مسجدسلیمان؛ سرزمین نخستین‌ها، از تمدن کهن تا طبیعت بکر

 مسجدسلیمان، شهری در قلب زاگرس جنوبی، یکی از مهم‌ترین شهرهای تاریخی و صنعتی ایران است. بسیاری این شهر را با نخستین چاه نفت خاورمیانه می‌شناسند، اما پیشینه آن فراتر از کشف نفت است.

تمدن کهن ایلامی، دوره‌های هخامنشی، ساسانی و حتی حضور قوم لر در سال‌های بعد، هویت فرهنگی و تاریخی این منطقه را شکل داده‌اند.

این شهر علاوه بر پیشینه تاریخی، دارای جاذبه‌های طبیعی منحصربه‌فردی است. کوه‌های زاگرس، چشمه‌های آب‌گرم، تونل‌های نمکی و مناطق حفاظت‌شده، مسجدسلیمان را به مقصدی مناسب برای طبیعت‌گردی تبدیل کرده است. در کنار این‌ها، مردم خونگرم و فرهنگ غنی منطقه نیز بر جذابیت این شهر افزوده‌اند.

مسجدسلیمان، باوجود ظرفیت‌های گردشگری متعدد، همچنان در سایه شهرت صنعتی خود قرار دارد و کمتر به‌عنوان یک مقصد گردشگری شناخته می‌شود. اما اگر سفری به این شهر داشته باشید، با مجموعه‌ای از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی روبه‌رو خواهید شد که روایتگر تاریخ هزاران‌ساله ایران است.

معابد سنگی بردنشانده یکی از کهن‌ترین مکان‌های تاریخی در مسجدسلیمان و حتی ایران است. این مجموعه که قدمت آن به دوره ایلامیان می‌رسد، نشان‌دهنده تمدن پیشرفته و معماری باشکوه آن دوران است. ساختار این معابد کاملاً از سنگ تراشیده شده و حکاکی‌هایی بر روی آن دیده می‌شود که احتمالاً نشانه‌های آیینی و مذهبی اقوام ایلامی بوده‌اند.

نکته جالب در مورد این معابد، شباهت معماری آن‌ها با برخی از سازه‌های مذهبی بین‌النهرین است که نشان از ارتباط فرهنگی این منطقه با تمدن‌های باستانی دیگر دارد.

باستان‌شناسان معتقدند که این مکان، محلی برای برگزاری مراسم مذهبی و نیایش خدایان ایلامی بوده است. موقعیت مکانی این معابد که بر روی ارتفاعات قرار گرفته، احتمالاً نقش دفاعی نیز داشته است.

امروزه بقایای این معابد همچنان قابل مشاهده است، اما متأسفانه به دلیل کمبود حفاظت‌های لازم، بخش‌هایی از آن دچار آسیب شده است. بااین‌حال، این مکان همچنان یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی مسجدسلیمان محسوب می‌شود و می‌تواند برای علاقه‌مندان به تاریخ و معماری باستانی بسیار جذاب باشد.

چهارتاقی سیم بند؛ بنایی آیینی از دوره ساسانیان

چهارتاقی سیم بند یکی از بناهای ارزشمند باقی‌مانده از دوره ساسانیان است. این نوع بناها معمولاً با کاربری آتشکده ساخته می‌شدند و نشانه‌ای از اعتقادات زرتشتیان در آن دوران بودند. موقعیت این چهارتاقی در ارتفاعات مسجدسلیمان، احتمال استفاده از آن برای آیین‌های مذهبی و دیده‌بانی را تقویت می‌کند.

این بنا با چهار ستون سنگی و یک سقف گنبدی‌شکل ساخته شده است که نمونه‌ای بارز از معماری ساسانی محسوب می‌شود.

در گذشته، چهارتاقی‌ها به‌عنوان آتشکده مورد استفاده قرار می‌گرفتند، اما برخی پژوهشگران معتقدند که این بنا ممکن است کارکردی نجومی نیز داشته و برای رصد ستارگان استفاده می‌شده است.

