پیروزی سکولارها در ترکیه پس از نیم قرن/ دلایل شکست اردوغان در انتخابات

دیدارنیوزـ رضا قنبری: حزب سکولار جمهوری خلق پس از ۴۷ سال به تشکل اول سیاسی کشور بدل و حزب اسلامگرای عدالت و توسعه پس از ۲۲ سال-یعنی از بدو ایجاد-در یک انتخابات سراسری شکست خورد.

اپوزیسیون در کلانشهر‌های آنکارا، استانبول، بورسا، آدانا، آنتالیا و ازمیر کرسی شهرداری کل را تصاحب کرده و شهرداری برخی از شهرها، چون بالکسیر پس از ۷۰ سال در اختیار احزاب سکولار قرار گرفت.

البته این فقط نیمی از ماجراست. درست یکساعت پس از اعلام نتایج رجب طیب اردوغان در میان هوادارنش حاضر و با پذیرش شکست اعلام کرد هشدار مردم را شنیده است. واکنشی کم نظیر در خاورمیانه که قدرت سیاسی کشور طی تنها ۲۴ ساعت بین دو حزب کاملا متفاوت دست به دست شد. در این شماره "از سعدآباد تا توپکاپی" به دلایل طوفان سرخ آناتولی خواهیم پرداخت.

اکرم و منصور: قطعا مهمترین دلیل گرایش مردم ترکیه به سوی حزب سکولار جمهوری خلق به عملکرد فوق العاده اکرم امام اوغلو و منصور یاواش شهرداران استانبول و آنکارا مربوط می‌شود. عملکردی چنان فوق العاده که نه تنها رای این دو نامزد را در حوزه‌های انتخابیه خود نسبت به دوره پیش افزایش داد که دیگر شهر‌ها را هم مجاب به پذیرش سکولار‌ها در مدیریت ترکیه نمود. دو سیاستمدار سوسیال دمکرات که در طول ۵ سال گذشته طیف گسترده‌ای از خدمات اجتماعی/اقتصادی را در دو کلانشهر ترکیه به راه انداخته و در مسائل مذهبی در سنگر بی طرفی ماندند. نمونه‌ای از سیاست ورزی که به فرهنگ مدارای سرزمین آناتولی نزدیک است و خدمت را به سیاست ترجیح می‌دهد. چنانکه آرای منصور یاواش در آنکارا دو برابر نامزد اسلامگرایش بود و امام اوغلو در اوسکودار پایگاه سنتی اسلام گرایان استانبول-که اتفاقا اردوغان هم در آنجا زندگی می‌کند-رای بیشتری از نامزد عدالت و توسعه آورد.

طوفان الاقصی:یکی از دلایل کاهش آرا عدالت و توسعه را باید درظهور حزب اسلامگرای "رفاه نو" جست. فاتیح اربکان پسر نجم الدین اربکان و رهبر حزب "رفاه نو" بدلیل روابط اقتصادی ترکیه و اسراییل پس از طوفان الاقصی از ائتلاف با عدالت و توسعه سرباز زد و در میان بهت تحلیل گران سیاسی با بیش از شش درصد آرا کنترل دو شهرداری کل را در اختیار گرفت. اسلامگرایان رادیکالی که حالا بالاتر از احزاب ملی گرایی، چون "حرکت ملی" و حزب "خوب" در جایگاه سومین حزب بزرگ کشور قرار گرفته اند. تشکل سیاسی که بیشترین رشد هواداران را در یکسال اخیر داشته و باید منتظر شگفتانه‌های بیشتری از آنان باشیم.

در غیاب سیاستمدار: حزب عدالت و توسعه از ژنرال تهی شده است. این حزب اسلامگرا هر چقدر در پرورش مدیران کارآمد و خستگی ناپذیر موفق بوده، اما نتوانسته نیرو‌های سیاسی کاریزماتیک معرفی کند. نگاهی به کمپین سیاسی مورات کوروم نامزد این حزب در استانبول گواه این ادعاست. آنچانکه پس از پیشی گرفتن اکرم امام اوغلو در نظرسنجی‌ها اردوغان تمامی وزرای کابینه را از آنکارا فرا خواند تا به مورات کوروم در تبلیغات انتخاباتی یاری برسانند. سیاستی که نه تنها کمکی به اسلامگرایان نکرد بلکه به نقطه ضعفی برای مورات کوروم بدل شد. درواقع پیروزی اسلامگرایان در دو دهه اخیر بیش از همه مدیون قدرت و هوش فوق العاده اردوغان است. در حالی که همین حالا در اپوزیسیون چهره‌های شاخصی، چون اکرم امام اوغلو، منصور یاواش، اوزگور اوزل می‌توانند نامزد انتخابات بعدی ریاست جمهوری باشند حزب عدالت و توسعه از چهره‌های شاحص تهی شده است. البته نباید از یاد برد که اسلامگرایان توانمندی، چون علی باباجان، احمد داوود اوغلو و عبدالله گل هم بدلیل اختلاف نظر با اردوغان از این حزب کنار گذاشته شده اند.

ترکیه در حال پوست اندازی است. دیدگاه‌های سیاسی/مذهبی بخش‌های گسترده‌ای از مردم تعییر کرده و مشکلات اقتصادی زندگی در کلانشهر‌ها را به غایت دشوار ساخته است. اما هیچکدام از این دلایل و شرایط به معنای افول عدالت و توسعه نیست. قطعا اردوغان و اسلامگرایان با تجربه سه دهه سیاست ورزی عملگرایانه با چهره‌ای تازه به میدان باز می‌گردد. چنانکه ریس جمهور ترکیه چند دقیقه پس از شکست در بالکن معروف دفتر حزب عدالت و توسعه رو به طرفدارنش گفت:متاسفانه در انتخابات شهرداری‌ها مردود شدیم. با جسارت و خود انتقادی نتایج را ارزیابی می‌کنیم.