رضا اکبری:با تاسیس معاونت هوشمندسازی،سامانه‌های ناکارآمد به سامانه‌های هوشمند تبدیل می‌شود

دیدارنیوز_مسعود پیوسته: این همایش که با هدف ایجاد تعامل بین دانشگاه و صاحبان صنایع و بنگاه‌های اقتصادی برگزارشد، در کنار ارائه برنامه‌های علمی و عمرانی از سوی دانشکده عمران دانشگاه تهران، صاحبان صنایع هم غرفه‌هایی داشتند که در آن به واسطه‌ی حضور نمایندگان خود در غرفه ها، با ارائه‌ی ضرورت‌ها و نیاز‌های علمی خود، برای جلب و جذب مراکز علمی و مهندسی و فنی دانشگاه‌ها تلاش می‌کردند، با این امید که بزودی در پیوند و تکمیل ارتباط متعامل بین صنعت و رشته‌ی مهندسی عمران مؤثر باشند و این پیوند، در مدارِ برنامه‌های آتی شان باشد.

با آنکه محوطه‌ی دانشکده فنی، پر جمعیت بود و دانشجویان در کلاس‌های درس خود، آمد و شد داشتند، ولی سالن سیصد چهارصد نفره‌ی همایش صنعت و عمران، در روز افتتاحیه، پرجمعیت و پردانشجو نبود. وقتی از دانشجویان و مدیران برگزاری همایش، می‌پرسیدیم که چرا این جمعیت پرشمار دانشجویان، وارد سالن همایش نمی‌شوند، می‌شنیدیم که زمان برگزاری این همایش با کلاس‌های درس دانشجویان تداخل دارد، مسئولان همایش هم می‌گفتند ما پیشتر از اساتید خواسته ایم که روز‌های همایش، کلاس‌های درس شان را کنسل کنند که دانشجویان بتوانند به مراسم همایش وارد شوند، اما استادان می‌گفتند با توجه به شرایط فشردگی واحد‌های درسی در پایان سال، دانشجویان باید در کلاس حاضر شوند و نمی‌توانیم در این دو روز برگزاری همایش، کلاس‌های درس را تعطیل کنیم.

غلامرضا هروی، رئیس دانشکده عمران، در روز نخستِ همایش، ضمن عرض خیر مقدم به میهمانان، به دو جنس حرفه‌ای بودنِ اهالی دانشکده فنی اشاره کرد که اولی، مربوط به کار و تخصص حرفه‌ای استادان و دانشجویان است و دوم هم موضوع اخلاق حرفه‌ای ایشان. وی ابراز امیدواری کرد که هرچه زودتر، بین دانشگاه و صاحبان صنایع پیوند ایجاد شود.

رضا اکبری، معاون وزیر راه و شهرسازی و رئیس سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای کشور، که خود برآمده از همین مجموعه‌ی علمی دانشکده عمران است، سخنران بعدی همایش بود که دقایقی با مخاطب قراردادن دانشجویان، به معرفی بیشترِ فعالیت‌های فنی سازمان تحت مدیریتش پرداخت و گفت: «ما تا یک دهه پیش که اینجا دانشجو بودیم شاهد نمایشگاه‌ها و همایش‌های پررونق فنی و مهندسی در کشور بودیم و شاهد ارتباط دانشگاه با صنایع، ولی این سال‌ها شاید بخاطر مشکلات اقتصادی کشور است که سایه انداخته بر دانشگاه ها، دیگر آن رونق و سروصدای سابق را نداریم.

سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای، وظایف گسترده و متنوعی دارد. اگر بخواهیم وظایفش را برشمریم، خودش کلکسیونی است. کلکسیونی از همه‌ی آنچه که مهندسی و علوم، در دانشگاه‌ها آموزش می‌دهند را شامل می‌شود. ما فقط در بحث مهندسی عمران، (همین که این دانشکده، متولی برگزاری همایش است) و با آن ارتباط مستقیم دارد، در بخش راه، با مقوله مهندسی راه، بحث روسازی، بحث راه سازی و بحث مهندسی ترافیک، بشدت سر و کار داریم. در بخش‌های دیگر هم همین طور، مثل ایمنی راه‌ها و تصادفات و مقوله‌های مرتبط با آن که کلا در بخش راه با این موضوعات سر و کار داریم. درعین حال، در این زمینه‌ها هم کلکسیونی از چالش‌ها و مسائل و مشکلات داریم. همه‌ی این مشکلات مان هم متأثر از کمبود منابع و این‌ها هم نیست. بخش زیادی اش مربوط می‌شود به ساختار‌ها و تنظیم گری و مدیریت و سیستم ها.