مسجدسلیمان؛ سرزمین نخستین‌ها، از تمدن کهن تا طبیعت بکر

با وجود اینکه بخش‌هایی از این بنا تخریب شده، ساختار اصلی آن هنوز پابرجاست و می‌تواند مقصدی جذاب برای علاقه‌مندان به آثار تاریخی باشد.

این چهارتاقی یکی از نمادهای مهم حضور ساسانیان در مسجدسلیمان است و اهمیت مذهبی و فرهنگی بالایی دارد.

موزه نفت مسجدسلیمان؛ روایتگر تاریخ صنعت نفت ایران

مسجدسلیمان، به‌عنوان نخستین شهر نفتی ایران، اهمیت ویژه‌ای در تاریخ صنعت کشور دارد. موزه نفت این شهر، یکی از جاذبه‌های مهمی است که داستان استخراج نفت در ایران و تأثیر آن بر زندگی مردم را روایت می‌کند.

این موزه در یکی از قدیمی‌ترین ساختمان‌های نفتی شهر تأسیس شده و مجموعه‌ای از اسناد، عکس‌ها و ابزارهای قدیمی صنعت نفت را در خود جای داده است.

مسجدسلیمان؛ سرزمین نخستین‌ها، از تمدن کهن تا طبیعت بکر

در این موزه می‌توان نخستین تجهیزات حفاری، لوله‌های انتقال نفت، اسناد مربوط به قراردادهای نفتی و حتی لباس‌ها و ابزارهای کارگران آن دوران را مشاهده کرد. یکی از جالب‌ترین بخش‌های موزه، نمایش نخستین چاه نفت ایران است که در سال ۱۲۸۷ خورشیدی در مسجدسلیمان حفر شد و تحولی عظیم در اقتصاد و سیاست کشور ایجاد کرد.

مسجدسلیمان؛ سرزمین نخستین‌ها، از تمدن کهن تا طبیعت بکر

این موزه نه‌تنها برای علاقه‌مندان به تاریخ صنعت نفت جذاب است، بلکه از نظر فرهنگی و اجتماعی نیز اهمیت دارد. زیرا نشان می‌دهد که چگونه نفت زندگی مردم این منطقه را تحت تأثیر قرار داده و چه تغییراتی را در ساختار اجتماعی مسجدسلیمان ایجاد کرده است.
چشمه‌های آب‌گرم گلگیر؛ طبیعتی درمانگر در دل کوه‌های مسجدسلیمان

چشمه‌های آب‌گرم گلگیر در شمال شرقی مسجدسلیمان و در نزدیکی روستای گلگیر واقع شده‌اند. این چشمه‌ها در میان ارتفاعات زاگرس قرار دارند و یکی از پدیده‌های زمین‌شناسی نادر منطقه محسوب می‌شوند. فاصله این چشمه‌ها از مرکز مسجدسلیمان حدود ۳۵ کیلومتر است و مسیر دسترسی به آن از طریق جاده‌ای کوهستانی و زیبا امکان‌پذیر است.

آب این چشمه‌ها از عمق زمین بیرون می‌آید و دمای آن نسبتاً بالا است. ترکیبات معدنی موجود در آب، خاصیت درمانی بالایی دارند و برای بهبود بیماری‌های پوستی، روماتیسم و دردهای عضلانی مفید هستند. بسیاری از مردم محلی و گردشگران از این چشمه‌ها برای استفاده درمانی و آرامش‌بخشی بهره می‌برند.

محیط اطراف چشمه‌های گلگیر دارای طبیعتی بکر و چشم‌نواز است. کوه‌های سرسبز، هوای پاک و سکوت دلنشین منطقه، آن را به مکانی ایده‌آل برای گردشگری و استراحت تبدیل کرده است. بااینحال، متأسفانه به دلیل نبود امکانات کافی، زیرساخت‌های گردشگری در این منطقه چندان توسعه نیافته است. بااین‌حال، بسیاری از گردشگران محلی و مسافران طبیعت‌گرد، به این منطقه سفر می‌کنند تا از خواص درمانی چشمه‌ها بهره ببرند. اگر در فصل بهار یا پاییز به مسجدسلیمان سفر کنید، بهترین زمان برای بازدید از این منطقه است، چرا که آب‌وهوا در این زمان بسیار مطبوع و دلپذیر است.

