با وجود آنکه بانک‌ها اعتبارات حوزه دین را پرداخت نکردند، در ۹ ماهه سال گذشته بیشتر از ۶۲ درصد از بودجه این بخش تخصیص پیدا کرد. در این گزارش آمده: در بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی که از سال ۱۳۷۴، غلامعلی حدادعادل مدیرعاملی آن را برعهده دارد، دولت ۱۶ میلیارد تومان بودجه برای سال گذشته آن پیش‌بینی کرده بود، اما مجلس با ۱۹۳ درصد اضافه کردن، بودجه این بنیاد را به ۴۷ میلیارد تومان افزایش داد.
دیدارنیوز: اینکه بودجه بخش‌های مختلف به‌طور کامل محقق نمی‌شود به دلیل کسری‌های چسبنده‌ای است که هر سال گریبان سند مالی را گرفته است. هرچند دولت‌ها اصلاح ساختار بودجه را بار‌ها مورد تاکید قرار دادند، اما عزمی برای اصلاح تاکنون دیده نشده است. بخش دین نیز به تبعِ کسری‌های بودجه نتوانسته اعتبارات کامل خود را دریافت کند.
ستاد امر به معروف و نهی از منکر، مجمع جهانی اهل‌بیت، مجمع جهانی تقریب مذاهب، اعزام جماعت‌های تقریبی، کمک به آستان‌ها، برگزاری سمینار‌ها و دوره‌های آموزشی مذاهب اسلامی تعدادی از ردیف‌های بودجه سالانه در بخش دین هستند که اعتبارات دولتی دریافت می‌کنند.
علاوه بر بودجه عمومی دولت، به شرکت‌های دولتی، بانک‌ها و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت تکلیف شده یک درصد از هزینه‌های خود را به حوزه دین اختصاص دهند تا صرف تولیدات فرهنگی از جمله موضوعات قرآنی و ارتقای فعالیت‌ها در این حوزه شود. اما در ۹ ماهه سال ۱۴۰۲ هیچ بانک، شرکت و مؤسسه انتفاعی دولتی بودجه‌ای به این بخش اختصاص نداده است. با این حال طی مدت یادشده بیشتر از ۶۲ درصد از بودجه جاری‌ای که برای تعدادی از ردیف‌های دین و اوقاف در نظر گرفته شده بود، تخصیص پیدا کرده است.
اینکه بودجه بخش‌های مختلف به‌طور کامل محقق نمی‌شود به دلیل کسری‌های چسبنده‌ای است که هر سال گریبان سند مالی را گرفته است. هرچند دولت‌ها اصلاح ساختار بودجه را بار‌ها مورد تاکید قرار دادند، اما عزمی برای اصلاح تاکنون دیده نشده است. بخش دین نیز به تبعِ کسری‌های بودجه نتوانسته اعتبارات کامل خود را دریافت کند.
در سال گذشته مصوب شده بود به تعدادی از ردیف‌های بخش دین، ارشاد اسلامی و اوقاف ۴ هزار و ۶۹۷ میلیارد تومان بودجه اختصاص پیدا کند. از این مبلغ سه هزار و ۳۱۰ میلیارد تومان بودجه جاری و یک هزار و ۳۸۷ میلیارد تومان بودجه عمرانی بود.
عملکرد ۹ ماهه بودجه نشان می‌دهد در این مدت ۲ هزار و ۸۲۵ میلیارد تومان در مجموع به این بخش پرداخت شده است که ۲ هزار و ۵۳ میلیارد تومان آن جاری و ۷۷۱ میلیارد تومان آن عمرانی بوده است.
به عبارت دیگر در سه‌چهارم از سال ۱۴۰۲ بیشتر از ۶۲ درصد از بودجه جاری و حدود ۵۶ درصد از بودجه عمرانی این حوزه تخصیص پیدا کرده است. در مجموع بیش از ۶۰ درصد بودجه بخش دین و اوقاف در ۹ ماهه سال قبل پرداخت شده که به منزله تحقق نزدیک به مصوب بودجه این بخش است.
