زیبایی زنانه در بدن‌های مردانه

دیدارنیوز ـ مرضیه حسینی: ساعت حدودا چهار است که به کلینیک می‌رسیم؛ منشی در را باز می‌کند و در دفترش به دنبال اسم دوستم می‌گردد. به اطراف نگاهی می‌کنم تا صندلی خالی برای نشستن پیدا کنم. کلینیک تقریبا شلوغ است و تعدادی مرد نیز در کنار زنانی که آنقدر شبیه هم هستند که تصور می‌کنی خواهرند، نشسته‌اند. ابتدا تصور کردم همراه همسرانشان که برای انجام کارهای زیباسازی و جوان سازی مراجعه کرده‌اند آمده‌اند؛ اما تنها نشسته بودند. حضور مردها در کلینیک پوست و مو و زیبایی آن هم در نوبت بوتاکس و کلاژن‌سازی و انواع دیگر تزریق، کمی برایم عجیب بود. از منشی پرسیدم اینها همه برای تزریق آمده‌اند؟ پاسخ مثبت داد و گفت: مردهایی که برای کارهایی مثل بوتاکس، لیزر موهای روی گونه و کارهای جوان‌سازی مراجعه می‌کنند، بسیارند. 

نگاهی به مردها کردم به نظرم سن چندتای آنها از 35 سال بیشتر بود. چند مرد بالای چهل سال هم برای کاشت مو آمده بودند. در دلم احساس خوبی نسبت به آنها نداشتم. به دوستم گفتم: به اینها هم می‌گویند مرد. مردی که دنبال لیزر مو و صاف کردن چروک دور چشمش باشد که مرد نیست. 

دوستم گفت: اتفاقا خیلی خوبه که مردها اینجور جاها می‌آیند. من این قبیل مردها را دوست دارم، وقتی آدم می‌تواند سی ساله به نظر بیاید، در حالی که چهل ساله است، چرا این کار را نکند.

من اما به عنوان زنی میانسال، تربیت شده دهه و نسلی بودم که تعریف دیگری از جذبه و مردانگی یک مرد داشت. از نظر من داشتن موهای سفید، چروک صورت و رد اخمی بین ابرو، گره پیشانی و شکمی که شش تکه نیست و حتی کمی هم بزرگ است، از نشانه‌های ظاهری یک مرد جذاب و خوش‌تیپ بود. با خودم می‌گفتم، مردهایی که مرتب دنبال حجم دادن بدن و صاف کردن شکم‌شان هستند یا با کلاژنسازی و با مصرف قرص‌های ویتامین و جوان ساز، سعی در به تعویق انداختن میانسالی و پیری دارند، مردهایی نیستند که بتوان به آنها تکیه کرد یا به حسابشان آورد. اما واقعیت جامعه چیزی غیر از این است و به اصطلاح دوره و زمانه عوض شده است. دنیای مدرن تعاریف دیگری از زنانگی و مردانگی و زیبایی و جذبه دارد. مفهوم بدن نیز در مدرنیته متحول شده و به محلی برای اعمال انواع سیاست‌ها و نشانه‌ها تبدیل شده است. در تعریف جدید، بدن ایده‌آل و مناسب یک مرد تنها بدنی نیست که چهارستونش سالم بوده و قادر به انجام کارهای سخت است. 

بدن برای انسان مدرن بسیار حایز اهمیت است. زیبایی دارای ارزش نمادین و سبب کسب منزلت است. فردین علیخواه ـ جامعه‌شناس‌ ـ در کانال خود در خصوص تسری یافتن دغدغه اندام زیبا به مردان نوشت: «این روزها رسیدن به اندامی زیبا برای مردان تبدیل به دغدغه شده است. داشتن سیکس‌پک یا شکم شش تکه‌ای برای بسیاری از مردان هدفی جدی است. آنها می‌خواهند لباس‌هایی که می‌پوشند به شکلی باشد که تناسب اندامشان را نشان دهد. اگر پیراهن می‌پوشند دکمه بالای آن را باز می‌گذارند تا عضلات سینه معلوم شود. بعضی از آنها موهای روی سینه‌شان را می‌تراشند تا شکیل‌تر جلوه کنند. موقع عبور از کنار شیشه فروشگاه‌های بزرگ مکث می‌کنند تا اندام خود را در شیشه‌های فروشگاه ببیند. بسیاری از مردان بینی‌های خود را عمل می‌کنند و عمل‌های زیبایی دیگر فقط مختص زنان نیست. آنها موهای گوش و بینی خود را روزانه اصلاح می‌کنند و مطالبی در خصوص اینکه چگونه از نظر زنان جذاب باشند می‌خوانند. بسیاری از مردان مو می‌کارند، موهایشان را رنگ می‌کنند و می‌کوشند پیری و میانسالی خود را به تعویق بیاندازند.»

برخلاف قرن بیستم که زنان هدف صنعت مد و اشتهای سیری ناپذیری سرمایه‌داری برای کسب سود از طریق صورت‌بندی فرهنگ زیبایی و تعریف امر زیبا برای فروش محصولات این بخش بودند، امروزه سرمایه داری برای مردان نیز برنامه‌های جدی دارد. برایشان لباس‌های شهوت انگیز خواب طراحی می‌کند و کمپانی‌های مختلف در کار تولیدات زیبایی و جوان سازی و مراقبت از پوست و موی آقایان هستند.

«در گذشته و در جامعه سنتی مرد بودن خود به تنهایی یک فضیلت بود و مردان تصور می‌کردند، همین که مرد هستند، تمام فضایل عالم را دارا می‌باشند و نیازی ندارند که خود را نمایش دهند و زیبا سازند.»

 در زبان و درک سنتی از مفهوم زنانگی و مردانگی، زیبا و شیک بودن جزو نمادهای اصلی مردانگی نبود. از مردان خواسته می‌شد که کاری و با جربزه باشند. در این گفتمان زیبایی و خوش‌اندامی خصلتی زنانه بود و از زنان انتطار می‌رفت که به خود برسند، زیبا باشند تا از مردان خود دلربایی کنند. اما در بازنمایی از مفاهیم مدرن زنانگی و مردانگی و از زیبایی و ایده‌آل بودن، باورها و معیارهای گذشته به دست فراموشی سپرده شده است. امروزه تنها زنان نیستند که ابژه نگاه و ذهن مردان قرار می‌گیرند، بلکه مردان نیز دوست دارند مورد نگاه و توجه زنان باشند. بنابراین برای هر چه جذاب‌تر شدن تلاش کرده رفتارهای خود در جامعه را بر اساس نگاه و ایده‌آل زنان از زیبایی سامان دهند. با از میان رفتن کلیشه‌های مردانگی و زنانگی در حوزه ارتباط بین دو جنس، مردان نیز موضوع صحبت زنان و نگاه خیره آنها قرار گرفته‌اند.

الگوهای رفتاری و پوششی افراد و همچنین تعریف مفاهیم اجتماعی در بین افراد و جامعه متناسب با تغییرات ایدئولوژیک و تحول در وضعیت اقتصادی جامعه، تغییر می‌کند. به عنوان مثال تعریف و الگوی زیبایی، پدیده‌ای تاریخی ـ اجتماعی است و تعریف از زن زیبا در جامعه قاجار با جامعه اکنون ما متفاوت است. نیازهای جامعه مدرن و تحولی که مدرنیته در تمام ارکان حیات اجتماعی ایجاد کرده است، سبب شده مردان به چیزی که ویژگی زنانه یا زنانگی خوانده می‌شود، شبیه شوند.