چرا فراعنه دیگر هرم نساختند؟

دیدارنیوز: مصر به خاطر اهرام خود، به‌ویژه هرم بزرگ جیزه، آخرین عجایب بازمانده از جهان باستان شناخته می‌شود. با این حال، شمار دقیق اهرامی که در سرزمین‌های این کشور پراکنده شده‌اند، همچنان موضوعی داغ است.

گوگل در پاسخ به این پرسش که در مصر چند هرم وجود دارد، عدد ۱۱۸ را نشان می‌دهد؛ پاسخی که از ویکی‌پدیا گرفته شده است. با این حال تعدادی از محققان ادعا می‌کنند پاسخ به این سوال در واقع بسیار پیچیده‌تر از آن چیزی است که ممکن است تصور شود.

«آنی میسی راث»، استاد بالینی تاریخ هنر و مطالعات عبری در دانشگاه نیویورک، در این‌باره به لایو ساینس گفت: «فکر نمی‌کنم این یک سؤال قابل پاسخ باشد؛ چراکه کارشناسان لزوماً درباره آنچه هرم مصر محسوب می‌شود توافق نظر ندارند.»

طی دودمان ۲۵ (حدود ۷۱۲ تا ۶۶۴ قبل از میلاد)، مصر باستان توسط فراعنه نوبیا (سودان فعلی و بخش‌هایی از جنوب مصر) اداره می‌شد. حاکمان نوبی در زمانی که رهبران مصر بودند در سودان، اهرامی را ساختند؛ بنابراین این موضوع مورد بحث است که آیا اهرامی که در سودان ساخته بودند باید شمارش شوند یا خیر.

انواع مختلف اهرام در مصر باستان

موضوع دیگر این است که آیا اهرام کوچک‌تر، که به عنوان «اهرام ملکه» شناخته می‌شوند و بیشتر در کنار اهرام بزرگتر ساخته می‌شوند، باید به همین ترتیب طبقه‌بندی شوند یا خیر. به عنوان مثال، حداقل هشت مورد از این اهرام کوچکتر در اطراف اهرام «خوفو»، «خفره» و «منکورع» در جیزه قرار دارند. محققان همچنین از این ساختار‌های کوچکتر به عنوان «اهرام ثانویه» یاد کرده‌اند.

«مارک لِنر»، رئیس انجمن تحقیقات مصر باستان به چالش دیگری درباره شمارش اهرام اشاره می‌کند؛ او در این‌باره به لایو ساینس گفت: «تعداد اهرام تا حدی بستگی به این دارد که شما چه چیزی را هرم بنامید. یک مشکل این است که همه اهرام تکمیل نشده‌اند و در برخی موارد، ساخت یک هرم مدت کوتاهی پس از شروع متوقف شده، بنابراین این سوال وجود دارد که آیا شما اهرامی را که ساخت آن‌ها تکمیل نشده است نیز محاسبه می‌کنید یا خیر؟»

«لنر» ادامه داد که در طول پادشاهی جدید (حدود ۱۵۵۰ تا ۱۰۷۰ قبل از میلاد)، برخی از افراد، اهرام خصوصی را روی مقبره‌های خود می‌ساختند، که سؤالات بیشتری را به بحث اضافه می‌کند. اگر سعی کردید اهرام غیرسلطنتی و غیرپادشاهی جدید را که معمولاً بسیار کوچک بوده و اغلب کاملاً ویران شده‌اند، بگنجانید، نمونه‌های بسیار بسیار زیادی وجود دارد و احتمالاً بسیاری دیگر از آن‌ها کاملاً گم شده‌اند یا هنوز حفاری نشده‌اند.

تعداد اهرام مصر به وضوح سؤالی است که پاسخ به آن بسیار دشوار است، اما یک کارشناس معتقد است عدد ۱۱۸ به آن نزدیک است. «دیوید لایت بادی»، مصرشناس و استادیار دانشگاه ورمونت می‌گوید: «معتقدم که این رقم احتمالا درست است. اگرچه من شخصاً همه آن‌ها را شمرده‌ام.»