منطقه حفاظت‌شده شلا؛ بهشت حیات‌وحش در زاگرس

منطقه حفاظت‌شده شلا در جنوب غربی مسجدسلیمان قرار دارد و یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های طبیعی استان خوزستان محسوب می‌شود. این منطقه دارای پوشش گیاهی متنوع و گونه‌های جانوری ارزشمندی است که آن را به یکی از مناطق مهم محیط زیستی کشور تبدیل کرده است. فاصله شلا از مرکز مسجدسلیمان حدود ۲۰ کیلومتر است و دسترسی به آن از طریق جاده‌های محلی امکان‌پذیر است.

این منطقه به دلیل قرارگیری در دامنه‌های زاگرس، دارای آب‌وهوای نسبتاً معتدل و مراتع سرسبز است. گونه‌های گیاهی متعددی مانند بلوط، بنه، بادام کوهی و گون در این منطقه رشد می‌کنند که نقش مهمی در حفظ اکوسیستم طبیعی دارند. از نظر حیات‌وحش نیز، منطقه شلا زیستگاه گونه‌هایی مانند پلنگ ایرانی، کل و بز، روباه، گرگ و انواع پرندگان شکاری است.

مسجدسلیمان؛ سرزمین نخستین‌ها، از تمدن کهن تا طبیعت بکر

منطقه حفاظت‌شده شلا یکی از مقاصد اصلی برای علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی، حیات‌وحش و عکاسی از مناظر طبیعی محسوب می‌شود. بااین‌حال، به دلیل شکار غیرمجاز و تغییرات اقلیمی، برخی از گونه‌های جانوری در معرض تهدید قرار گرفته‌اند. اقدامات حفاظتی بیشتری برای حفظ این گنجینه طبیعی موردنیاز است تا این زیستگاه ارزشمند همچنان پایدار بماند.

تونل نمکی چشمه زرد؛ پدیده‌ای شگفت‌انگیز در دل کوه

تونل نمکی چشمه زرد یکی از جاذبه‌های منحصربه‌فرد مسجدسلیمان است که در نزدیکی منطقه چشمه زرد و در فاصله حدود ۲۵ کیلومتری از مرکز شهر قرار دارد. این تونل، یک پدیده طبیعی شگفت‌انگیز است که به دلیل فعالیت‌های زمین‌شناسی و انحلال نمک در آب‌های زیرزمینی، در دل کوه‌های این منطقه شکل گرفته است.

دیواره‌های این تونل از کریستال‌های نمک خالص پوشیده شده‌اند که در برخورد با نور، جلوه‌ای درخشان و زیبا ایجاد می‌کنند. برخی از بخش‌های تونل به‌صورت خودکار توسط فرآیندهای طبیعی فرسایش یافته و حفره‌هایی به شکل قوس‌های زیبا در آن ایجاد شده است. درون تونل، رگه‌های سفید و درخشانی از نمک دیده می‌شود که منظره‌ای کم‌نظیر را پدید آورده است.

این منطقه علاوه بر جذابیت بصری، از نظر علمی و زمین‌شناسی نیز ارزش بالایی دارد. بسیاری از پژوهشگران و زمین‌شناسان برای مطالعه ساختارهای نمکی و پدیده‌های انحلال، از این منطقه بازدید می‌کنند. بااین‌حال، به دلیل نبود امکانات گردشگری مناسب، این جاذبه هنوز به‌خوبی شناخته نشده و نیاز به معرفی و حفاظت بیشتری دارد.

تپه باستانی کَلْگه زَرّی؛ گنجینه‌ای پنهان از دوران عیلامیان

تپه باستانی کلگه زرّی در جنوب شهر مسجد سلیمان، در منطقه کلگه واقع شده و به هزاره سوم پیش از میلاد مربوط است.
آثار کنده‌کاری شده مربوط به دوره حضرت ابراهیم (ع) بر روی صخره‌ای در کلگه زرین، بیانگر پذیرش این دین از سوی مردم بوده است.

