پس از اظهارنظر اخیر عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مبنی بر اینکه یکی از مهمترین مشکلاتی که در حوزه گردشگری وجود دارد را مناسب نبودن سرویس‌های بهداشتی بین‌راهی می‌داند، برخی کارشناسان گردشگری به این گفته وزیر واکنش نشان داده و اولویت‌های گردشگری ایران را موارد دیگری می‌دانند. عبدالرضا مهاجری‌نژاد- عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری- درخصوص اظهارنظر ضرغامی گفت: با کمال تاسف بعد از دو سال وزیر میراث فرهنگی و گردشگری اعلام می‌کند که مشکل حوزه گردشگری سرویس‌های بهداشتی است و این اظهارنظر واقعا جای تعجب دارد.
دیدارنیوز: عزت‌الله ضرغامی وزیری است که از ابتدای قبول مسوولیت در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اظهارنظر‌هایی داشته که بعضا با حواشی زیادی همراه شده است.
در تازه‌ترین مورد ضرغامی در پاسخ به پرسشی درخصوص تمهیداتی که برای جلوگیری از پلمب اماکن گردشگری به دلیل مساله حجاب در نظر دارد، گفته: «اگر واقعیت را بخواهید در شرایط فعلی یکی از مهمترین مشکلاتی که در حوزه گردشگری وجود دارد را مناسب نبودن سرویس‌های بهداشتی بین‌راهی می‌دانم و این از همه چیز مهم‌تر است.»
این اظهارات ضرغامی در پاسخ به دغدغه پلمب شدن اماکن گردشگری با انتقاداتی روبه‌رو شده است و برخی آن را به نوعی فرافکنی یا حتی بی‌توجهی به مسائل و مشکلات اصلی حوزه گردشگری قلمداد کرده‌اند. در واقع مردم از وزیر میراث فرهنگی توقع دارند که شأنیت میراث فرهنگی و گردشگری را در نظر داشته باشد و در پاسخ به مشکلات و چالش‌های حوزه، پاسخ‌های مرتبط و درخوری ارائه دهد.
فرافکنی وزیر
اظهارات اخیر وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در پاسخ به پرسشی درخصوص برنامه‌اش برای جلوگیری از پلمب اماکن گردشگری به تعبیر برخی از صاحب‌نظران رنگ و بوی فرافکنی دارد.
اروجی کارشناس برنامه‌ریزی میراث فرهنگی و گردشگری درخصوص اظهارات اخیر ضرغامی گفت: به نظر من آقای وزیر تا حدودی از مباحث مربوط به خودش فرار می‌کند. یعنی وی به جای آنکه درخصوص مسائل مربوط به گردشگری صحبت کند از آنجایی که در توانش نبوده یا نتوانسته در مورد آن‌ها اقدامی کند، فرافکنی می‌کند.
وی افزود: وزیر هم بار‌ها مشکلات حوزه گردشگری را گفته، اما بعد آن‌ها را پیگیری نکرده است. به عنوان نمونه ارائه سیم‌کارت بدون فیلتر برای گردشگران خارجی یکی از مسائلی بوده که پیش از این از سوی وزیر مطرح شده است. در مقطعی دیگر نیز صحبت‌هایی درخصوص ارائه کارت‌های بانکی خاص برای گردشگران خارجی را مطرح کنند تا گردشگران ورودی بتوانند پول خود را به پول اعتباری تبدیل کرده و این امکان را داشته باشند که در ایران از آن استفاده کنند؛ بنابراین وزیر می‌داند که مشکلات گردشگری مربوط به مسائل فیلترینگ اینترنت و نیز برقرار نبودن ارتباطات بانکی بین‌المللی است.
اروجی افزود: گردشگران ورودی طبق ضوابط، مطمئنا قواعد کشور میزبان (ایران) را رعایت خواهند کرد، اما بالاخره تا حدی هم در قالب چارچوب اخلاق گردشگری و مقررات موجود و بین‌المللی باید آزاد باشند. اگر قرار باشد گردشگر ورودی به ایران دائما کنترل شود برایشان مشکل ایجاد می‌شود. شرایط به گونه‌ای در کشور رقم خورده که حتی مردم خودمان هم ترجیح می‌دهند به کشور‌های خارجی سفر کنند، اما در ایران هزینه نکنند. به نظرم باید فضا را در داخل کشور برای گردشگری و گردشگران فراهم کرد.
این کارشناس برنامه‌ریزی میراث فرهنگی و گردشگری خاطرنشان کرد: با این همه اینکه وزیر گفته سرویس‌های بهداشتی یکی از معضلات است، درست است و در این خصوص از زمان مدیریت مشایی و مرعشی هم صحبت شده است. مرعشی پیشنهادی مطرح کرد که در ابتدا خوب نبود، اما پس از آن پیشنهاد بهتری ارائه داد و قرار شد به رستوران‌های بین‌راهی تسهیلاتی داده شود تا سرویس بهداشتی ایجاد کنند. با اجرایی شدن این پیشنهاد به لحاظ تامین آب، نگهداری و محافظت هم دغدغه‌ای وجود نداشت. این کار تا حدودی هم انجام شد و نمونه‌های آن را در مسیر تهران- کاشان ایجاد کردند. به این طریق در هر مسیر و در مسافت مشخصی استراحتگاهی تعریف شده و سرویس بهداشتی نیز در دسترس بود. با وجود این در زمان مسوولیت مشایی ابتدا گفتند در فاصله هر ۲۵۰ کیلومتر یک سرویس بهداشتی ایجاد کنند، حتی قصد داشتند فاصله در نظر گرفته شده را به ۵۰ کیلومتر هم برسانند. پول زیادی نیز در همین رابطه هزینه کردند، اما در نظر نگرفتن ساز‌و‌کار صحیح برای سپردن مسوولیت ساختمان‌های ایجادشده در نهایت باعث شد به مرور سرویس‌ها و شیرآلات ایجادشده به سرقت برود. در زمان مرعشی، اما با طرحی که ارائه شد مجتمع‌های بین‌راهی و سرویس‌های بهداشتی بین‌راهی متعددی ایجاد شدند که هنوز هم در حال خدمات‌دهی هستند.
