با آغاز سال جدید میلادی، رضا قنبری روزنامه‌نگار و کارشناس مسائل ترکیه در یادداشتی اختصاصی برای دیدارنیوز، پیش‌بینی‌های خود را برای ۲۰۲۴ ترکیه نوشته است.
دیدارنیوز ـ رضا قنبری*: سال ۲۰۲۴ برای مردم ترکیه با بیم و امید‌های فراوان آغاز شد.
امکان گسترش جنگ در خاورمیانه بسیاری از بازار‌های هدف آنکارا را تهدید می‌کند. روابط سیاسی/اقتصادی با غرب در وضعیت مبهم/شکننده‌ای بوده و تورم در شهر‌های بزرگ همچنان خط فقر را بالاتر از حداقل دستمزد‌ها قرار داده است. مبارزه با جدایی طلبان مسلح در شمال عراق و سوریه ادامه دارد و بدین ترتیب چشم انداز‌های سیاسی/اقتصادی جمهوری ترکیه پر از، اما و اگر است.
در یادداشت پیش رو به مهمترین مسائل کشور در سال ۲۰۲۴ نگاهی دقیق‌تر خواهیم انداخت.
ـ سیاست داخلی: مهمترین رویداد سیاسی داخلی ترکیه انتخابات شهرداری‌ها در ۳۱ مارس ۲۰۲۴ است. در حالی که هنوز سالگرد پیروزی اسلام‌گرایان در انتخابات ریاست جمهوری/مجلس کبیر از راه نرسیده، احزاب سیاسی وارد یک ماراتن سخت دیگر خواهند شد. انتخابات محلی در ترکیه نه تنها ارزش کمتری نسبت به دیگر رقابت‌های سیاسی ندارد بلکه در شهر‌های بزرگی چون استانبول، آنکارا و ازمیر، تابلو عینی میزان کارآمدی جریان‌های سیاسی است.
آنچنان که اردوغان پس از دو دهه همچنان از عملکرد اسلام‌گرایان در تعییر فضای زیست استانبول به عنوان نمونه بارز کارآمدی یاد می‌کند. سیاست‌مداری که از صندلی شهرداری استانبول به سیاست راه یافته و هنوز هم نسبت به آن حساسیت دارد. نمونه بارز آن وقتی بود که اردوغان در میان هیاهوی جشن پیروزی انتخابات ریاست جمهوری به اعضای عدالت و توسعه یادآوری کرد: "شهرداری استانبول را پس بگیرید". سال ۲۰۲۴ موعد پس گرفتن شهرداری استانبول از مخالفان است. اما از یاد نبریم که اکرم امام اوغلو بر مسند شهرداری استانبول نشسته است؛ یکی از محبوب‌ترین چهره‌های سیاسی اپوزیسیون که اتفاقا کارنامه قابل قبولی در اداره شهر دارد.
ـ سیاست خارجی: طوفان الاقصی، اردوغان را در یک دو راهی ناخواسته قرار داده است. از یک سو روابط گرم اقتصادی با اسرائیل امکان قطع کامل روابط با تل آویو را غیر ممکن ساخته و از دیگر سو، هواداران دو آتشه اردوغان، انتظار واکنش محکم‌تری از او در حمایت از فلسطین دارند. چنانکه از یک سو نماینده حزب سعادت در مجلس فریاد می‌زند: "در خیابان شعار می‌دهید، اما بنزین سوپر هواپیمای اسراییل را تامین می‌کنید" و از سوی دیگر سکولار‌ها می‌نویسند "جنگ اعراب و اسراییل به ترکیه ربطی ندارد" بنابراین عبور از این بحران، ماموریت نخست اردوغان در سیاست خارجه است. بهبود روابط با آمریکا دیگر راهبرد مهم جمهوری ترکیه در سال ۲۰۲۴ است. روابطی که طی چند سال اخیر دستخوش دست‌انداز پذیرش سوئد در اتحادیه اروپا، حمایت واشنگتن از کرد‌های شمال سوریه و دوستی دیرینه بایدن با لابی ارامنه شده است.
ترکیه و آمریکا بعنوان شرکای راهبردی/امنیتی ۷۰ ساله هیچگاه، چون دوره ۲۰۱۶-۲۰۲۳ از هم فاصله نگرفته‌اند و اتفاقا بسیاری از کارشناسان کاهش ارزش لیر در سال‌های اخیر را به دوری آنکارا از واشنگتن نسبت می‌دهند.
ـ اقتصاد: تورم همچنان غول مرحله آخر دولت ترکیه در سال ۲۰۲۴ است. فشار فزاینده گرانی‌ها در سال‌های اخیر چنان بر دوش طبقه متوسط سنگینی می‌کند که اردوغان همواره از مهار تورم بعنوان هدف نخست خود سخن می‌گوید. اما کنترل این وضعیت بسیار پیچیده است. دولت در تمامی این سال‌ها برای حمایت از حقوق بگیران حداقل دستمزد‌ها را به میزان تورم بالا برده و همین عامل خود به گرانی پروسه تولید دامن می‌زند. دور باطلی که اردوغان قول داده در سال ۲۰۲۴ بر آن خط بطلان بکشد. دولت با توجه به پیروزی شکننده در انتخابات ریاست جمهوری بخوبی آگاه است که در صورت سامان ندادن به وضعیت اقتصاد کشور امکان ادامه حضور در قدرت را ندارد و به همین دلیل با بکار گیری مهمت شیمشک و حافظیه گی ارکان -دو اقتصاد‌دان غرب گرا- تلاش کرده تورم را به زیر ۴۰ درصد برساند.
به نظر می‌رسد سیاست خارجه ترکیه در سال جاری میلادی به سمت آمریکا تمایل بیشتری پیدا کرده و حمایت از فلسطین در حد دیپلماسی باقی بماند. در اقتصاد هم حضور شیمشک به ثبات و پیش‌بینی پذیری بازار‌های مالی کمک خواهد کرد. اما در سیاست داخلی احتمال درگیری و منازعه بالاست. در انتخابات شهرداری استانبول ۲۰۱۹ زمانی که امام اوغلو با اختلاف ۲۰ هزار رای، بنی علی ییلدرم را در استانبول شکست داد شورای عالی انتخابات حکم به برگزاری دوباره انتخابات داد. هر چند در برگزاری مجدد انتخابات اختلاف به ۸۰۰ هزار رای رسید. این بار هم با توجه به نزدیکی آرا در استانبول و پرونده‌های قضایی امام اوغلو امکان رد صلاحیت شهردار فعلی در لحظات آخر، تعویق انتخابات و حتی تعلیق نتایج آن دور از انتظار نیست. شرایطی که هر کدام ممکن است به بحرانی دامنه‌دار در کشور منجر شود.
*روزنامه‌نگار و کارشناس مسائل ترکیه
