دیدارنیوز - هاله سری در نشست "نمایش کودکان در فضای مجازی؛ آسیب شناسی نقض حریم خصوصی کودکان توسط والدین"، مولفه اساسی در بحث حریم خصوصی را رضایت و اراده فرد دانست و یادآور شد: رضایت و اراده، حریم خصوصی را از حریم غیر خصوصی تفکیک می کند، با توجه به این که کودکان از آگاهی و اراده کافی برخوردار نیستند، اصل بر عدم رضایت کودکان بر نقض حریم خصوصی شان است. اصل بر این است که رضایت ندارند و حریم خصوصی‌شان شکسته شود.
این وکیل پایه یک دادگستری با اشاره به اینکه دایره حریم خصوصی کودکان بسیار گسترده است، تصریح کرد: یکی از مصادیق حریم خصوصی تصاویر افراد است و تصویر کودک مصداق بارز حریم خصوصی اوست، این در حالیست که اگر والدین نسبت به انتشار تصاویر کودکشان در فضای مجازی اقدام کنند حریم خصوصی او را نقض کرده‌اند، اما آیا قانونگذار برای نقض حریم خصوصی مجازاتی در نظر گرفته است یا خیر؟.
عضو کمیته انجمن حمایت از حقوق کودکان ادامه داد: تعدادی قوانین داریم که به صورت کلی به این موضوع پرداخته است، در حال حاضر قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب سال ۱۳۸۱ که دارای ۹ ماده است وجود دارد که به صورت کلی اشاره شده اگر سلامت و بهداشت روانی کودک مورد آسیب قرار گیرد و هر نوع اذیت و آزاری موجب صدمه اخلاقی و روانی کودک شود قابل پیگیری قانونی است. در قانون جرایم رایانه‌ای نیز به این مسئله پرداخته شده است که به صورت کلی اشاره کرده اگر فردی بدون رضایت فرد دیگری نسبت به انتشار تصاویر او اقدام کند و موجب هتک حیثیت و ضرر آن فرد شود، این کار جرم تلقی می‌شود.
بنابر اظهارات سری، بین اشتراک‌گذاری که والدین در فضای مجازی انجام می‌دهند و اشتراک گذاری هدفمند تفاوت وجود دارد، قانونگذار و مجریان قانون قصد ندارند که هر والدینی که نسبت به اشتراک گذاری تصویر فرزندشان در فضای مجازی اقدام می‌کنند آنها را مجازات کنند، در این زمینه، هدف آگاه سازی خانواده‌ها نسبت به عواقب این کار است.
وی معتقد است که مسئله و نتیجه‌ای که پس از انتشار تصاویر کودکان در فضای مجازی وجود دارد به خطر افتادن امنیت کودکان است، زیرا همان طور که افراد سالم و بیمار در سطح جامعه زندگی می کنند، در فضای مجازی نیز افراد سالم و بیمار در کنار یکدیگر صفحات مجازی را رصد می کنند. افراد بیمار با سوء نیت و اهداف خاصی تصاویر کودکان را پیگیری می‌کنند و این مسئله برای کودکان بسیار آسیب زاست، چرا که آنها با هدف سوء استفاده و لذت جنسی عکسها را پیگیری می کنند و این زنگ خطری برای خانواده‌هاست.
این وکیل پایه یک دادگستری در ادامه به موضوع کودک ربایی در این زمینه اشاره کرد و افزود: زمانی که تصاویر کودکانمان را در فضای مجازی به اشتراک می‌گذاریم، در واقع وضعیت زندگیمان نیز به اشتراک گذاشته می شود و محله‌ایی که کودک بیشتر رفت و آمد می‌کند رصد می‌شود، افرادی که با سوء نیت در فضای مجازی حضور دارند می توانند به راحتی به خواسته خودشان برسند.
وی با بیان اینکه شاید در حال حاضر پرونده ای با این موضوع در دادگستریها مطرح نشده باشد، گفت: پیش‌بینی می‌شود در آینده دادگستری ها با پرونده‌های این چنینی روبرو شوند، پس اکنون که هنوز آمار این پرونده ها افزایش پیدا نکرده است از وقوع این مسائل در حوزه کودکان پیشگیری کنیم.
سری در ادامه به والدینی که هدفمند و آگاهانه نسبت به انتشار تصاویر کودکانشان اقدام می‌کنند، نیز اشاره کرد و یادآور شد: والدینی که با هدف مدلینگ کودکانشان، درآمدزایی می‌کنند، فارغ از آسیب روانی، کرامت کودک را خدشه‌دار می‌کنند و این موضوع از مصادیق بارز کودک آزاری محسوب می شود چرا که آنها با خدشه دار کردن روحیات کودک کسب درآمد و صرفاً سودجویی می‌کنند و طبق قانون حمایت از کودکان و نوجوانان این مسئله قابل پیگیری است.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان را داریم، گفت: درصورتی که این لایحه در شورای نگهبان تصویب شود می‌توان گام‌های بزرگی در حوزه کودکان برداشت. سوء رفتار در این لایحه پیش‌بینی شده است و هر گونه بی توجهی، سهل انگاری و کوتاهی در انجام تکالیف نسبت به کودکان و سوء رفتار نسبت به کودکان جرم انگاری شده و جزء موارد مخاطره آمیز دانسته شده است، پس اگر این لایحه تصویب شود می تواند به نحوی در پیشگیری این مسائل در حوزه کودکان کمک کند.
