از آنجا که مردم ایران از شوکهای اقتصادی، دیگر شوکزده نمیشوند، در آستانه فرارسیدن ماه رمضان با افزایش قیمت کالاهایی مواجه شدند که همواره در این چند روز برمیزان مصرف آنها افزوده میشود. رشد بیرویه قیمت کالاهای اساسی در چند ماهه گذشته و عدم توفیق کافی نهادهای رسمی در برخورد با این پدیده و کنترل آن که از وظایف ذاتی دولت محسوب میشود موجب شده که نارضایتی در جامعه، افزایش یابد؛ لذا توقع میرود دولت با برنامهریزی و نظارت دقیق در این رابطه، درست و علمی عمل کند، اما به نظر میرسد دولت خود مسئول افزایش قیمتها است و نیاز است تا اولین قدم از آنجا برداشته شود،
دیدارنیوزـ در یک سال گذشته، مردم به طور مداوم با افزایش قیمت روبرو بوده و هستند. گوشت قرمز مهمترین کالایی به حساب میآید که گرانی آن بسیار خبرساز شد، بطوریکه دولت نسبت به توزیعاش ورود پیدا کرد و گوشت قرمز را با قیمتی ارزانتر از بازار به دست متقاضیان آن رساند، البته خریداران هم برای خرید باید همراه با کارت ملی در صفهای طولانی منتظر میماندند، اما همین توزیع نه چندان محترمانه هم پس از پایان تعطیلات نوروز تعطیل شد و اعلام کردند که در سال ۹۸ به قیمت ارز نیمایی گوشت به توزیع درمیآید که تا زمان انتشار این گزارش، خبری درباره چگونگی و زمان آن از سوی دولت منتشر نشده است. دیگر اقلام مصرفی همچون برنج نیز در طی ماه های گذشته، سرنوشتی مشابه در افزایش قیمت داشته اند.
اما از آنجا که مردم ایران از شوکهای اقتصادی، دیگر شوکزده نمیشوند، در آستانه فرارسیدن ماه رمضان با افزایش قیمت کالاهایی مواجه شدند که همواره در این چند روز برمیزان مصرف آنها افزوده میشود.
خرما
خرما از جمله اقلامی است که جزء لاینفک سفره روزه داران به حساب میآید، اما رشد قیمت آن نگرانکننده شده است. براساس گزارش باشگاه خبرنگاران، رطب زرد طلایی (خشتی) ۱۷ هزار، خرما کلیته (کارتنی) ۱۶ هزار و خرما آلویی با مبلغ ۲۰ هزار تومان در بازار به فروش میرسد.
این در حالی است که خرما محصول تولید داخل محسوب میشود و ایران دومین کشور تولیدکننده آن در دنیا می باشد و برهمین پایه سالانه یک تا ۱.۱ میلیون تن خرما تولید میشود.
رشید فرخی، رئیس انجمن ملی خرمای ایران، در اینباره گفته است: «سالانه حدود ۲۵ درصد خرمای تولیدی کشور ـ حدود ۳۰۰ هزار تن ـ صادر میشود که افزایش نرخ ارز این میزان صادرات را تشدید کرد. علاوه براین، قیمت نهادههای کشاورزی چندین برابر شده است، مثلاً کود شیمیایی از کیسهای ۲۵ هزار تومان به ۱۲۰ هزار تومان رسیده، قیمت سم سه برابر شده و سایر نهادهها هم رشد کردهاند. در اقتصاد نامتعارف ما نمیتوانیم انتظار داشته باشیم که قیمتها به صورت منطقی رشد کند.»
با این حال او معتقد است که افزایشهای بی حد و اندازه در شهرها کاملاً غیرمنطقی است و هیچ توجیهی ندارد، باید نظارتها و کنترل قیمتها بیشتر شود.