بخش‌های وابسته به حوزه دین که به آن اشاره نشد
اعدادی که به آن اشاره شد، ارقامی است که مرکز پژوهش‌های مجلس به‌عنوان عملکرد بودجه در حوزه دین به آن پرداخته است، اما ردیف‌هایی که مرکز پژوهش‌ها در این گزارش به آن اشاره کرده شامل بخش‌هایی که با حوزه دین در ارتباط هستند، نیست. به‌عنوان مثال در این گزارش هیچ اشاره‌ای به بودجه شورایعالی حوزه‌های علمیه، مرکز خدمات حوزه‌های علمیه، بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی، ستاد اقامه نماز، جامعة‌المصطفی العالمیه، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، دانشگاه اهل‌بیت، مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (ع)، مرکز الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت، شورای سیاستگذاری ائمه‌جمعه، مرکز رسیدگی به امور مساجد و مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نشده است.
این در حالی است که بودجه ردیف‌های فوق بسیار قابل توجه‌تر و بزرگ‌تر از اعدادی است که مرکز به آن پرداخته است. به‌عنوان نمونه بودجه شورایعالی حوزه‌های علمیه به چهار هزار و ۵۶۱ میلیارد تومان بالغ می‌شود که به تنهایی با مجموع بودجه بخش‌هایی که مرکز پژوهش‌ها بررسی کرده، برابری می‌کند. دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۲ برای این شورا بودجه ۲ هزار و ۹۶۱ میلیارد تومانی پیشنهاد داده بود، ولی مجلس این بودجه را ۵۳ درصد افزایش داد و به چهار هزار و ۵۶۱ میلیارد تومان رساند.
یکی دیگر از ردیف‌هایی که در گزارش مرکز پژوهش‌ها نیست، بودجه جامعة‌المصطفی العالمیه است. جامعة‌المصطفی در سال ۱۳۸۷ از ادغام دو مجموعه «سازمان مدارس و حوزه‌های علمیه خارج از کشور» و «مرکز جهانی علوم اسلامی» تشکیل شده است. دفتر مرکزی جامعة‌المصطفی در قم است و در ۶۰ کشور جهان که جامعه مسلمان دارند نیز شعبه دارد. دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۲ برای این مرکز بودجه ۸۹۰ میلیارد تومانی در نظر گرفته بود، اما مجلس ۱۴ درصد این رقم را افزایش داد و آن را به ۱۰۱۲ میلیارد تومان رساند.
بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی هم از جمله نهاد‌های وابسته به حوزه دین است که در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس به آن پرداخته نشده است. بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی نهادی غیرانتفاعی است که در سال ۱۳۶۲ تاسیس شده و در حوزه مطالعات جهان اسلام و ایران با هدف اصلی تدوین و نشر دانشنامه جهان اسلام فعالیت دارد. از سال ۱۳۷۴، غلامعلی حدادعادل مدیرعاملی آن را برعهده دارد. دولت در بودجه سال گذشته این نهاد ۱۶ میلیارد تومان بودجه پیش‌بینی کرده بود، اما مجلس با ۱۹۳ درصد اضافه کردن، بودجه این بنیاد را به ۴۷ میلیارد تومان افزایش داد.
پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی که با هدف نظریه‌پردازی و نوآوری علمی در جهت توسعه و تعمیق معرفت دینی و نیز بسط مطالعات راهبردی و کاربردی گره‌گشا در قلمرو حکمت و اندیشه‌ی دینی، فرهنگ، معارف و علوم انسانیِ اسلامی تاسیس شده یکی از نهاد‌های وابسته به حوزه دین است که در بررسی مرکز پژوهش‌ها عملکردی برای آن قید نشده است. این پژوهشکده ۴۸ میلیارد تومان بودجه مصوب داشته است.
نهاد وابسته دیگر به حوزه دین، شورای سیاستگذاری ائمه جمعه است. این شورا در سال ۱۳۷۲ جایگزین شورای مرکزی ائمه‌جمعه شد. دولت که تا سال قبل به این نهاد ۹۷ میلیارد تومان بودجه می‌داد امسال تصمیم گرفت آن را به ۱۱۳ میلیارد تومان برساند، اما مجلس به پیشنهاد دولت ۵۳ درصد اضافه کرد و بودجه آن را به ۱۷۳ میلیارد تومان رساند.
دانشگاه اهل بیت مؤسسه‌ای غیردولتی و وابسته به مجمع جهانی اهل‌بیت است که در سال ۱۳۸۳ تاسیس شد. این دانشگاه دانشجویانی از کشور‌های آسیایی و آفریقایی؛ مانند ترکیه، افغانستان، آذربایجان، هندوستان، چین، بنگلادش و مالی جذب و فارغ‌التحصیل کرده است. هم‌اکنون حجّت‌الاسلام سعید جازاری‌معموئی ریاست این دانشگاه را برعهده دارد. بودجه این مؤسسه نسبت به پارسال ۱۱۱ درصد رشد داشته است، این دانشگاه سال گذشته ۲۶میلیارد تومان دریافتی داشت که اکنون به ۵۵ میلیارد تومان رسیده است.
