آدامس بسته‌ای دو تومان، سه بسته پنج تومان هم تاریخ تولید داره هم انقضا، شیرمال تازه نرم و خوشمزه، جوراب نانو، کیف پول، کرم دست و پا، سفیداب ببرغصه نبر، اینها صدا‌هایی است که مسافران مترو هر روز در این قطار شهری شلوغ می‌شوند. صدای دستفروشانی که در اعماق زمین بی نظارت کاسبی می‌کنند.
دیدارنیوز ـ در این میان عده‌ای از دستفروشان نیز اخیرا قدری پای خود را فراتر گذاشته و با تصرف تعدادی از صندلی‌های برخی ایستگاه‌های مترو آن هم در مدت‌های طولانی بساط دستفروشی خود را پهن کرده و با فروش کالاهای معمولا بی کیفیت کسب درآمد می‌کنند. بانوان دستفروش دوره گرد نیز از این قافله عقب نمانده‌اند و در اکثر اوقات با آرایش تند در واگن‌های بانوان که در کنار واگن آقایان قرار دارد با صدای بلند به فروش لباس‌های خواب و لوازم آرایش زنانه اقدام می‌کنند و مسافران خسته مترو غافل از اینکه اکثر این کالاها بی کیفیت است و تاریخ انقضای عمده آنها با شگرد خاصی پاک شده است فقط به دلیل ارزان بودن آن اقدام به خرید می‌کنند.
«علی» یکی از دستفروشان دوره گرد مستقر در مترو که خود را متولد لرستان و 17 ساله معرفی می‌کند، می‌گوید: کار من هر روز از ساعت 9 صبح شروع و تا حدود 18 ادامه دارد و فقط آدامس خارجی می‌فروشم. فروش هر بسته آدامس برای من 500 تومان سود دارد. روزانه از این بابت حدود 60هزار تومان سود خالص برایم می‌ماند. خدا را شکر راضیم و گله‌ای هم ندارم.
جنس مترویی
یکی دیگر از دستفروشان دوره گرد مترو تهران نیز که دوستانش او را «مجتبی» صدا می‌زنند، به «ایرنا» می‌گوید: حدود هفت سال است که در زمینه فروش سفره‌های دو، چهار، شش نفره و بیشتر فعالیت می‌کنم. در این زمینه PHD دارم و می‌دانم از کجای کوچه پس کوچه‌های بازار تهران «جنس‌های مترویی» با نازل‌ترین قیمت تهیه کنم. از وی پرسیدم جنس‌های مترویی چیست و چرا به آن مترویی می‌گویند. مجتبی با آرامشی خاص و لبخندی بر لب نشأت گرفته از سالها تجربه در این عرصه، گفت: جنس‌های مترویی به کالاهایی گفته می‌شود که اکثرا یا تاریخ انقضا آنها نزدیک است یا اینکه تاریخ آنها گذشته که البته همه اینها یک وجه مشترک دارند و آن هم بی کیفیت بودن آنهاست و اصطلاحا این کلمه «جنس مترویی» در بین بازاریان و دستفروشان مرسوم شده است.
خرید آپارتمان با فروش سفره
مجتبی می‌گفت ماهانه حدود هفت میلیون تومان درآمد کسب می‌کنم و خدا را شکر طی این چند سال توانسته‌ام با سودهای حاصل از فروش سفره آپارتمان کوچکی در شهرستان برای پدر و مادرم خریداری کنم و آنها را بعد از یک عمر نابسامانی راحت کنم و مطمئن هستم دعای خیر آنها باعث کسب درآمد و روزی من شده است. وی که هنگام بیان کلمات، لبخند از لب او جدا نمی‌شد، افزود: فقط به مسئولان مترو یک معذرت خواهی بابت اینکه با راه رفتن بیش از حد، کف واگن‌های قطار را صاف کرده‌ام بدهکارم.
دستفروشان مترو روی اعصاب مسافران
یکی از شهروندان مسافر مترو نیز با میانگین حدود 55 سال سن می‌گوید: چرا کسی به فکر جمع آوری چهره زشت دستفروشی در مترو نیست، چرا مسئولان اجازه می‌دهند مترو که یک وسیله حمل و نقل عمومی است به بازار مکاره تبدیل شود و عده‌ای فرصت طلب برای منافع خود روزانه با داد و فریاد روی اعصاب مردم راه بروند. وی اضافه می‌کند: در آستانه پایان سال قرار داریم و باید فکری به حال دستفروشان مترو کرد. پدیده دستفروشی در مترو در کجای دنیا مرسوم است که اینجا به هفت هفته بازار تبدیل شده و ساماندهی نمی‌شود.