قیمت خرما در حالی چنین رشد صعودی را در پیش گرفته است که یبش از ۱۰۰ هزار تن ازآن در انبارها موجود است و با توجه به اینکه در آستانه فصل برداشت هم قرار داریم، مشخص نیست به کدام دلیل قیمت آن باید در فاصله یک ماه، ۱۰۰ درصد رشد کند. پرداخت چند برابری برای یک محصول وارداتی که از یک قاره دیگر بیاید شاید برای مردم توجیه داشته باشد، اما قیمت محصول وطنی با جایگاه دوم جهان واقعا هیچ توجیهی ندارد.
کارشناسان در این خصوص براین اعتقاد هستند که دولت برای ایجاد مانع در برابر افزایش قیمتها باید برآن نظارت انجام دهد، زیرا مادامی که چشم خود را بر برخی مسائل ببندد یا با بیاعتنایی از کنارش عبور کند فعالان در این رابطه برای کسب سود بیشتربدون توجه به مشکلات این روزهای مردم و کشور، دست به کارهایی خواهند زد که نتیجه آن محروم شدن بیشتر محرومان خواهد بود.
شکر
سال ۹۶ رکورد تولید شکر با ۲ میلیون و ۱۵ هزار تن شکسته شد. رکوردی که کشور را از واردات، بی نیاز کرد. یکسال پس از آن و براساس آمار انجمن صنفی کارخانههای قند و شکر، تولید نصف شد. درسال ۹۸ هم که یک ماه و نیم از آن میگذرد به کالایی نایاب تبدیل شده که تنها برخی از فروشگاهها این کالا را با قیمت ۸ یا ۹ هزار تومانی به فروش میرسانند.
مدیر عامل قند لرستان در این خصوص به خبرگزاری ایرنا گفته است: «کشت چغندر به صرفه نیست، از سوی دیگر سیلابهای اخیر دو کارخانه شکر و برخی از مزارع نیشکر را زیر آب برد که هنوز راهاندازی نشدند.»
شکر هم یکی از اقلامی است که در ماه رمضان، مصرف آن رو به افزایش میگذارد، اما مردم مجبور شدهاند در شهرهای مختلف، انتظار در صفهای طولانی مدت همراه با کارت ملی را برای خرید آن تحمل کنند. برخی کارشناسان در رابطه با کمبود شکر معتقدند صادرات بیرویه و قاچاق، این روزها بلای جان اقتصاد کشور شده است. برخی دیگر اما بر این اعتقاد هستند که احتکار شکر، آشفتگی در این بازار را به وجود آورده است. یکی از مسئولان ارشد جهاد کشاورزی هم وجود دلالان را در بازار تایید کرده است. مدیرکل جهاد کشاورزی استان کرمانشاه هم خبر داده که برخی افراد ناشناس، بخش اعظم قند و شکر روستاها و مغازههای شهر را خریدهاند و آن را احتکار کردهاند تا کمبود ایجاد شود.
البته وعده داده شده که قیمت شکر تا یک ماه آینده، کاهش خواهد یافت اما تجربه ثابت کرده است هیچ گرانی، ارزان نخواهد شد مگر آنکه خلافش ثابت شود.
تن ماهی و ماکارونی
کنسرو تن ماهی و ماکارونی از اقلام ارزان قیمت در سبد خرید خانوار محسوب میشد و کسانی که حتی به قیمت دولتی توانایی خرید کالاهایی مانند گوشت و مرغ را نداشتند، میزان مصرف تن ماهی و ماکارونی در بین آنها بالاتر از کسانی که شرایط متفاوتتری دارند، بود. اما درحالی که دولت وعده کنترل بازار و ایجاد مانع بابت افزایش قیمت مواد غذایی را داده بود به دنبال افزایش قیمت انواع مواد غذایی و خوراکی، تب گرانیها به تن ماهی و ماکارونی هم رسید و قیمت برندهای معروف و پر مصرف این دو قلم مصرفی، حسابی قد کشیده است.