مسجدسلیمان؛ سرزمین نخستین‌ها، از تمدن کهن تا طبیعت بکر
در این محل آثاری از ادوار ساسانی و اشکانی به دست آمده و در عصر هخامنشیان نیز دارای اهمیت بوده است. گویند که مرکز مالی و بانک هخامنشیان در همین محل و تپه‌های اطراف آن بوده است.

شهر تاریخی بَنه‌وار؛ میراثی کهن در قلب مسجدسلیمان

عمارت تاریخی بنه‌وار مربوط به خوانین ایل ذلقی است و در روستای بنه وار مسجد سلیمان واقع شده و این اثر در سال ۱۳۸۲ به‌ عنوان یک اثر ملی به ثبت رسید.

سد شهید عباسپور؛ شاهکار مهندسی بر روی رودخانه کارون

سد شهید عباسپور یکی از بزرگ‌ترین سدهای ایران است که بر روی رودخانه کارون در جنوب باختری ایران احداث شده‌ است. این سد در ۵۰ کیلومتری شمال شرقی شهر مسجد سلیمان، واقع شده‌است.
سد کارون ۱ بتونی ۲ قوسی است. ارتفاع تاج سد از پی، ۱۸۸ متر وطول تاج آن ۳۸۵ متر می‌باشد.

سد تفریحی تمبی؛ تلفیق آرامش و زیبایی در کنار شهر

سد تفریحی تمبی با چشم اندازی زیبا در جوار نیروگاه برق بازار تمبی، با منظره ای دیدنی مکانی زیبا برای گردشگران و مردم محلی مسجدسلیمان است به طوری که در روز های تعطیل می توان در این منطقه تعداد زیادی از شهروندان که برای استراحتی چند ساعته به دل طبیعت زده اند را مشاهده کرد.
این منطقه ی زیبای تفریحی در پنج کیلومتری جنوب شهر مسجدسلیمان در کنار محله ی بازار تمبی واقع شده است.

آبشار نگین؛ جواهری پنهان در دل کوه‌های مسجدسلیمان

آبشار نگین مسجدسلیمان، در روستایی به همین نام در محلی دورافتاده در میان کوه ها و دشت های منطقه شیمبار در شمال دریاچه سد شهید عباسپور واقع است.
بهترین مسیر بازدید از این مسیر و آبشار آن، مسیری است که از مسجد سلیمان به روستای آب شلال منتهی شده و از آنجا با حدود چهار ساعت کوهپیمایی به روستای بکر و دست نخورده نگین و آبشار بسیار زیبای آن می رسد.
البته از مسیر شهرکرد، جونقان، بهشت آباد و پس از گذر از گردنه های کوه میلی و چمن گلی میز می توان به این منطقه دسترسی یافت که بیشتر برای کوهپیمایی مناسب است.

مسجدسلیمان؛ سرزمین نخستین‌ها، از تمدن کهن تا طبیعت بکر
در بالای این آبشار مرتفع و سرسره مانند، دهانه ای است که آب را به طرف دیگر کوه هدایت می کند و باعث پدید آمدن آبشاری می شود که همچون نگینی برپهنای این دیار بکر و دست نخورده می درخشد. در پایین دست آبشار نیز دشت زیبای نگین واقع است که به کناره های دریاچه سد شهید عباسپور منتهی می شود. مناظری بسیار زیبا و رویایی به همراه دشت های پر از شقایق در دامنه های پوشیده از درختان بلوط و دیواره هایی باشکوه و صخره ای و مهمتر از همه، دره هایی ژرف و هیجان انگیز، برزیبایی این منطقه افزوده اند.

مقصدی ناشناخته اما شگفت‌انگیز

مسجدسلیمان فراتر از یک شهر صنعتی، گنجینه‌ای از تاریخ، فرهنگ و طبیعت است. آثار باستانی ارزشمند، طبیعت منحصربه‌فرد و مردم مهمان‌نواز این منطقه، آن را به مقصدی جذاب برای گردشگران تبدیل می‌کند.

اگرچه تاکنون کمتر به ظرفیت‌های گردشگری این شهر توجه شده، اما با معرفی بهتر این جاذبه‌ها، مسجدسلیمان می‌تواند به یکی از مقاصد مهم گردشگری ایران تبدیل شود.

منبع ایرنا