سیدمصطفی میرزاباقری برزی، پژوهشگر و تحلیلگر ارشد رسانه و ارتباطات یادداشتی را برای دیدارنیوز با عنوان ترامپ در برابر الگورتیم ها؛ نبرد پنهان برای کنترل ذهن ها ارسال کرده است که می خوانید.
دیدارنیوزـ *سیدمصطفی میرزاباقری برزی: تقابل اخیر میان دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، و ایلان ماسک، میلیاردر جنجالی و مدیرعامل تسلا و اسپیس‌ایکس، صرفاً یک اختلاف شخصی یا رسانه‌ای نیست. آنچه این روز‌ها در فضای عمومی ایالات متحده در حال وقوع است، نمایش آشکاری از تضاد منافع، ارزش‌ها و شیوه‌های اعمال قدرت در ساختار نخبگان آمریکایی است؛ تضادی که می‌تواند پیامد‌هایی فراتر از یک نزاع لفظی داشته باشد.
در گزارش اخیر روزنامه گاردین، ۱۰ سناریوی احتمالی برای اقدامات متقابل این دو چهره مطرح شده است؛ از فشار‌های سیاسی و قضایی تا افشاگری رسانه‌ای و اخلال در پروژه‌های فضایی. اما برای درک عمیق‌تر این تحولات، باید به ریشه‌های پنهان‌تر آن پرداخت.
دولت‌گرا در برابر پلتفرم محور
ترامپ، چهره‌ای برخاسته از جریان راست افراطی و ملی‌گرایانه، نماینده نگاهی محافظه‌کار و نوستالژیک به هویت آمریکایی است. او همچنان از ابزار‌های سنتی قدرت بهره می‌گیرد: نهاد‌های دولتی، بدنه بوروکراتیک، ساختار‌های حزبی و شبکه رسانه‌ای راستگرا.
در نقطه مقابل، ماسک نماینده نسلی از نخبگان فناور است که قدرت خود را نه از دولت، بلکه از نوآوری، سرمایه دیجیتال و سلطه اطلاعاتی به دست آورده‌اند. در دنیای او، پلتفرم‌ها به جای پارلمان‌ها نشسته‌اند و الگوریتم‌ها جای سیاست‌گذاری سنتی را گرفته‌اند.
در این نبرد، ترامپ می‌تواند با لغو قرارداد‌های دولتی، آغاز تحقیقات قضایی، و حتی تهدید به اخراج ماسک از خاک آمریکا، قدرت دولتی را به رخ بکشد. در مقابل، ماسک نیز با در اختیار داشتن پلتفرم رسانه‌ای X (توئیتر سابق)، اختیاراتی در پروژه‌های ژئوپلیتیکی نظیر استارلینک، و حتی آگاهی از اسرار پشت پرده کمپین‌های جمهوری‌خواهان، توانایی ضربه زدن به چهره سیاسی ترامپ را دارد.
نشانه‌ای از فروپاشی اتحاد نخبگان
آمریکا برای دهه‌ها بر نوعی ائتلاف نانوشته میان سیاست‌مداران سنتی، نخبگان مالی و کارآفرینان فناور متکی بوده است؛ ائتلافی که موجب حفظ توازن میان منافع دولت، سرمایه و نوآوری شد. اما تقابل ترامپ و ماسک نشانه‌ای است از فروپاشی تدریجی این ائتلاف. امروز، نه تنها سیاست‌مداران دیگر بر سرمایه‌داران مسلط نیستند، بلکه میلیاردر‌های فناوری نیز به سادگی قواعد قدرت سیاسی را نمی‌پذیرند.
این نزاع نشان می‌دهد که عرصه سیاست در آمریکا وارد مرحله‌ای شده که در آن مرز میان دولت و بخش خصوصی، میان رسانه و قدرت، و میان حقیقت و روایت رسانه‌ای به‌شدت تیره و مبهم شده است.
پیامد‌های فراتر از انتخابات
هرچند این تقابل می‌تواند بر انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ تأثیر بگذارد، اما دامنه تأثیرات آن بسیار فراتر از رقابت‌های انتخاباتی است. شکل‌گیری گسل میان نخبگان سیاسی و فناور، می‌تواند بر آینده سیاست‌گذاری‌های فدرال، امنیت ملی، استقلال رسانه‌ها و حتی روابط بین‌الملل آمریکا تأثیر بگذارد.
اگر این نزاع ادامه یابد، ممکن است شاهد شکل‌گیری جنگ سردی درون ساختاری باشیم؛ نه میان آمریکا و چین، بلکه میان نهاد‌های سنتی قدرت و بازیگران جدیدی که با فناوری، دیتا، و نفوذ شبکه‌ای، قدرت را بازتعریف می‌کنند.
سخن پایانی
تقابل ترامپ و ماسک، اگرچه در ظاهر یک درگیری شخصی به‌نظر می‌رسد، اما در باطن، نماد گذار یک قدرت بزرگ از نظمی قدیمی به نظمی تازه است. نظمی که در آن، دیگر صرف داشتن رأی مردم یا کنترل دستگاه دولت کافی نیست، بلکه کنترل بر ذهن مردم، روایت مسلط و زیرساخت‌های فناورانه، معیار جدید اقتدار خواهد بود.
در چنین جهانی، شاید مهم‌ترین سوال این نباشد که چه کسی رئیس‌جمهور بعدی خواهد بود، بلکه این است: چه کسی می‌تواند آینده را بسازد؟
*پژوهشگر و تحلیلگر ارشد رسانه و ارتباطات