سوء استفاده از خلأ قانونی
یکی ازکارکنان مترو نیز در پاسخ به این سوال که چرا بساط دستفروشی یکبار برای همیشه جمع نمی‌شود، می‌گوید: مهمترین علتی که نمی‌توان با دستفروشان برخورد جدی و قانونی کرد این است که دستفروشی در قانون جرم نیست و آنها نیز از این خلأ قانونی نهایت بهره را می‌برند.
وی که تمایلی به معرفی خود ندارد، تصریح می‌کند: تاکنون در پی چندین مورد درگیری فیزیکی مأموران مترو با دستفروشان و کشیده شدن آن به مراجع قضایی، ماموران مترو علاوه بر محکومیت مجبور به پرداخت دیه نیز به دستفروشان شده‌اند. وی خاطرنشان می‌کند: مسئولان مترو نیز با توجه به روند موجود به مأموران مترو متذکر شده اند که فقط در حد جلوگیری از کاسبی سهل و آسان با دستفروشان برخورد کنیم و به هیچ عنوان وارد برخوردهای جدی و درگیری‌های فیزیکی نشویم.
فروش مواد مخدر در واگن‌های قطار
به گفته وی، حتی مأموران پلیس مستقر در مترو نیز تمایلی به برخورد جدی ومقابله با دستفروشان ندارند و فقط در مواردی از قبیل ورود دستفروشان مرد به واگن بانوان یا فروش مواد مخدر با آنها برخورد می‌کنند. از وی پرسیدم مگر دستفروشان مترو مواد مخدر هم دارند. وی با قدری تأمل و نفس عمیقی می‌کشد و می‌گوید:ای بابا کجای کار هستید آقا، من با چشم‌های خودم بارها دیده و می‌بینیم که مواد مخدر به خصوص «شیشه» توسط برخی از این دستفروشان چگونه جابه‌جا می‌شود. وی که لباس کارکنان مترو را به تن دارد و به خاطر کنترل دوربین‌های داخل سکو به هنگام ورود قطار به ایستگاه تمایلی به نشستن ندارد می‌افزاید: فروشندگان مواد مخدر در قالب دستفروشی کالاهای مختلف عموما در ساعات خاصی فعالیت می‌کنند و مشتریان خود را می‌شناسند. آنان هر از چند گاهی مسیر خاصی را برای فعالیت خود انتخاب می‌کنند و از این طریق درآمد بسیار خوبی کسب می‌کنند.
آمار نداریم
حسن لطفی نماینده مجلس نیز در این مورد به خبرنگار ایرنا می‌گوید: براساس قوانین دستفروشی جرم نیست اما این امر موجب نمی‌شود که با بهره گیری از این ضعف چهره مکان‌های عمومی را خراب کنیم و موجب اذیت وآزار مردم شویم. او مهمترین مشکلات کشور را نبود آمار و اطلاعات دقیق می‌داند و اضافه می‌کند: این امر موجب شده مسئولان نتوانند مثلا برای ساماندهی دستفروشی اقدام کنند یا مشکل بیکاری را حل کنند.وی خاطرنشان می‌کند: اگر جوان ما بیکار باشد و به سمت کارهای خلاف یا دستفروشی کشیده شود مقصر نیست. مقصر کسانی هستند که نمی‌توانند برای این نیروی جوان برنامه ریزی و از او در جای مناسب استفاده کنند. لطفی می‌گوید: باید وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی وارد شود و با برنامه ریزی، شناسنامه دار کردن و دیگر اقدامات لازم موضوع دست فروشی در همه عرصه‌ها به خصوص مترو را ساماندهی کرده و بر آنان نظارت کند.
لباس فرم برای دستفروشان مترو
مسعود زاهدیان، رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر نیروی انتظامی نیز به ایرنا می‌گوید: مسئولان دست اندرکار به خصوص مترو باید در قالب یک شرکت خاص اطلاعات و آمار دستفروشان را جمع آوری کند و برای آنها شناسنامه صادر و تحت نظارت و کنترل داشته باشند. حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران نیز با بیان اینکه دستفروشان، جامعه شناسان خوبی هستند و عموما کالاهایی را ارائه می‌کنند که به ذائقه مردم نزدیک‌تر باشد. مردم نباید از دستفروشان توقع اجناس با کیفیت را داشته باشند. او می‌افزاید: باید موضوع دستفروشی ساماندهی شود و در یک چارچوب قانونی به فعالیت بپردازند. طبیعی است در چنین شرایطی مردم برای کسب درآمد به سراغ فعالیت‌هایی می‌روند که مشروع‌تر باشد و از طرفی اینکه طبق قانون نیز دستفروشی جرم محسوب نمی‌شود مگر در شرایطی که باعث ایجاد مزاحمت برای مردم شود.
منبع: آرمان/۱۸ بهمن ۹۷