البته این سال‌های اخیر سعی کرده ایم سیستم‌ها را حاکم کنیم بر مدیریت تصمیم گیری. کار‌های خیلی خوبی شده. حدود ده دوازده سال پیش که مسئولیتی در رده‌های پایین‌تر همین سازمان راهداری داشتیم، آرزوی ما این بود که پل‌ها و جاده‌های کشور را ما در یک شبکه و در مانیتور داشته باشیم. آن موقع، شیوه‌ی کار ما کاملا سنتی بود، خوشبختانه این سال‌ها با زحماتی که خود بچه‌های داخل کشور کشیدند، مدل سازی‌های خوبی انجام دادند. یادم می‌آید آن سال‌ها در نمایشگاهی و در یکی از غرفه‌های مربوطه از میهمان خارجی خواستیم که مدل سازی‌های شان را بخریم، اینکه می‌خواهیم سیستم‌ها را حاکم کنیم بر نگهداری جاده‌های کشور خودمان، ولی پاسخ داده بود که شما باید نسخه بومی خودتان را بنویسید و اجرا کنید. این کار خودتان است که به مدل سازی برسید. بالاخره با همت بچه‌ها این توفیق حاصل شد و کار بزرگ و خوبی هم شده. حالا ما دارای بیگ دیتا‌های قابل توجه و کلان هستیم. ما حالا از طریق همین سامانه، شصت هزار کیلومتر جاده‌های کشور را با پارامتر‌های مؤثر در ایمنی راه‌ها رتبه بندی کرده ایم.

الان می‌توانیم بگوییم کدام قسمت جاده‌های کشور، ایمنی اش به لحاظ رتبه بندی در پایین‌ترین رتبه است و کدام قسمت از جاده‌ها در بالاترین رتبه قرار دارد؛ و چه فاکتور‌ها و عواملی گویای نقص آن مناطق است. یا هزینه‌ی بهسازی اش چقدر است. فکرکنم در منطقه، یکی دو کشور مثل ما در این زمینه کار کرده اند. بخش دیگر فعالیت‌ها و وظایف سازمانی ما در حوزه حمل و نقل بار و مسافر است؛ و بخش ترانزیت بین الملل هم همین طور. این هم شاخه‌ای از حمل و نقل محسوب شود. اینجا می‌خواهم بگویم آنچه که ما داریم کار می‌کنیم اینجا، با آنچه که در کتاب‌های درسی در دانشگاه هاست، خیلی فرق می‌کند. یک چیز دیگر است. شما برای اینکه ببینید در وضعیت حمل و نقل بار در ایران چه می‌گذرد، کافی است سری بزنید به این پایانه‌های بار؛ آنجا خواهید دید که چقدر فاصله داریم با پایانه‌های مدرن حمل بار در دنیا. خیلی جا‌ها یک توقف بیست، سی ساله داریم. هوشمندسازی و فنآوری به این بخش نیامده. در برنامه‌ی کاری مان است که هم حمل مسافر و هم حمل بار را هوشمندسازی کنیم. در بخش ترانزیت، وضعیت ما بهتر است. چون کامیون‌های ما که به اروپا می‌روند، پروتکل‌های آنجا را اجرا می‌کنند.

موضوع بعدی کار ما، بحث آی تی و آی تی اس است. ما با بیگ دیتا‌هایی از ترافیک سر و کار داریم، چندین میلیارد رکورد اطلاعات ترافیکی، روزانه دارد در کشور ثبت می‌شود. دوربین‌هایی که در جاده‌ها هست، تمام پلاک‌های خودرو‌های عبوری را می‌خوانٓد، حتی پلاک خودرو‌هایی که راننده‌های شان، تخلف نمی‌کنند. هفتاد سامانه داریم که برخی شان از سامانه‌های حیاتی کشورند. فقط کاربرد حمل و نقلی ندارند، بلکه کاربرد‌های انتظامی و امنیتی هم دارند. من اخیرا مسئولیتی در سازمان گرفته ام که مربوط به ورود هوش مصنوعی به این سامانه هاست. معاونت هوشمندسازی‌ی سامانه ها. کارش فقط این است که به تعبیر یکی از دوستان، این سامانه‌های خنگ ما را تبدیل به سامانه‌های هوشمند کند! که خودش بتواند این‌ها را مدیریت کند. حالا شما توجه داشته باشید که با این شرایط جاده‌ها و آسفالت‌هایی که خراب است، قرار است هوشمندش هم بکنیم!»

