محسن رهامی، فعال‌سیاسی اصلاح‌طلب و حقوقدان با اشاره به ایتکه لایحه عفاف و حجاب، بیشتر جرم‌زا است تا حل کننده مشکلات، در حالی که قانون برای حل مشکلات است، گفت: اگر مساله حجاب در حد مسائلی چون سرقت و محاربه بود، قطعا قرآن درباره آن مجازات تعیین می‌کرد؛ اما نه پیامبر اکرم (ص) و نه ائمه اطهار درباره این مساله جرم‌انگاری نکرده‌اند.
دیدارنیوز: محسن رهامی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب گفت: لایحه عفاف و حجاب اشکالات جدی و ایرادات زیادی دارد که نیروی انتظامی و قوه قضائیه را درگیر می‌کند. درصورتیکه برای هر مسئله اجتماعی و فرهنگی از زرادخانه کیفری، یعنی مجازات‌ها نباید استفاده کرد.
ادعای دستکاری در لایحه عفاف و حجاب در چند روز گذشته، بسیار حاشیه‌ساز شده است. اگر چه برخی از نمایندگان مانند موسی غضنفرآبادی، رئیس کمیسیون قضایی این ادعا را تکذیب می‌کنند، اما برخی نمایندگان هم روایت متفاوتی را بیان می‌کنند.
محسن رهامی، فعال‌سیاسی اصلاح‌طلب و حقوقدان با اشاره به ادعای دستکاری در لایحه عفاف و حجاب گفت: «در روال عادی، وقتی لایحه تصویب شده و ویراستاری را کمیسیون انجام می‌دهد، دیگر هیچ دستگاهی حق دستکاری در لایحه را ندارد؛ چرا که بعدا مدعی نشوند که ما لایحه را درست ارسال کرده بودیم و دستگاه دیگر دستکاری کرده است. بنابراین، این لایحه اشکالات شکلی زیادی داشت چرا که هم در ارسال آن عجله کردند و هم اینکه توسط افراد متخصص ارسال نشده بود. تا به آنجایی که بنده اطلاع دارم، در میان اعضای کمیسیون قضایی مجلس، فردی که متخصص بوده و زمان کافی داشته باشد، حضور ندارد.»
وی همچنین تاکید کرد؛ «این که دقیقا چه اتفاقی در مجلس درباره این لایحه افتاده است را نمی‌دانیم، اما بی‌دقتی نمایندگان و دخالت‌های بعضی افراد یا نهاد‌های خارج از مجلس، مطلبی است که حتی نمایندگان خودشان نیز بعضا اذعان دارند. شاید هم طرح بعضی مسائل، جهت توجیه بی‌دقتی نمایندگان در تصویب این لایحه طولانی و سست مطرح می‌شود.»
در ادامه بخشی از گفتگوی محسن رهامی، فعال سیاسی اصلاح طلب را بخوانید.
* آقای رهامی! اخیرا آقای حسن نوروزی، عضو کمیسیون قضایی و کمیسیون ویژه بررسی لایحه عفاف و حجاب، در گفتگویی از دستکاری لایحه عفاف و حجاب خبر داده و گفته که لایحه مذکور ۲ بار دستکاری شده که اولین بار قبل از ارسال لایحه عفاف و حجاب به شورای نگهبان بوده و مصوبه کمیسیون مذکور در سامانه باگذاری نشد، و بار دوم مربوط به زمانی است که لایحه از شورای نگهبان به مجلس برگشت و ۳ ماده بدون هماهنگی به آن اضافه شد، نظر شما به عنوان یک حقوقدان در این باره چیست؟
لایحه‌ای که به عنوان «عفاف و حجاب» مطرح شد، لایحه مشکل‌زایی بود؛ چرا که قانون برای حل مشکل تصویب می‌شود نه برای ایجاد مشکل. در کشوری که مسائل اساسی و مهمی، چون اقتصاد، تورم، آلودگی هوا و مصیبت‌های بزرگ دیگری وجود دارد، درگیر کردن مردم به چنین لایحه بی‌خاصیتی، کار عبثی است.
با اینکه حجاب از احکام اسلام به شمار می‌رود و ما اجمالا آن را پذیرفته‌ایم، اما نه از اصول دین به حساب می‌آید نه از فروع دین. در اصول دین که شامل اعتقاد به مبدأ و معاد و نبوت است بحث حجاب مطرح نشده و همچنین ازجمله فروع دین هم بشمار نیامده است.
از سوی دیگر مردم از زمانی که به اسلام روی آوردند، خودشان حجاب را رعایت کرده و با آن به عنوان یک مسئله اعتقادی برخورد کرده‌اند. حتی در زمان پهلوی اول، رضاخان و بعد هم در دوره محمدرضا پهلوی هم حجاب توسط مردم رعایت می‌شد.
در برخی از کشور‌های اسلامی مانند ترکیه و مالزی بدون آنکه دولت بالاسر مردم باشد برای نظارت برحجاب، حجاب از سوی جامعه نوعا رعایت می‌شود. بر همین اساس، درگیر کردن دستگاه‌های دولتی، امنیتی و قضایی با این مسائل فرعی از اساس خلاف مصالح کشور و آموزه‌های اساسی دین اسلام است. از سوی دیگر، لایحه عفاف و حجاب، لایحه بسیار سستی است و من ۵۰ تا ۶۰ اشکال از این لایحه را برشمرده‌ام، که شورای نگهبان هم به برخی از آنان اشاره کرده است. اما غیر اشکالات ماهوی این لایحه، اشکالات شکلی فراوان نیز در آن بسیار دیده می‌شود.
