به شماره افتادن تنفس در پایتخت

دیدارنیوز ـ هر ساله در پائیز و زمستان با پدیده وارونگی مواجه هستیم. این مساله محیط‌ زیستی به خودی خود اتفاق نامناسبی نیست، اما در کشور ما و به‌ویژه کلانشهرها با آلودگی هوا، تعطیلی کارخانه‌ها، مدارس و پیامدهای دیگر محیط‌زیستی همراه است. این مساله نشان دهنده بی‌توجهی به مسائل محیط‌زیست در طول سال است. در حالی که سال‌هاست در زمینه نوسازی خودروهای فرسوده اقدامات فراوان انجام شده است، اما با بررسی شرایط باید به این نکته اذعان کرد که بخش قابل توجهی از خودروهای فرسوده متعلق به سازمان‌ها و نهادهاست. آنها نیز تاکنون برای نوسازی خودروهای‌شان هیچ اقدامات مناسبی انجام نداده‌اند. از سوی دیگر در طول روز شاهد تردد تعداد قابل توجهی موتورسیکلت هستیم. در آبان 96، مسعود زندی، سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست با بیان اینکه در حال حاضر حدود دو میلیون موتورسیکلت در حال تردد در تهران است، گفت: به‌رغم آنکه بیش از 19درصد آلودگی شهر تهران از منبع موتورسیکلت‌های کاربراتوری در حال تردد است، به‌دلیل نبود زیرساخت‌ها، تغییر فرهنگ به‌سمت استفاده از موتورهای برقی کاری دشوار است. با اینکه در دوره ریاست معصومه ابتکار، رئیس اسبق سازمان حفاظت محیط‌زیست اخبار متعدد درباره توزیع موتورسیکلت‌های برقی به گوش ‌رسید، اما هیچ اقدامی در این باره تا به امروز انجام نشده است و همین مساله باعث تولید و تشدید آلودگی در شهر تهران و دیگر کلانشهرها ‌شده است. روز گذشته هم معاون محیط انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: بیشترین آلودگی به ناوگان فرسوده حمل‌ونقل مربوط است و اگر ناوگان نوسازی شود، ۵۰ درصد آلودگی کلا حل می‌شود. سال گذشته هفت میلیارد دلار هزینه نوسازی ناوگان بود و با توجه به‌وضعیت کنونی انتظار نداریم که بتوانیم نوسازی ناوگان را در سال ۹۸ و ۹۹ انجام دهیم.