دانشگاه اهل‌بیت با ۵۵ میلیارد تومان اعتبار هم به حوزه دین مربوط می‌شود. مؤسسه‌ای غیردولتی و وابسته به مجمع جهانی اهل‌بیت در سال ۱۳۸۳ تاسیس شد. این دانشگاه دانشجویانی از کشور‌های آسیایی و آفریقایی؛ مانند ترکیه، افغانستان، آذربایجان، هندوستان، چین، بنگلادش و مالی جذب کرده و رشته‌هایی مانند عرفان، فرهنگ اسلامی و تاریخ اسلام را آموزش می‌دهد.
مرکز رسیدگی به امور مساجد ۱۵۴ میلیارد تومان بودجه جزو مراکزی است که به حوزه دین وصل می‌شود. این مرکز سال ۱۴۰۱، ۴۵میلیارد تومان بودجه دریافت کرده بود. دولت پیشنهاد داد بودجه آن در سال ۱۴۰۲ به ۹۴ میلیارد تومان افزایش یابد. اما مجلس تشخیص داد بودجه این مرکز ۱۵۴ میلیارد تومان شود. به این ترتیب مرکز رسیدگی به امور مساجد رشد ۲۴۲ درصدی در بودجه را تجربه خواهد کرد.
در گزارش مرکز پژوهش‌ها هرچند بودجه نهاد‌های وابسته به دین آورده نشده، اما بودجه ردیف‌های مشخص حوزه دین و عملکرد آن عنوان شده که در ادامه ارقام اشاره‌شده در گزارش مرکز توسط هم‌میهن به تفکیک بررسی شده است.
ستاد امر به معروف و نهی از منکر
بودجه ستاد امر به معروف و نهی از منکر در قانون بودجه ۱۲۶ میلیارد تومان مصوب شده بود که از این رقم ۱۲۳ میلیارد تومان ابلاغ شد. در طول ۹ ماهی که از سال ۱۴۰۲ گذشت، ستاد امر به معروف و نهی از منکر توانست ۶۴ میلیارد تومان از بودجه ابلاغی را دریافت کند. این رقم فقط مربوط به هزینه‌های جاری این ستاد است و به اضافه آن بودجه عمرانی نیز به ستاد تخصیص پیدا کرده است.
سازمان تبلیغات اسلامی
در بین ردیف‌هایی که در بخش دین آمده سازمان تبلیغات اسلامی بیشترین بودجه را دارد. برای این سازمان در سال ۱۴۰۲ یک هزار و ۵۱۰ میلیارد تومان بودجه جاری ابلاغ شده که با در نظر گرفتن بودجه عمرانی بودجه این سازمان به یک هزار و ۵۲۴ میلیارد تومان افزایش می‌یابد. سازمان تبلیغات اسلامی طی ۹ ماه توانست نزدیک به یک هزار میلیارد تومان از منابع ابلاغ شده یا به‌طور دقیق‌تر ۹۷۷ میلیارد تومان از بودجه خود را دریافت کند.
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
در سال گذشته بیشترین تخصیص‌ها مربوط به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، برنامه ساماندهی و حمایت از فعالیت‌های فرهنگی، تبلیغی و ترویجی، برنامه حمایت از تولید محتوای فرهنگی و هنری در فضای مجازی، برنامه پژوهش‌های دینی، علمی و کاربردی و برنامه آموزش نیروی انسانی متخصص بود که هر کدام از این بخش‌ها ۶۷ درصد تحقق منابع داشته‌اند. دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم ۴۰۱ میلیارد تومان بودجه ابلاغی داشت که از این میزان ۲۷۲ میلیارد تومان را دریافت کرده است.
شورایعالی حوزه علمیه خراسان
شورایعالی حوزه علمیه خراسان قرار بود در سال ۱۴۰۲ در مجموع ۵۱۰ میلیارد تومان بودجه جاری و عمرانی داشته باشد. این شورا در سال ۱۴۰۲ بیش از ۲۲۰ میلیارد تومان از منابع ابلاغی را دریافت کرده است. از مبلغ ابلاغی برای شورایعالی علمیه خراسان، ۴۷۰ میلیارد تومان مربوط به بودجه جاری بوده که ۲۱۳ میلیارد تومان از آن تخصیص پیدا کرده است.