وی افزود: درست است که بحث سرویس بهداشتی نیز یک مشکل است، اما اگر قرار باشد اولویت‌های کنونی را ببینیم، همان‌طور که خود وزیر نیز می‌داند اولویت مسائل دیگری است که در ابتدای صحبت‌هایم به آن‌ها اشاره داشتم.
بی‌توجهی به مسائل اساسی گردشگری
در حالی که امروز حوزه گردشگری ایران با چالش‌های متعددی در زمینه جذب گردشگر ورودی و نیز نبود امکان بهره‌مندی از سفر و گردشگری ارزان برای قشر ضعیف و متوسط جامعه روبه‌رو است، اما به نظر مسائل مطرح‌شده از سوی ضرغامی درخصوص ایجاد سرویس بهداشتی بین‌راهی، چندان محلی از اعراب نداشته باشد.
عبدالرضا مهاجری‌نژاد- عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری- درخصوص اظهارنظر اخیر ضرغامی گفت: با کمال تاسف بعد از دو سال وزیر میراث فرهنگی و گردشگری اعلام می‌کند که مشکل حوزه گردشگری سرویس‌های بهداشتی است و این اظهارنظر واقعا جای تعجب دارد. اگر قرار بود وزیر میراث فرهنگی و گردشگری به دنبال ساخت دستشویی برود که این اتفاق در زمان مشایی، ملک‌زاده، بقایی و موسوی پیگیری شده و اتفاقی هم در این حوزه نیفتاده است. یعنی نهضتی درخصوص ساخت دستشویی در دوره‌های قبلی وجود داشته است. جالب آنکه ظرف یک‌سال هم تمام شیرآلات و تجهیزات دستشویی‌ها به سرقت رفت.
وی افزود: به نظرم مشکل این است که در حوزه گردشگری کشور یک مکانیسمی طراحی نشده که بتواند بخش خصوصی را وادار به این کند که در زمان ساخت مجتمع‌های بین‌راهی، پمپ‌بنزین‌ها و مراکز اقامتی سرویس بهداشتی ایجاد کند. توجه داشته باشید که بخش خصوصی از امکانات، تسهیلات و وام استفاده می‌کند و مجوز لازم را هم باید از وزارت گردشگری و سایر نهاد‌های مربوطه اخذ کند. به نظرم اگر کمبودی درخصوص سرویس‌های بهداشتی در مجتمع‌های بین‌راهی وجود دارد، علت آن است که نظارت کافی نیست. توجه داشته باشید که در سایر نقاط دنیا نمی‌بینیم که وزیر گردشگری از مشکل کمبود دستشویی بین‌راهی گلایه کرده و بگوید مشکل ما مربوط به سرویس بهداشتی است.
مهاجری‌نژاد گفت: در سال‌های اخیر در خیلی از ایالات هند از طریق ساز‌و‌کار‌های سازمان بهداشت جهانی به مردم آموزش‌های بهداشتی ارائه شد و روی بحث فرهنگی مردم در زمینه استفاده صحیح از سرویس‌های بهداشتی کار کردند. معتقدم دولت در ایجاد سرویس‌های بهداشتی صرفا باید جنبه حمایتی داشته باشد نه اینکه راسا برای ایجاد آن‌ها وارد عمل شود.
این عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در پاسخ به این پرسش که به نظرش مشکل امروز گردشگری کشور چیست، گفت: «مشکل امروز گردشگری ایران دخالت دولت، ضعف بخش خصوصی، عدم جذب سرمایه‌گذاری خارجی و از همه مهم‌تر قوانین بازدارنده و روند طولانی صدور مجوزهاست. در حال حاضر رغبت لازم برای سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری کشور وجود ندارد که علت هم عدم بازگشت سود سرمایه و نبود امنیت سرمایه‌گذاری است. گردشگری که امروز در کشور وجود دارد یک گردشگری سنتی است. همچنین سقوط قشر متوسط به لحاظ اقتصادی باعث شده که سبد گردشگری از زندگی مردم حذف شود. تفریحات قشر متوسط به سفر به شمال کشور و اقامت در چادر‌های مسافرتی محدود شده است. توجه داشته باشید که در بیشتر نقاط دنیا پس از کرونا نرخ خدمات گردشگری و سفر بالا نرفته است. در ایران، اما در چند سال اخیر، چون ارزش پول ملی پایین آمده، خیلی از خدمات گرانتر شده است. در این شرایط بحث‌های مطرح شده از سوی وزیر به نظرم انحرافی است و شاید به این دلیل مطرح‌شده که وی درک صحیحی از مباحث گردشگری مدرن ندارد.»
باتوجه به مشکلات عدیده موجود در حوزه گردشگری از چالش‌های جذب گردشگران خارجی گرفته تا وضع معیشتی مردم که عملا موجب حذف گردشگری از سبد خرید مردم شده است، انتظار می‌رود وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به جای پرداختن به مسائلی نظیر سرویس‌های بهداشتی به مسائل اساسی کلیدی حوزه رسیدگی کرده و بپردازد.