به عنوان مثال یکی از برندهای معروف تن ماهی که تا پیش از این به قیمت ۹۲۰۰ تومان عرضه میشد حالا قیمت ۱۵۵۰۰ تومان بر روی آن درج شده است و به گفته برخی از فروشندگان، برندهای دیگر نیز توزیع تن ماهی را در بازار کم کردهاند و توزیعکنندگان این شرکتها نیز وعده افزایش قیمت دادهاند.
به مانند شکر علاوه بر افزایش قیمت برندهای معروف، در برخی فروشگاههای بزرگ و حتی فروشهای اینترنتی هم، تن ماهی حسابی طاقچه بالا گذاشته و موجود نیست وقیمت آن تا ۱۰۰ درصد افزایش یافته است و قیمت ماکارونی نیز در بستههای ۵۰۰ و ۷۰۰ گرمی از ۲ هزار و ۲ هزار و ۲۰۰ تومان به حدود ۵ هزار و ۴۵۰ تومان و ۶ هزار تومان افزایش یافته که درباره این کالا هم بیانگر رشد ۱۰۰ درصدی آن است.
دررابطه با افزایش قیمت ماکارونی هم به نظر میرسد تولیدکنندگان، به امید آن چیزی که معمولا «واقعی شدن قیمت» نامیده میشود میزان تولید و عرضه خود را کاهش دادهاند. مدیر یکی از شرکت های معروف تولید کننده تن ماهی گفته است: «تولیدکننده نمیتواند زیر نرخ تمامشده بفروشد. تولیدکننده نمیتواند محصولی که تولیدش برای او ۱۰ هزار تومان تمام میشود را ۵ هزار تومان بفروشد. نرخ تمامشده تولید تن ماهی واقعا بالا رفته است. مدارک و اسناد خود را به سندیکا ارائه کردهایم و منتظر نظر و نرخ اعلامی سندیکا هستیم.»
فعال دیگری در این حوزه گفته است: نرخ فعلی برای تولیدکنندگان بهصرفه نیست، ولی مجبور هستند با این شرایط بسازند. فقط بحث گرانی ماهی نیست و علاوه بر آن نرخ مواد اولیهای مثل قوطی بهشدت افزایش یافته است. مردم باید بدانند که مهمترین موضوع برای ما مصرفکننده است. ما گران نمیفروشیم بلکه گران تمام میشود. ماهی قبلا در گروه یک بود، ولی الان نیست و ارزی به آن تعلق نمیگیرد. مردم ممکن است از این موضوع بیاطلاع باشند. ماهی جزء مواد غذایی مفید است و چهخوب است که دولت به این نکته توجه داشته باشد و همکاری لازم را در زمینه ارز داشته باشد.
افزایش قیمت ماکارونی هم پس از آن صورت گرفت که دولت اعلام کرد گندم دروم در اختیار صنعت ماکارونی قرار نمیدهد و براساس گفته دستاندرکاران در این رابطه افزایش قیمت گندم و سایر مواد جانبی همچون سلفون، کارتن و افزایش حقوق و دستمزد را از جمله دلایل افزایش قیمت ماکارونی عنوان کردهاند.
رشد بیرویه قیمت کالاهای اساسی در چند ماهه گذشته و عدم توفیق کافی نهادهای رسمی در برخورد با این پدیده و کنترل آن که از وظایف ذاتی دولت محسوب میشود موجب شده که نارضایتی در جامعه، افزایش یابد. لذا توقع میرود دولت با برنامهریزی و نظارت دقیق در این رابطه، درست و علمی عمل کند، اما به نظر می رسد دولت خود مسئول افزایش قیمتها است و نیاز است تا اولین قدم از آنجا برداشته شود، البته نباید فراموش کرد که در نتیجه تحریمها ارزش پول ملی به شدت کاهش پیدا کرده که این خود به تنهایی دردسرهای فراوانی را برای کنترل بازار به وجود آورده است.