دیدارنیوز - وال استریت ژورنال اسناد محرمانه ای را که هفته جاری از حالت طبقه بندی خارج شده، تورق کرده و سندی رسیده است که تبعات حمله به عراق را متذکر شده بود. سه دیپلمات کارکشته آمریکایی که تجارب دیپلماتیک زیادی در تعامل با جهان عرب داشتند 29 ژوئیه 2002 در نامه ای به «کالین پاول» وزیر وقت خارجه آمریکا نوشتند: «اگر مراقب نباشیم تلاش برای ساقط کردن رژیم عراق موجب بروز مشکل شده و ایجاد توفانی شدید علیه منافع آمریکا می شود.»
این نامه را «ویلیام برنز» معاون اسبق و مدیرکل وقت اداره امور خاور نزدیک در وزارت خارجه آمریکا، «دیوید پیرس» سفیر اسبق در یونان و الجزایر و «رایان کراکر» سفیر اسبق در کویت، لبنان، سوریه، پاکستان، عراق و افغانستان این نامه را نوشته بودند. اما کاخ سفید هشدار این مقام ها را نادیده گرفت و بدون برنامه ای مفصل برای دوره پسا جنگ به عراق حمله کرد.
طبق اسناد طبقه بندی شده ای که هفته جاری منتشر شد، این مقام ها هشدار داده بودند که یورش به عراق منجر به بروز هرج و مرج در داخل این کشور، ناآرامی در خاورمیانه و ایجاد تهدید علیه منافع آمریکا می شود. پاول در اوت 2002 نگرانی های مشاورانش را با بوش و «کاندولیزا رایس» مشاور وقت امنیت ملی کاخ سفید مطرح کرده بود اما تا آن زمان بحث بر سر جنگ تمام شده و تصمیم حمله گرفته شده بود. با این حال، جورج دبلیو بوش رئیس جمهوری اسبق آمریکا در تابستان 2002 تصمیم خود را برای آغاز جنگ علیه عراق گرفته بود.
آمریکا در مارس 2003 به عراق حمله و رژیم صدام را سرنگون کرد اما به سرعت خود را گرفتار یک جنگ خونین فرقه ای در آن کشور یافت. نیروهای رزمی آمریکایی تا سال 2011 در عراق بودند اما برخی از آنها پس از خروج در سال 2014 دوباره به عراق بازگشتند.
برنز به وال استریت ژورنال گفت که هدف از آن نامه این بود تا با «خوش باوری های» حامیان تهاجم به عراق مقابله شود. این نامه 10 صفحه ای بسیاری از ناکامی های آمریکا در عراق را پیش بینی کرده و هشدار داده بود که ایجاد تغییر ساختاری و برقراری ثبات در آن کشور سال ها به طول می انجامد. در این سند آمده است: این مساله (حمله به عراق) ایجاب می کند که برای حضور پنج ساله برنامه ریزی کنیم – اگر خوش شانس باشیم چهار سال و اگر خوش شانس نباشیم 10 سال.
هنوز نظامیان آمریکایی در عراق هستند و به نوعی از جنگ و نظامی گری فارغ نشده اند. مقام های دولت بوش هر چند اعتراف کرده اند اشتباهاتی در رابطه با این جنگ مرتکب شده اند اما همچنان از تصمیم بوش حمایت کرده اند. یک سخنگوی بوش در سال 2016 گفته بود: گر چه شکست های اطلاعاتی و اشتباهات دیگری رخ داد اما پرزیدنت بوش همچنان معتقد است که دنیا بدون صدام به جای بهتری تبدیل شده است.
0000000
برنز، پیرس و کراکر دو موضوع دیگر را پیش بینی کرده بودند که محقق نشد: استفاده صدام از سلاح های شیمیایی (که البته ثابت شد عراق چنین تسلیحاتی ندارد) و حمله نظامی ترکیه به مناطق کردنشین شمال عراق. این نامه و بیش از 80 سند دیگر درباره سیاست آمریکا در خاورمیانه، روسیه و سایر مناطق جهان همزمان با انتشار کتاب خاطرات ویلیام برنز به نام «کانال پشتی» منتشر شده است.
برنز در کتاب خود خاطرنشان کرده که مقام های وزارت خارجه هرگز به صورت مستقیم با حمله به صدام مخالفت نکردند بلکه آنها نسبت به تبعات احتمالی جنگ هشدار داده و استدلال کرده بودند که آمریکا برای آغاز حمله به صدام به حمایت حداکثری در سطح بین الملل نیاز دارد.
برنز در نامه اش نوشته بود: «مساله این نیست آیا تغییر رژیم کارساز است یا نه. مساله انتخاب میان مسیری هوشمند و مسیری ابلهانه برای عملی کردن آن است.» برنز حالا در کتابش نوشته: «وقتی به گذشته نگاه می کنم بزرگ ترین پشیمانی دوران حرفه ای من این است که هر چند سعی کردم نگرانی هایم را صادقانه بیان کنم آنگونه که باید و شاید علیه جنگ تلاش نکردم.» او در مقام دیپلمات میل به جنگ از «مسیری هوشمندانه» بود و هرگز از آن جنگ انتقاد نکرد اما حال که بازنشسته شده، می خواهد قهرمانی صلح جو از خود به تصویر بکشد.
سند دیگری که به تازگی منتشر شده و تاریخ آن به 19 نوامبر 2001 برمی گردد، نشان می دهد که وزارت دفاع آمریکا تنها دو ماه بعد از حملات یازده سپتامبر درباره حمله به عراق بحث و استدلال می کرد. برنز به روسایش نوشته بود: «وزارت دفاع احتمالا چنین استدلال خواهد کرد که جنگ در افغانستان باید به عنوان مدلی برای عراق مد نظر قرار گیرد.»
برنز که نقشی کلیدی در سیاست دولت باراک اوباما در قبال برنامه هسته ای ایران داشت، می گوید در شرایطی که دونالد ترامپ به دنبال تقابل با ایران است تجربه عراق درس های زیادی برای آموختن دارد. او در دولت بوش با «جان بولتون» مشاور فعلی امنیت ملی آمریکا و «الیوت آبرامز» نماینده کنومی آمریکا در امور ونزوئلا همکاربود؛ یعنی همان کسانی که تیر و تبر برای تکه تکه کردن خاورمیانه برداشته بودند. اینک که برنز در مقام ریاست اندیشکده «کارنگی» فعالیت می کند، اگر به راستی از جنگ پشیمان است می تواند به کمک قلم و تحلیل های خود و همکارانش، نه مسیر هوشمندانه و ابلهانه جنگ بلکه راه صلح و مذاکره را به دولت ترامپ و رفقای قدیمی اش نشان دهد.