در حالی که مصر به خاطر اهرامش معروف است، در سودان تعداد بیشتری از هرم‌ها وجود دارد. تعداد زیادی از این اهرام همچنان در گورستان‌های باستانی سودان کشف می‌شوند، اگرچه آن‌ها بسیار کوچکتر از اهرام جیزه هستند.

نخستین هرم ساخته‌شده در مصر

هرم پلکانی «جوزر» که حدود ۴۷۰۰ سال پیش در «سقاره» ساخته شده است، نخستین هرمی محسوب می‌شود که مصریان بنا کرده‌اند. «جوز»، فرعون مصر باستان که نام این هرم پلکانی نیز از او برگرفته شده است، در دودمان سوم مصر بر این سرزمین حکومت می‌کرد. کارشناسان معتقدند: برنامه‌ریزی ساخت این هرم را «ایمهوتپ»، وزیری که به او خدمت می‌کرد، بر عهده داشته است.

هرم «جوزر» در ابتدا به عنوان یک مقبره «مصطبه» (بنایی با سقف صاف و دیوار‌های شیب‌دار) ساخته شد و پس از چندین بازسازی در نهایت به یک هرم ۶۰ متری با نمایی متشکل از شش طبقه تبدیل شد. این هرم با استفاده از ۳۳۰هزار و ۴۰۰ متر مکعب سنگ و گِل ساخته شد.

تونل‌هایی که زیر این هرم ساخته شده‌اند یک شبکه پرپیچ و خم ۵.۵ کیلومتری را تشکیل می‌دهند. ساخت این هرم پلکانی، سرمنشأ ساخت هرم در مصر باستان بود. البته روند ساخت هرم با بنا شدن اهرام جیزه در مصر به اوج رسید.

چرا فراعنه دیگر هرم نساختند؟

در طول بیش از هزار سال، فرعون‌های مصر باستان دستور ساخت هرم‌های عظیم را دادند و در نهایت زیر آن‌ها و یا داخل آن‌ها دفن شدند، اما پس از مدتی محبوبیت ساخت هرم در بین فرعون‌های مصر باستان از بین رفت. فرعون‌های مصر در فاصله بین حکمرانی فرعون «جوزر» (دوران حکمرانی بین ۲۶۳۰ تا ۲۶۱۱ پیش از میلاد) تا دوران حکمرانی فرعون «اهمسه یکم» (دوران حکمرانی بین ۱۵۵۰ تا ۱۵۲۵ پیش از میلاد) مشغول ساختن هرم بودند.

هنوز به طور کامل مشخص نیست چرا فرعون‌ها ساخت هرم‌های سلطنتی را متوقف کردند، اما مسائل مرتبط با امنیت می‌تواند یکی از دلایل این موضوع باشد.

«پیتر در مانولیان» که استاد مصرشناسی دانشگاه هاروارد است بیان می‌کند: «فرضیه‌های بسیاری وجود دارد، اما از آن‌جایی که هرم‌ها مدام هدف غارتگران و سارقان قرار می‌گرفتند، مخفی کردن قبر‌های سلطنتی در یک درۀ دور و قراردادن آن‌ها در صخره‌های حفاری‌شده که توسط نگهبانان گورستان محافظت می‌شوند مطمئنا گزینه بهتری بوده است.»

تغییرات مذهبی که بر اساس آن‌ها ساخت مقبره در زیر زمین مورد تاکید و توجه قرار گرفت نیز از دیگر عوامل احتمالی است که باعث شد ساخت اهرام متوقف شود. در طول دوران «پادشاهی نوین» این تفکر که پادشاهان در طول شب به دنیای زیرین سفر می‌کنند بسیار محبوب شد و این مسئله ساخت مقبره‌هایی در زیر زمین را می‌طلبید.

مقبره‌های زیرزمینی که در زیر «دره پادشاهان» حفاری شدند به خوبی با این طرز فکر هماهنگی دارند.