مجمع جهانی اهل‌بیت (ع)
بودجه‌ای که دولت برای مجمع جهانی اهل‌بیت (ع) در نظر گرفته بود ۶۸۰ میلیون تومان بود. اما بودجه‌ای که برای این مجمع توسط مجلس ابلاغ شد به ۱۲۹ میلیارد و ۶۳۵ میلیون تومان افزایش یافت. به عبارت دیگر مجلس بودجه مجمع جهانی اهل بیت (ع) را بیش از ۱۹۰ افزایش داد. دولت نیز طی ماهی که از سال ۱۴۰۲ گذشت ۷۷ میلیارد و ۲۷۰ میلیون تومان از آن را پرداخت کرد که ۵۱ درصد از بودجه ابلاغی می‌شود.
کمک به آستان‌های مقدس
بودجه‌ای که سال گذشته برای کمک به آستان‌های مقدس در نظر گرفته شده کلاً در بخش عمرانی خلاصه می‌شود و بودجه جاری برای آن‌ها پیش‌بینی نشده است. رقم مصوب بودجه عمرانی آستان‌ها ۶۶۵ میلیارد تومان بود که ۳۸۰ میلیارد تومان از آن تخصیص پیدا کرده است.
مجمع جهانی تقریب مذاهب
برای مجمع جهانی تقریب مذاهب ۸۸ میلیارد تومان اعتبار ابلاغ شده است. میزان تخصیص اعتبارات این مجمع نیز ۶۷ درصد یعنی ۵۹ میلیارد تومان بوده است. در وب‌سایت مجمع جهانی تقریب مذاهب رسالت این مجمع اینگونه ذکر شده است: «رسالت مجمع جهانی تقریب عبارت است از: «ارتقای سطح آشنایی و آگاهی و تعمیق تفاهم بین پیروان مذاهب اسلامی و تقویت احترام متقابل و تحکیم رشته‌های اخوت در بین مسلمانان بدون هیچ‌گونه تمایزی از لحاظ تعلقات فرقه‌ای، قومی یا ملی آنان به‌منظور رسیدن به امت واحده اسلامی.»
اعزام جماعت‌های تقریبی
علاوه بر بودجه‌ای که برای مجمع جهانی تقریب پیش‌بینی شده، اعزام جماعت‌های تقریبی نیز ردیف بودجه جداگانه‌ای دارد. ۲۵ میلیارد و ۹۲۳ میلیون تومان مجموع اعتبارات ابلاغی است که برای ایجاد، حمایت، اعزام و پذیرش جماعت‌های تقریبی در نظر گرفته شده است. طی ۹ ماهه سال ۱۴۰۲ نیز از این مبلغ ۱۷ میلیارد و ۳۴۷ میلیون تومان تخصیص پیدا کرده است.
برگزاری دوره‌های تقریب مذاهب
به جز دو ردیف ذکرشده در بالا، ردیفی نیز با عنوان توسعه فعالیت‌های خبری و تولید برنامه‌های تقریبی و به روزرسانی پایگاه اطلاع‌رسانی ۴۰ میلیارد و ۷۴۰ میلیون تومان بودجه داشته که از این مبلغ ۲۷ میلیارد و ۲۶۲ میلیون تومان اختصاص داده شده است. بر این اساس در مجموع سه ردیف مرتبط با تقریب مذاهب ۱۵۴ میلیارد تومان اعتبار داشته که از این میزان ۱۰۳ میلیارد تومان را دریافت کرده است.
سازمان اوقاف و امور خیریه
سازمان اوقاف و امور خیریه در سال ۱۴۰۲ حدود ۷۶۲ میلیارد و ۸۸۳ میلیون تومان بودجه داشته که از این مبلغ ۴۳۸ میلیارد و ۵۶۰ میلیون تومان تحقق پیدا کرده است. نکته قابل ذکر در بودجه این سازمان سنگینی کفه ترازو به سمت اعتبارات عمرانی است؛ به‌طوری‌که از مجموع بودجه در نظرگرفته‌شده ۶۶۵ میلیارد تومان اعتبار عمرانی بوده که ۳۸۰ میلیارد تومان از آن تخصیص پیدا کرده است.
منبع: هم‌میهن
