ترامپ و محاصره نظامی ونزوئلا؛ یک قدم تا جنگ؟

دیدارنیوز: در ادامه تشدید تنش‌ها میان واشینگتن و کاراکاس، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، روز سه‌شنبه اعلام کرد که دستور «محاصره کامل و همه‌جانبه» نفتکش‌هایی را داده است که به ونزوئلا وارد می‌شوند یا از این کشور خارج می‌شوند.

اقدامی که فشار‌ها بر دولت نیکلاس مادورو را به شکل بی‌سابقه‌ای افزایش داده و نگرانی‌ها درباره احتمال درگیری نظامی را بالا برده است.

ترامپ در پیامی در شبکه اجتماعی تروث سوشال، با تأکید بر عبارت «محاصره کامل و همه‌جانبه»، از استقرار گسترده نیرو‌ها و تجهیزات نظامی آمریکا در منطقه خبر داد و گفت این حضور نظامی می‌تواند بیش از پیش گسترش یابد. او همچنین به‌صراحت اعلام کرد که هدف این فشارها، وادار کردن ونزوئلا به بازگرداندن «نفت، زمین و دارایی‌هایی» است که به گفته او، از آمریکا «دزدیده شده‌اند».

ترامپ نوشت ونزوئلا اکنون «به‌طور کامل توسط بزرگ‌ترین ناوگان نظامی تاریخ آمریکای جنوبی محاصره شده» و هشدار داد که این فشار‌ها تا زمانی ادامه خواهد داشت که کاراکاس دارایی‌های مورد ادعای واشینگتن را بازنگرداند. این اظهارات، فراتر از ادعا‌های پیشین آمریکا درباره مقابله با قاچاق مواد مخدر در منطقه، به‌وضوح بر منافع اقتصادی، به‌ویژه نفت، تمرکز دارد.

او همچنین در گفت‌و‌گو با خبرنگاران گفت: «آمریکا دیگر به هیچ کس اجازه عبور نخواهد داد. دولت ونزوئلا به‌طور غیرقانونی حقوق نفتی آمریکا را تصاحب کرده است. آنها نفت ما و حقوق انرژی ما را گرفتند. ما آن را می‌خواهیم و پس می‌گیریم.»

این اقدام در شرایطی اعلام شده که اقتصاد ونزوئلا پیش‌تر نیز تحت فشار شدید تحریم‌های نفتی آمریکا قرار داشت و در ماه‌های اخیر، با توقیف یک نفتکش حامل نفت ونزوئلا و تشدید محدودیت‌ها علیه بخش انرژی این کشور، وضعیت بحرانی‌تر شده بود. ترامپ همچنین تهدید کرده است که حملات نظامی در خاک ونزوئلا نیز می‌تواند در دستور کار قرار گیرد.

واکنش مادورو و ونزوئلا

دولت ونزوئلا در واکنش، این تصمیم را «تهدیدی خطرناک و بی‌پروا» خواند. در بیانیه‌ای رسمی، کاراکاس اعلام کرد که ترامپ به‌دنبال تحمیل یک «محاصره نظامی دریایی» با هدف غارت منابع این کشور است و این اقدام را نقض آشکار حقوق بین‌الملل دانست. دولت ونزوئلا همچنین اعلام کرد که نماینده این کشور در سازمان ملل، این موضوع را به‌طور رسمی پیگیری خواهد کرد.

وزیر خارجه ونزوئلا نیز در نامه‌ای رسمی به شورای امنیت سازمان ملل خواستار محکومیت توقیف نفتکش و بازگرداندن نفت مصادره‌شده شد و اعلام کرد هیچ مجوزی از سوی شورای امنیت برای اقدام علیه ونزوئلا یا تجارت نفت این کشور صادر نشده است.

نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهور ونزوئلا، نیز با اشاره به اظهارات ترامپ درباره «نفت و زمین»، گفت این سخنان «چهره واقعی» سیاست آمریکا را آشکار کرده است. به گفته مادورو، هدف اصلی واشینگتن نه مبارزه با قاچاق مواد مخدر، بلکه تغییر رژیم و تسلط بر منابع طبیعی ونزوئلا است. او تأکید کرد که آمریکا به‌دنبال روی کار آوردن «یک دولت دست‌نشانده» است که حاکمیت و ثروت ملی کشور را واگذار کند؛ سناریویی که به گفته او «هرگز محقق نخواهد شد».

نقش ارتش آمریکا و نگرانی از تشدید نظامی

این تحولات هم‌زمان با افزایش قابل توجه حضور نظامی آمریکا در اطراف ونزوئلا رخ داده است. هفته گذشته، نیرو‌های آمریکایی یک نفتکش را در نزدیکی سواحل ونزوئلا توقیف کردند و ناو هواپیمابر پیشرفته نیروی دریایی آمریکا نیز در منطقه مستقر شده است. دولت ترامپ همچنین مجموعه‌ای از حملات هوایی و دریایی علیه شناور‌هایی را که «قایق‌های قاچاق مواد مخدر» خوانده شده‌اند، در دریای کارائیب و شرق اقیانوس آرام انجام داده که بنا بر گزارش‌ها، دست‌کم ۹۵ کشته بر جا گذاشته است.

ترامپ همچنین گفته است که حملات زمینی علیه اهدافی در ونزوئلا را نیز «در حال بررسی» دارد؛ موضوعی که واکنش انتقادی برخی قانون‌گذاران و کارشناسان حقوقی را در آمریکا برانگیخته است.

ترامپ همچنین در گفت‌و‌گو با خبرنگاران ادعا کرد که ونزوئلا «حقوق انرژی» آمریکا را به‌طور غیرقانونی سلب کرده و واشینگتن خواهان بازپس‌گیری آنهاست. این در حالی است که ونزوئلا صنعت نفت خود را در دهه ۱۹۷۰ ملی کرد و از آن زمان، شرکت دولتی PDVSA کنترل کامل این بخش را در اختیار دارد. ذخایر نفتی ونزوئلا بزرگ‌ترین ذخایر اثبات‌شده جهان به‌شمار می‌رود، اما به‌دلیل تحریم‌ها با ظرفیتی بسیار پایین‌تر از توان واقعی خود فعالیت می‌کند و بخش عمده نفت آن به چین فروخته می‌شود.

کارشناسان حقوق بین‌الملل هشدار داده‌اند که محاصره دریایی، بر اساس برخی معاهدات بین‌المللی، می‌تواند به‌عنوان «اقدام جنگی» تلقی شود. اسناد تاریخی دولت آمریکا نیز نشان می‌دهد که چنین اقدامی معمولا تنها در شرایط جنگ رسمی یا عملی قابل توجیه است.