در حاشیه‌ی همایش از دکتر اکبری پرسیدم، در صحبت‌های تان اشاره کردید به فاصله‌ی آنچه که در کتاب‌های درسی و فنی دانشگاه‌ها هست و آنچه که در سازمان‌های مربوطه می‌گذرد و در جریان است، فکر می‌کنید علت این فاصله چیست؟

پاسخ داد: «این مشکل، منحصر به کشور ما نیست، در دنیا هم این فاصله‌ی آموزش مراکز دانشگاهی و علمی با میادین عمل در سازمان‌های فنی وجود دارد. هرقدر، تعامل بین صنعت و دانشگاه بیشتر شود، این فاصله‌ای که از آن گفتم کمتر می‌شود.»

هم چنین در حاشیه‌ی همایش، سید محمد ضیاء علوی، دبیر ارتباط با صنعتِ دومین همایش صنعت و عمران، به پرسشم درباره‌ی علت خلوت بودن سالن، در روز نخست برگزاری همایش پاسخ داد و گفت: «واقعیتش این است که دانشجویان، تداخل کلاسی داشتند و ما متأسفانه نتوانستیم همکاران را راضی کنیم که شما این یکی دو روزه، کلاس‌های تان را برگزار نکنید. یک مشکل دیگری که داشتیم، الان بچه‌ها زمان حذف و اضافه شان است، یک سری از بچه‌ها شهرستان اند، همایش اول، پارسال زمان برگزاری اش خوب بود. ۱۴ و ۱۵ اسفند بود. سال آینده، تصمیم داریم همایش برگزار نکنیم، ولی سال بعدش در ۱۴۰۵ در اردیبهشت ماه، همایش را برگزار کنیم.»

از وی پرسیدم این بحث تعامل صنعت با دانشگاه، چقدر در میدان عمل، جدی است و شدنی؟

دبیر ارتباط با صنعتِ همایش گفت: «الان یک سری از این شرکت‌ها که اینجا می‌بینید، غرفه‌های شان هست. مثلا توانستیم با ده تا شرکت هماهنگ کنیم که اسپانسر شوند و کمک‌هایی کنند. اینکه این پولی که می‌دهید صرف پژوهش‌های دامنه دار در دانشگاه می‌شود. همایش امسال، بهتر از همایش پارسال است. با حداقل هزینه، همایش اول را پارسال راه اندازی کردیم، بازخوردی که از آن گرفته ایم، حضور ده شرکت در این همایش است. الان خودم که در کارشناسی ارشد تدریس می‌کنم با دو سه تا از همین شرکت‌های صنعتی در ارتباطم. الان پروژه‌هایی را داریم تعریف می‌کنیم و امیدواریم بتواند در سازمان راهداری دنبال شود، در بحث لجستیک حمل و نقل و بحث‌های عوارض آزادراهی و ... است، و بحث‌های تخصصی هم داریم در باره‌ی خود ماتریالِ راه. با شرکت توسعه زیرساخت، ارتباط گرفتیم، همین طور با انجمن قیر ایران با شرکت‌های بزرگ قیرساز که هستند داریم کار می‌کنیم که بتوانیم یک سری کار‌های خوب پیش ببریم. مثلا در دوره‌ی قبل، با حمایت قیرساز‌ها توانستیم یک کتاب منتشر کنیم. امسال می‌خواهیم یک سری دانشجوی جدید را تربیت و معرفی کنیم که خوشبختانه حالا حداقلش این است که در زمینه تخصصی خودم، توانستم با صنعت ارتباط برقرارکنم که دانشجویانم پس از آنکه فارغ التحصیل شوند، همه شان در داخل کشور مشغول کار شوند. کارشان در ایران محفوظ است.»

سعید سعید منیر، دبیر اجرایی دومین همایش صنعت و عمران هم درباره‌ی علت کمرنگی حضور دانشجویان دانشکده فنی در همایش گفت: «بعضی استادان اصرار داشتند که کلاس‌های شان حتما دایر شود، چون ترم، ترم زوج هست معمولا بخاطر تعطیلات عید، سه هفته تعطیل است، بنابراین ترم‌های زوج فشرده می‌شوند، بخاطر همین، اساتید می‌گویند اگر همین یکی دو جلسه هم کنسل شود، لطمه‌ی جدی به درس‌ها میخورد؛ بنابراین اصرار داشتند که سه شنبه صبح، کلاس‌های شان دایر شود؛ و همین باعث شد، فضای داخل سالن، در روز نخست همایش و در مراسم افتتاحیه، سالن کاملا پر نشود.»