لایحه عفاف و حجاب جرم‌زا است تا حل کننده مشکلات
در روال عادی، وقتی لایحه تصویب شده و ویراستاری که کمیسیون انجام می‌دهد، دیگر هیچ دستگاهی حق دستکاری در لایحه را ندارد؛ چرا که بعدا مدعی نشوند که ما لایحه را درست ارسال کرده بودیم و دستگاه دیگر دستکاری کرده است. بنابراین، این لایحه اشکالات شکلی زیادی داشت چرا که هم در ارسال آن عجله کردند و هم اینکه توسط افراد متخصص ارسال نشده بود. تا به آنجایی که بنده اطلاع دارم، در میان اعضای کمیسیون قضایی مجلس، فردی که متخصص بوده و زمان کافی داشته باشد، حضور ندارد.
لایحه عفاف و حجاب، بیشتر جرم‌زا است تا حل کننده مشکلات. در حالی که قانون برای حل مشکلات است. امور زیادی که شرعا و عقلا مباح هستند، بر اساس اصالة الاباحه در مباحات اولیه قرار می‌گیرند و این مسائل به تعبیر مرحوم صدر منطقةالفراغ شرعی هستند. ما یک منطقةالفراغ دارم که شریعت در آن نفعا و اثباتا وارد نشده و برخی از موارد به خود مردم واگذار شده است.
اگر مسئله حجاب در حد محاربه بود، قرآن مجازات تعیین می‌کرد
در هیچ جایی عنوان نشده که پیامبر اکرم (ص)، به امور یومیه و لباس مردم تعرضی داشته باشند، ما که بالاتر از ایشان نیستیم. هیچ آیه و سندی مبنی بر دخالت پیامبر (ص) یا امیرالمومنین (ع) در این مسائل وجود ندارد. قرآن مجید هم در مسائل مهمی مانند سرقت، زنا، محاربه و ... جرم‌انگاری کرده و مجازات تعیین می‌کند؛ اگر مسئله حجاب در حد مسائلی چون سرقت و محاربه بود، قطعا قرآن درباره آن مجازات تعیین می‌کرد؛ اما نه پیامبر اکرم (ص) و نه ائمه اطهار درباره این مسئله جرم‌انگاری نکرده‌اند.
بحث این نیست که آیا این مسئله واجب است یا خیر. اگر این طوری بخواهیم بحث کنیم، غیبت کردن حرام و نهی از غیبت واجب است؛ اما برای جلوگیری از غیبت کردن، که بعضا «اشد من‌الزنا» به این عمل گفته شده است، آیا ما از ابزار کیفری یا زرادخانه کیفری استفاده می‌کنیم؟
پوشش مردم عمدتا در منطقةالفراغ شرعی قرار دارد
برای هر مسئله اجتماعی و فرهنگی از زرادخانه کیفری، یعنی مجازات‌ها نباید استفاده کرد. بنابراین، این لایحه اشکالات جدی و ایرادات زیادی دارد که نیروی انتظامی و قوه قضائیه را درگیر می‌کند. این لایحه به اندازه‌ای جرم انگاری‌های جدید کرده و ابهام دارد که یک نیروی انتظامی جداگانه و جدید و قوه قضائیه جدیدی لازم است که فقط به این جرایم ناشی از این مصوبه رسیدگی کنند.
در این مصوبه، بسیاری از احکام جدید، مبهم و تفسیربردار مطرح شده است، در حالی که مواد قانونی نباید تفسیربردار، کش‌دار و چند پهلو باشد؛ چرا که در این موارد هر مامور و هر قاضی، یا نهاد مربوطه یک برداشت متفاوت از دیگری، از مواد آن قانون خواهد داشت. ما به حد کافی عنوان‌های مجرمانه در قوانین کیفری کشور داریم که قوه قضائیه و محاکم ما برای همان‌ها جوابگو نیست.
متاسفانه نیروی انتظامی و قوه قضائیه ما مسئولیت‌های سنگینی دارند که باید به آن مسئولیت‌ها پاسخگو باشند، اما عملا می‌بینیم آن مسئولیت‌های سنگین بعضا رها شده و هر دو نهاد پراهمیت درگیر مسائل سطحی و فرعی شده‌اند. این مصوبه در صورت اجرایی شدن، خانواده‌ها و توده مردم را درگیر دستگاه قضا و نیروی انتظامی کرده، جایگاه و شأن قوه قضائیه، به عنوان ناظر و مدافع حقوق عامه پایین می‌آید و درگیر مسائل یومیه و چگونگی پوشش مردم می‌شود، این درحالی است که پوشش مردم عمدتا در منطقةالفراغ شرعی قرار دارد.
اعتراف نمایندگان به دخالت افراد خارج از مجلس
* آقای رهامی، دستکاری مصوبات در مجلس یازدهم مسبوق به سابقه است و پیشتر در جداول بودجه هم دستکاری‌هایی صورت گرفته بود. این مسئله چقدر به پارلمان آسیب می‌زند؟
این که دقیقا چه اتفاقی در مجلس درباره این لایحه افتاده است را نمی‌دانیم، اما بی‌دقتی نمایندگان و دخالت‌های بعضی افراد یا نهاد‌های خارج از مجلس، مطلبی است که حتی نمایندگان خودشان نیز بعضا اذعان دارند. شاید هم طرح بعضی مسائل، جهت توجیه بی‌دقتی نمایندگان در تصویب این لایحه طولانی و سست مطرح می‌شود.
