عملیات هفت اکتبر شرایط مناسبی برای یک موازنه تازه به دستگاه دیپلماسی ترکیه می‌داد، اما سرنوشت طوفان الاقصی برخلاف پیش‌بینی‌ها به سوی دیگری رفت و حالا اردوغان انگار با یک غافلگیری بزرگ روبرو شده.
دیدارنیوز ـ رضا قنبری: «یک جهان عادلانه با وجود آمریکا ممکن نیست؟!» این آخرین پرده از نمایش غرب‌ستیزی اردوغان است که اول هفته پیش در استانبول به اجرا درآمد، زمانی که در دیدار با بیماران و مجروحان غزه، بار دیگر نوک پیکان انتقادات خود را به سمت واشنگتن چرخاند تا گره‌ای تازه به کلاف سردرگم خاورمیانه اضافه کند.نشانه‌ای تازه از تیره شدن روابط ترکیه با غرب که پس از وتوی قطعنامه شورای امنیت علیه اسرائیل توسط آمریکا، به سمت مسیری غیرقابل بازگشت حرکت می‌کند.
اما دلیل مواضع تند و بی‌سابقه اردوغان علیه آمریکا چیست؟ آیا ترکیه پس از دهه‌ها در حال جدایی از متحد سنتی خود در ناتو است؟
ترکیه به دلیل وابستگی اقتصادی، حافظه تاریخی و موقعیت جغرافیایی همواره تلاش کرده پلی میان غرب و شرق باشد، نقشی که اتفاقا هرگاه به خوبی از عهده اجرای آن برآمده، منافع بیشتری در نظام بین الملل کسب کرده است. در تاریخ معاصر ترکیه هم هیچکس، چون اردوغان در اجرای سیاست موازنه، تبحر نداشته، سیاستمداری که از روسیه گاز می‌خرد و به اوکراین پهپاد می‌فروشد! ۶ میلیارد دلار صادرات به اسرائیل دارد و به رهبران حماس پناه می‌دهد. چهره عملگرایی که اگر چه او را در افکار عمومی به وسط‌بازی و منفعت‌طلبی شهره کرده، اما ترکیه را به جمع ۲۰ اقتصاد برتر دنیا رسانده است.
عملیات هفت اکتبر در کنار روابط گرم سیاسی‌ـ اقتصادی با حماس/ اسرائیل شرایط مناسبی برای یک موازنه تازه به دستگاه دیپلماسی ترکیه می‌داد، اما سرنوشت طوفان الاقصی برخلاف پیش‌بینی‌ها به سوی دیگری رفت و حالا اردوغان انگار با یک غافلگیری بزرگ روبرو شده.
در بحران‌های پیشین منطقه‌ای، ترکیه معمولا با ایفای نقش دوگانه «متحد ناتو/ قدرت خاورمیانه» تلاش می‌کرد رابط گفتگوها باشد. مثلا در بحران هسته‌ای ایران در سال ۲۰۱۱ یا جنگ روسیه- اوکراین ۲۰۲۰، اردوغان به دلیل نفوذ و اعتبار در هر دو سوی جبهه به خوبی ترکیه را در میز مذاکرات جانمایی کرد.
اما استراتژی بازیگران طوفان الاقصی گونه دیگری بود. رهبران محور مقاومت -جمهوری اسلامی ایران، سوریه، حزب‌الله لبنان و گروه‌های شیعی عراق- برخلاف انتظار‌ها وارد جنگ مستقیم با اسراییل نشده و در برابر اشغال غزه، به "تهدید لفظی/تلاش‌های دیپلماتیک" بسنده کردند. افکار عمومی محور محافظه‌کار ـ کشور‌های حاشیه خلیج فارس و اردن ـ هم بی‌توجه به حافظه تاریخی درگیری‌های اعراب و اسرائیل، به اشغالگری اسرائیل حساسیت چندانی نشان نداده تا آنجا که حتی در ریاض، جشنواره موسیقی و گردشگری در موعد مقرر برگزار شد.
از دیگر سو، ایالات متحده که معمولا در بحران‌های بین‌المللی تلاش می‌کند برای حفظ وجهه حقوق بشری خود نقش واسط را ایفا کند بی‌توجه به نگرانی‌های جهانی نسبت به ابعاد انسانی اشغال غزه با فرستادن ناو هواپیمابر جرالد فورد به مدیترانه و وتوی قطعنامه‌های شورای امنیت راه هرگونه گفتگو و مصالحه را بر روی طرف مقابل مسدود کرد.
شرایطی که اردوغان را در وضعیت پیچیده‌ای گرفتار کرده است. او که از سوی هواداران اسلامگرایش برای کمک به مردم غزه تحت فشار است به دلیل حساسیت کمتر از انتظار محور مقاومت/محافظه کار و لجاجت بیش از انتظار محور آمریکا/اسرائیل دیگر، چون گذشته نمی‌تواند نقش واسط را در این بحران ایفا کرده و کاملا به یک سوی ماجرا رانده شده است. شرایطی غیر قابل پیش‌بینی برای آنکارا که باعث انتقادات تند به هر دو سوی جبهه شده است؟! آنچنانکه از یک سو روزنامه راست‌گرای"ترکیه" به جمهوی اسلامی ایران اتهام دریافت رشوه ۲۳ میلیارد دلاری از آمریکا در قبال سکوت در غزه می‌زند و از دیگر سو، اردوغان آمریکا را عامل ادامه جنگ در منطقه می‌خواند.
ظاهرا در جنگ غزه، محور مقاومت/محافظه‌کار به دلایل امنیتی/اقتصادی قصد سرشاخ شدن با محور آمریکا/اسرائیل را ندارد و اردوغان برای حفظ وجهه‌ی اسلامی/سیاسی خود در میان محور اخوان المسلمین باید بر خلاف سیاست موازنه، در مقابل هر دو سوی جنگ بایستد؛ چه آنکه شش نوامبر زمانی که بلینکن در آنکارا حضور داشت اردوغان برای روبرو نشدن با او، عازم سفر به زادگاهش استان «ریزه» شد و ۲۸ نوامبر سفر ابراهیم رئیسی به آنکارا چند ساعت قبل از پرواز، به تعویق افتاد.
