پاییز در نفس‌های بی نفسی (گزارش از آلودگی هوای تهران)

دیدارنیوز ـ سال‌هاست که کارخانه‌های تولید کننده آلایندگی‌های خطرناک در تهران یکی بعد از دیگری بدون اینکه مشکلی بر سر راه‌شان قرار داشته باشد، سر برمي‌آورند و هوای تهران را آلوده می‌کنند از سوی دیگر بنزین‌های آلوده و سوختی که ذرات سرب را در هوا پخش می‌کند، نیز از خوردوهای تک سرنشین در هواي شهر به هم می‌آمیزد. این‌ها بخشی از عامل آلودگی هوای تهران است.

دیروز تعدادی از کاربران در شبکه های اجتماعی از شهردار جدید تهران خواستند که فکری برای وضعیت آلودگی هوای تهران کند. ثبت شاخص آلودگی 139 برای تهران در ساعت 11 دیروز که حکایت از افزایش 13 واحدی نسبت به همین ساعت در روز سه‌شنبه را داشت وهوای پایتخت را در مرز بحران آلودگی قرار داده بود. سازمان هواشناسی تهران گزارش داده است که روز چهارشنبه شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، میانگین غلظت آلاینده ذرات معلق با قطر کمتر از 2،5 میکرون هوای پایتخت در 24 ساعت گذشته منتهی به 11 صبح دیروز از 126 به 139 افزایش یافته است، آماری که موجب می شود تا مسئولان بار دیگر تکرار کنند خودروهای شخصی را بیرون نیاورید، فقط برای کارهای ضروری از منزل خارج شوید و ورزش دانش آموزان در این وضعیت ممنوع. ريیس اداره اطلاع رسانی و روابط عمومی آموزش و پرورش شهر تهران به خبرنگار ایرنا گفت که با توجه به افزایش آلاینده های جوی، زنگ ورزش مدارس امروز چهارشنبه در فضای باز ممنوع است.مسعود ثقفی تاکید کرده است که مدارس موظف هستند از انجام برنامه های ورزشی و قراردادن دانش آموزان در فضای باز جلوگیری کنند. چندی پیش آرش میلانی عضو شورای شهر تهران و رییس کمیته محیط زیست درباره آلودگی هوای تهران گفت: «به نظر می‌رسد هنوز آمادگی لازم برای اجرای آیین‌نامه جدید تبصره سه ماده سه قانون هوای پاک از سوی دستگاه‌های متولی وجود ندارد». وی در تذکری درخصوص الزامات و آمادگی‌های لازم در شرایط اضطرار آلودگی هوا گفت: « آیین‌نامه جدید تبصره سه ماده سه قانون هوای پاک، مهر از سوی هیات دولت ابلاغ شد. در این آیین‌نامه اشاره شده که اداره کل هواشناسی استان شرایط استمرار پایدار جو که موجب وارونگی هوا می‌شود را ۹۶ ساعت قبل از وقوع اعلام کند؛ همچنین دانشگاه شهید بهشتی با همکاری اداره کل محیط زیست در صورت افزایش میزان غلظت آلایندگی هوا، شرایط اضطرار را تشخیص دهد و هشدار را اعلام کند». قرار بود تا 18 آبان سازمان محیط زیست و وزارت بهداشت آیین نامه اجرایی را برای کنترل آلودگی هوا تنظیم کنند.

آیین نامه ای برای کنترل آلودگی هوا وجود ندارد

اما آیا آیین نامه ای برای کاهش آلودگی هوای تهران بعد از این همه سال وجود دارد یا نه؟ پاسخ خیر است. به گزارش ایسنا سخنگوی کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری ضمن اشاره به اینکه سازمان هواشناسی موظف است ۹۶ ساعت قبل از شرایط اضطرار، وضعیت هشدار را اعلام کند، تصریح کرد: در کارگروه آلودگی هوای استان، سازمان هواشناسی آمادگی خود را برای این زمان‌بندی اعلام کرده بود. اکنون ما انتظار داریم که فرایند اعلام این هشدار زودتر عملیاتی شود. شرکت کنترل کیفیت هوا پیش‌بینی کرده که فردا چهارشنبه شاخص از ۱۵۰ عبور کند و در صورت تداوم پایداری باید زودتر اقدامات پیشگیرانه در دستورکار قرار بگیرد. به نظر می‌رسد هنوز آمادگی لازم برای اجرای آیین‌نامه جدید از سوی دستگاه‌های متولی وجود ندارد. میلانی هشدار از ۹۶ ساعت قبل را مهم دانست و خاطرنشان کرد: تفاوت مهم آیین‌نامه جدید، در اعلام زمان‌بندی و هماهنگی سریع‌تر دستگاه‌هاست.