عامل اصلی آلودگی هوا خودروهای فرسوده

در شهر تهران به‌دلیل شرایط جغرافیایی‌اش امکان چرخش هوا وجود ندارد. با این وجود، هدف از ایجاد دریاچه چیتگر چرخش هوا و به نوعی احیای وضعیت آب و هوایی پایتخت بود، اما هم‌اکنون به‌دلیل ساخت‌وسازهای متعدد در آن خطه نمی‌توان انتظار پالایش هوای تهران را از این دریاچه و محیط‌زیست آن خطه برای این کلانشهر داشت. در این میان معاون محیط انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره عوامل آلودگی هوا تهران، تاکید کرد: آلودگی هوای تهران بیماری مزمنی است که بیش از ۴۰ سال است، با آن روبه‌رو هستیم. در فصل سرما پدیده اینورژن بر تهران حاکم می‌شود. با توجه به‌وضعیت تهران که اطراف آن کوه است، نیازمند گردش هوا هستیم تا آلاینده‌ها از سطح شهر خارج شوند، اما امروز با افزایش ساخت‌وساز‌ها و افزایش خودرو‌ها بیش از ظرفیت و توان شهر بارگذاری آلودگی هوا انجام شده است. مسعود تجریشی افزود: مطالعاتی در تهران انجام شده تا بتوان سهم آلاینده‌ها را کاهش دهیم که به این نوع مطالعات سیاهه انتشار گفته می‌شود. بر اساس آن مشخص می‌شود که هر آلاینده‌ای چه میزان سهم در آلودگی هوا دارد و معمولا این آلاینده‌ها تقسیم به منابع ساکن مثل نیروگاه‌ها، کارخانه‌ها و... آلاینده‌های غیرساکن مثل وسایل نقلیه می‌شوند. او اظهار کرد: در مطالعات تهران تولیدات آلاینده برای مواد معلق ۸۵ درصد است. حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد آلودگی مربوط به منابع ثابت و بقیه مربوط به منابع متحرک هستند و ۷۰ درصد منابع متحرک که باعث ایجاد آلودگی در شهر تهران می‌شود، به اتوبوس و کامیون‌ها مربوط است. مابقی آلودگی به ماشین‌های شخصی و موتورسیکلت‌ها مربوط می‌شود. البته از این میزان سهم موتورسیکلت از خودرو‌های شخصی بیشتر است. بنابراین قسمت عمده آلودگی هوای تهران یعنی ۵۰ درصد آلودگی به‌وسایل نقلیه سنگین همچون اتوبوس و کامیون برمی‌گردد. او در پاسخ به این سوال که علت آلودگی زیاد وسایل نقلیه سنگین چیست، افزود: این امر به دو عامل سوخت و فرسودگی مربوط می‌شود. درباره سن فرسودگی بالای خودرو‌های سنگین به‌عنوان مثال در سال‌های گذشته اجازه تردد کامیون‌های فرسوده در بزرگراه‌ها و اتوبان‌های خارج شهر را نمی‌دادند که نتیجه این امر ورود این خودروهای سنگین به داخل شهرها شد و اگر دقت کنیم، متوجه می‌شویم که اتوبوس‌ها و کامیون‌ها در جاده‌های نو هستند. وی بیان کرد: در زمان‌هایی که با پدیده اینورژن روبه‌رو هستیم، جلوی تردد این خودرو‌های سنگین فرسوده در داخل شهر گرفته شده و دوربین‌هایی برای ضبط شماره این خودرو‌ها نصب شد. مشکل دوم سوخت خودروها بود. گازوئیل‌هایی که در گذشته مصرف می‌شد، میزان زیادی گوگرد داشت و امروز تقریبا ۴۰- ۵۰ درصد گازوئیل مصرفی کشور استاندارد شده است. تجریشی افزود: در یک مرحله ۵۰ هزار تاکسی‌ فرسوده معادل ۹۰ درصد تاکسی‌ها نوسازی شدند. با این وجود، باز هم تاکسی‌ها به سوی فرسوده می‌روند. به گزارش میزان، معاون محیط انسانی سازمان حفاظت محیط زیست بیان کرد: امسال با گذشت ۵۱ روز از ۶ ماهه دوم سال وضعیت آلودگی هوا نسبت به سال گذشته بهتر شده است.

آلودگی هوا مساله‌ای مطرح در طول سال

مساله آلودگی هوا در حالی هر ساله در فصول سرما مطرح می‌شود که عملا هیچ اقدام ویژه‌ای برای مهار آلودگی‌ها انجام نمی‌شود، چون اگر در این زمینه عزم راسخی بود، باید بیش از پیش درباره جلوگیری از تردد خودروهای فرسوده اقدامات لازم لحاظ می‌شد. همچنین با توجه به اینکه آلودگی هوا با منشاءهای داخلی و خارجی در کشور است؛ انتظار می‌رود تا از طریق دیپلماسی اقدامات اساسی برای مهار آلودگی‌ها با منشاء خارجی و برنامه‌ریزی مناسب برای اراضی رها شده که به ریزگرد تبدیل شده انجام شود. با این تفاسیر اگر در طول سال اقدامات برای مهار آلودگی هوا انجام شود، طبیعتا در زمان وارونگی دما وضعیت کلانشهرها حاد نخواهد بود. همچنین با توسعه شبکه حمل‌ونقل عمومی می‌توان میزان تردد خودروها را کاهش داد.

منبع: آرمان/ زهرا سلیمانی:/۲۴ آبان ۹۷