کرده است که «محمد جواد ظریف در نامه خود به فدریکا موگرینی اعلام کرده به دلیل تبعات ناشی از خروج آمریکا از برجام و تحمیل مجدد تحریم‌های آن کشور و ناتوانی سه کشور اروپایی به اجرای تعهدات خود در برجام و در بیانیه‌های کمیسیون مشترک، جمهوری اسلامی ایران تمامی تعهدات خود در برجام در حوزه تحقیق و توسعه هسته‌ای را متوقف می‌کند.»
موسوی در همین رابطه اضافه کرده است: «در این نامه تاکید شده که این اقدام دقیقا در راستای حقوق ایران در برجام و به ویژه بر مبنای پاراگراف ۳۶ آن بوده و در پاسخ به نقض گسترده و مستمر برجام طی ۱۶ ماه گذشته صورت می‌گیرد. جزئیات فنی و عملیاتی توقف تعهدات ایران در حوزه تحقیق و توسعه هسته‌ای متعاقبا به اطلاع آژانس بین المللی انرژی اتمی خواهد رسید.»
به گفته سخنگوی وزارت خارجه ایران، «در پایان نامه ظریف تاکید شده که جمهوری اسلامی به منظور نشان دادن حسن نیت خود، آمادگی دارد به گفتگو با طرف‌های باقی مانده در برجام در تمامی سطوح ادامه داده و در صورت عمل طرف‌های مقابل به کلیه تعهدات خود در برجام، مجددا به اجرای کامل برجام برگشت نماید.»
ایران از ۱۸ اردیبهشت ماه امسال دو مهلت ۶۰ روزه به طرف‌های اروپایی برای نجات برجام داده یود و در هر مرحله برخی از تعهدات هسته‌ای خود را براساس اختیاراتی که این توافق‌نامه برایش قائل شده، متوقف کرده است. در مرحله اول اعلام شد که دیگر به محدودیت ذخیره اورانیوم غنی‌سازی که ۳۰۰ کیلوگرم است پایبند نخواهد بود. در گام دوم نیز غنی‌سازی را از سطح ۳.۶۷ درصد به ۴.۵ درصد افزایش داد.
شنبه ۱۶ شهریورماه بهروزکمالوندی، سخنگوی آژانس انرژی اتمی جزئیات گام سوم را چنین تشریح کرد: «ما قبل از کاهش تعهدات اگر ماشین‌هایمان محصولاتشان شامل خوراک و محصول را با هم مخلوط می‌کردند دیگر این اتفاق نمی‌افتاد و به انباشت محصولات ما کمک می‌کرد. ماشین IR ۶ که قرار بود در سال ١١ گازدهی شود را آغاز کردیم و ماشین زنجیره IR ۴، ٢٠ تایی نیز قرار بود در سال ١١ آغاز شود که امروز شروع شده است. ما زنجیره ٣٠ تایی را هم در برنامه داریم که اعلام خواهیم کرد. در این مقطع اگر چهار تعهد را که شامل راه اندازی ماشین میانی IR ۲ است را انجام دهیم دیگر هیچ تعهدی باقی نمی‌ماند. راه‌اندازی زنجیره‌های شاهد ١٦٤ تایی اگر صورت بگیرد نیز اقدام مهمی خواهد بود.»
البته این اقدام ایران بدون واکنش اروپایی‌ها باقی نماند. مایا کوتسیانچیچ، سخنگوی اتحادیه اروپا در روز جمعه به این اقدام پاسخ داد و درباره آن اظهار داشت که «اتحادیه اروپا از ایران می‌خواهد تا از هرگونه اقدامات مغایر با برجام پرهیز کند و دراین‌باره اضافه کرده است: اظهارات مربوط به گام سوم کاهش تعهدات (برجام) ما را بسیار نگران کرد. ما همواره گفته‌ایم که پایبندی ما به برجام به اجرای کامل آن از سوی ایران بستگی دارد.»
فرانسه نیز یکی از اولین کشور‌هایی بود که نسبت به این اقدام ایران واکنش نشان داد و در روز پنج‌شنبه با انتشار بیانیه‌ای نسبت به اظهارات حسن روحانی در نشست سران سه قوه پیرامون آغاز گام سوم کاهش تعهدات برجامی ایران اعلام موضع کرد و از مسئولان ایران خواست به همه تعهدات خود در توافق هسته‌ای پایبند باقی بمانند.
در این بیانیه آمده است که «هرگونه کاهش تعهدات و الزام‌های پیش بینی شده در برجام می‌تواند تاثیری منفی در تلاش‌های فرانسه در عرصه میانجیگری و کاهش تنش داشته باشد.»
سید محمودرضا آقا میری کارشناس مسائل هسته‌ای در گفتگو با دیدارنیوز درباره دستاورد گام سوم گفت: شاید گام سوم، هیچ قدم بزرگی نباشد، اما شکاندن مرز تعهداتی که ایران داشته و تا به امروز آن را رعایت کرده، مهم شمرده می‌شود. ایران در بخش تحقیق و توسعه متعهد شده بود که فعالیت خود را متوقف و محدود سازد، اکنون با این گام مسئولیت مورد اشاره برداشته می‌شود. درعمل گام سوم به معنای خروج از تعهداتی است که ایران پیش از این داشته و دیگر خود را ملزم به رعایت آن نمی‌بیند.
وی درباره تفاوت گام سوم با گام‌های قبلی مطرح کرد: گام‌های قبلی توسعه‌ای بود. بدین معنا که درصورت فعال بودن سانتریفیوژ‌های کشور، اگر درصدد بودند تا A مقدار را به B مقدار یا درصد غنی سازی را از ۶۷ به ۴۱ برسانند، همانطور که بیان کردم این حالت توسعه‌ای معنا داشت، اما مفهوم گام سوم، برداشتن محدودیت تحقیق و توسعه در رابطه با فعالیت‌های هسته‌ای است.
این کارشناس هسته‌ای در خصوص گفته رئیس‌جمهور که پیش از این مطرح کرده بود با گام سوم اتفاق ویژه‌ای روی خواهد داد، اظهار داشت: هنوز مشخص نیست و در حال حاضر حرکت فوق را در برداشتن محدودیت تحقیق و توسعه اعلام کردند.
آقا میری هدف از برداشتن گام سوم را چنین توضیح داد: هدف تحریک اروپا به انجام تعهداتش است. به این معنا که هیچ اتفاق جدیدی را نمی‌توان متصور شد. درصدد هستند تا اروپا را به خانه اول برگردانند، یعنی انجام تعهداتی که در برجام پذیرفته‌اند.
وی دراین خصوص که گام‌های اول و دوم را هم برای تحریک اروپا مطرح کردند، اظهار داشت: بحثی در این مسئله که اروپایی‌ها براساس تعهدات خود عمل نکردند، وجود ندارد، ولی حداقل نتیجه به دست آمده از پای میز مذاکره رفتن با آن‌ها، این است که دیگر نمی‌توانند بر افکار عمومی تاثیر گذارند. مسائلی مانند اینکه ایران درحال مقابله است و ... رنگ باخته و توانایی ایجاد فضا علیه ایران را ندارند. این مسئله حداقل امتیازی است که توافق‌نامه هسته‌ای (برجام) برای ایران داشته است.
این کارشناس مسائل هسته‌ای رفتار اروپایی‌ها را درخصوص گام سوم چنین تحلیل کرد: هنوز مشخص نیست، ولی می‌توان حدس زد که این گام منجر به اقدامات عملی از سوی آن‌ها شود، ولی مشخص نیست که در این اقدامات عملی نفع و یا ضرر ایران گنجانده شده باشد.