انتظار داریم ترتیبات و تدارکات لازم برای تشکیل به موقع این کارگروه در شرایط اضطرار فراهم شود. بر اساس آخرین گزارشی که توسط مرکز کنترل کیفیت هوای شهری تهران منتشر شده است، خودروهای دیزلی سنگین و نیمه سنگین در شهر تهران مسئولیت تولید آلاینده‌های اکسیدهای گوگرد (SOx)، اکسیدهای ازت (NOx) و ذرات معلق (PM) را عهده‌دار هستند که در این میان نقش اکسیدهای گوگرد و ذرات معلق بیشتر است.

به گزارش تیتر شهر آمارها نشان می‌دهد مینی‌بوس‌ها، کامیون‌ها و اتوبوس‌ها به ترتیب بیشترین سهم را در تولید اکسیدهای گوگرد با درصد سهم ۳۹درصد، ۳۴ درصد و ۱۹ درصد دارا هستند. در زمینه تولید اکسیدهای ازت (NOx)، کامیون‌ها به ترتیب با ۷/۵، ۴ و ۳ درصد مسئولیت تولید این آلاینده را در شهر تهران به عهده دارند. اگر شبانه در خیابان های تهران تردد کنید، کامیون‌هایی را می‌بینید که با سر وصدای فراوان در حال حرکت هستند و دود زیادی را وارد ریه‌های پایتخت می‌کنند. شاید عزم جدی دولت برای حذف خودروهای سنگین فرسوده به همین دلیل باشد.

آن طور که نهاودندیان معاون رییس جمهور اعلام کرده است دولت در نظر دارد این برنامه را سه ساله اجرا کند. در طرح جدید کل نیاز ارزی اتوبوس‌ها و کامیون‌ها از محل صرفه‌جویی سوخت پرداخت خواهد شد و خودروسازان داخلی دیگر دغدغه تامین ارز واردات قطعات کامیون ها را نخواهند داشت. درواقع خودروساز با این مشوق تولید حداکثری داشته و علاوه بر تولید خودرو سنگین جدید، می‌تواند اشتغال‌زایی مناسبی هم در این زمینه داشته باشد. همچنین روز گذشته محمد رضا تابش؛ ريیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی از ارائه راهکارهای خود به شهردار تهران برای حل مشکل آلودگی هوای پایتخت خبر داد. او گفت:‌ استفاده آقای حناچی در روز سه‌شنبه‌های بدون خودرو برای تردد به محل کار نشان‌گر عزم جزم ایشان و توجه به حل مشکلات زیست محیطی است که جای تقدیر دارد. او از مذاکرات خود با شهردار جدید تهران هم خبر داد و گفت: «مشکل آلودگی هوای تهران تنها با احداث بزرگراه و اتوبان قابل حل نیست؛ بلکه مجموعه اقدامات و رفتارهایی که منجر به کاهش آلاینده‌های متصاعده از منابع ثابت و متحرک می‌شود و همچنین اصلاح رفتارها، فرهنگ ترافیکی و طراحی معبر برای تردد و ایمنی دوچرخه و موتورسیکلت، جایگزینی موتور سیکلت‌های برقی به جای بنزینی که جزو تکالیف برنامه ششم توسعه است، کاهش سوخت خودروها و استانداردسازی سوخت مواردی است که مجموعا می‌تواند به حل مشکل آلودگی هوای پایتخت و مقابله با پدیده اینورژن بینجامد». چندی پیش نیز دبیر کارگروه ملی کاهش آلودگی هوای گفته بود: سیاست‌هایی از جنس طرح کاهش، منابع آلاینده را به طور ناگهانی حذف نمی‌کند اما در درازمدت باعث خروج خودروهای آلاینده از چرخه مصرف می‌شود.

البته بحث مربوط به معاینه فنی طی دو تا سه سال به نتیجه می‌رسد، همان طور که نتایج بررسی آلودگی هوا نشان می‌دهد که طی سه سال اخیر معاینه فنی انجام‌شده در جریان فاز اول طرح کاهش درکنار اجرای مصوباتی مثل ممنوعیت پلاک‌گذاری موتورسیکلت‌های کاربراتوری و نصب فیلتر دوده، اگرچه باعث بهبود کیفیت هوای تهران نشده، حداقل شرایط را ثابت نگه داشته است.

رفتارهای شهروندی موثر در کاهش آلودگی هوای تهران

اما رفتارهای موثر شهروندی می تواند راهی برای کمتر شدن آلودگی هوا باشد. یکی از این راهکارها این است که خودروهای تک سرنشین تعدادشان کمتر شود. اما متاسفانه همین که صبح ها در میان دود و هوای آلوده تهران پا به خیابان می‌گذاریم با تعداد زیاد خودروهای تک سرنشین مواجه می‌شویم که انگار نه انگار آلودگی هوا در معرض هشدار قرار دارد. در سال‌های گذشته دولت اولین راهکار را برای حفظ دانش آموزان از مضرات آلودگی هوا تعطیلی مدارس اعلام می کرد، که امسال نیز چنین اتفاقی افتاده. اما همچنان مشکلات آلودگی هوا در تهران لاینحل باقی مانده است.

منبع: قانون/۱۵ آذر ۹۷