به گزارش ایسنا، در ادامه دکتر فاطمه نوری راد پژوهشگر حوزه رسانه و کودک گفت: کودکان موجوداتی دارای احساس هستند و تنها تجربه شان از بزرگ‌ترها کمتر است، حال آنکه عموماً والدین تصور می‌کنند مالک فرزندانشان هستند. امروزه کودکان از زمان تولد همه لحظاتشان ثبت و ضبط می شود و در معرض همگان قرار می‌گیرد، این در حالیست که ما به این نحو هویت فرزندمان را می سازیم و اجازه نمی‌دهیم که کودکمان در نوجوانی هویت خودش را تغییر دهد.
به گفته نوری راد نمایش دادن کودکان در هر جایی موجب شکل‌گیری تصویری در اذهان عمومی می‌شود که این تصویر به چگونگی شکل‌گیری هویت کودک کمک می‌کند. هویت موضوع بین الاذهانی است، افراد خود را در آینه دیگران می شناسند، حال آنکه ما به کودکمان اجازه نمی‌دهیم خودش نشان دهد دارای چه هویتی است،
وی افزود: شاید کودکمان نخواهد زمانیکه شعری می خواند تصویری از او منتشر شود این در حالیست که به کودکان پاداش می دهیم شیرین کاری کند یا شعر بخواند. این مسئله باعث می شود که کودک شخصیت مهر طلب داشته باشد، یعنی "برای اینکه نشان دهیم تو وجود داری لازم است به تایید دیگران برسی، هرچقدر مهر و تایید دیگران بیشتر باشد یعنی تو بیشتر وجود داری"، این موضوع یکی از بزرگ‌ترین پیامدهای منفی را به دنبال دارد که ما به آن توجه نداریم.
این پژوهشگر حوزه کودک و رسانه معتقد است که باب شدن فضایی که چه کسی می تواند با اشتراک گذاشتن عکس فرزندش لایک بیشتری کسب کند، خانواده ها را در مسیر چشم و هم چشمی قرار می‌دهد.
وی افزود: در فرهنگ ما بسیاری از مادران به دلیل این که امکان نمایش خود را ندارند ترجیح می دهند از کودک خود استفاده کنند و زمانیکه که فرزندشان به دلیل زیبایی لایک کسب می کند، گویی خودش آن را کسب کرده است، به دلیل اینکه مادر امکان بروز خود را در فضای مختلف ندارد پس از کودک به عنوان کالا استفاده می‌کند.
نوری راد ادامه داد: ژانری تحت عنوان مادران اینستاگرامی وجود دارد که هویت خود را در اینستاگرام با کودکشان تعریف می کنند، کودکی که به مرور تبدیل به منبع کسب درآمد می شود. این مادران بدون اینکه حتی خودشان بدانند به فرزندشان به عنوان کالا یا ابزاری نگاه می کنند و نمی‌دانند که کودکشان را آزار می دهند و حقوق روحی و روانی آنها نادیده گرفته می شود.
این پژوهشگر حوزه کودک و رسانه با بیان اینکه با ورود شبکه‌های اجتماعی تفاوت امر خصوصی و عمومی به طور کامل برداشته شده است، یادآور شد: کودک هیچ لحظه خصوصی ندارد، اتفاقی که افتاده این است که والدین نسبت به پیامدهای منفی که اتفاق می‌افتد آگاه نیستند.
نوری راد افزود: به نظر آگاه سازی در این زمینه بسیار مهم و کمک کننده است.
وی در ادامه در پاسخ به این سوال که کودکانی که والدینشان برای آنها صفحه مجازی راه اندازی نکرده اند شاید در آینده خرده بگیرند، باید به این کودکان چه توضیحی داد؟ بیان کرد: اگر والدین برای کارشان دلیل داشته باشند و برای کودکشان موضوع را توضیح دهند، این موضوع برای کودک افتخار محسوب می‌شود، اما زمانی این سوال پیش می‌آید که کودک اعتماد به نفس نداشته باشد چراکه شخصیت او مهرطلب شده است و می‌خواهد از دیگران تایید بگیرد تا خود را به اثبات برساند. زمانی که کودک در فضای منطقی رشد کرده باشد و شخصیت مهرطلب نداشته باشد، امیدوارم که همچین سوالی نپرسد.
