قاتل‌های ۲.۵ میکرونی، بلای جان مشهدی‌ها

دیدارنیوز: بر اساس یافته‌های پژوهش وزارت بهداشت، سال گذشته مشهدی‌ها ۳۵۷ روز از سال هوایی را تنفس کردند که در آن ذرات معلق PM ۲.۵ (ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون) وجود داشته که میانگین غلظت روزانه این ذرات هم بالاتر از رهنمود روزانه سازمان جهانی بهداشت (۱۵ میکروگرم در متر مکعب) بوده است. همچنین در مشهد شمار همه مرگ‌های منتسب به ذرات معلق ۲.۵ PM در بزرگسالان بیشتر از ۳۰ سال در سال ۱۴۰۰ به شکل میانگین ۱۸۹۱ نفر بوده است.

اخیرا نتایج آخرین مطالعه وزارت بهداشت در زمینه آلودگی هوا تحت عنوان «کمی‌سازی اثرات بهداشتی و اقتصادی منتسب به آلاینده ذرات معلق PM ۲.۵» منتشر شده است. این مطالعه در ۲۷ شهر تهران، اهواز، مشهد، تبریز، شیراز، اصفهان، ایلام، سنندج، همدان، خرم‌آباد، اراک، کرج، کرمانشاه، آبادان، شهرکرد، یزد، ارومیه، کرمان، قزوین، بیرجند، قم، زابل، بجنورد، زنجان، بوشهر، اردبیل و زاهدان در سال ۱۴۰۰ با جمعیت حدود ۳۵ میلیون نفر انجام شد. بر اساس یافته‌های این پژوهش، مشهد در سال ۱۴۰۰ بیشترین تعداد روز‌ها را از نظر وجود ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون دارا بوده و شاخص کیفیت هوا ذرات معلق PM ۲.۵ کمتر از ۱۰ روز در محدوده خوب گزارش شده است.

فرخ‌لقا امینی، کارشناس مسئول بررسی آلودگی هوا و تغییر اقلیم اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی، در گفتگو با ایسنا درباره ذرات آلاینده کمتر از ۲.۵ میکرون گفت: این ذرات، ذرات معلق در هوا یا گرد و غبار‌های بسیار ریز موجود در هواست که یکی از شاخص‌های سنجش آلاینده‌های هوا در بسیاری از مناطق به ویژه کلان‌شهر‌ها به‌شمار می‌رود. مشهد یکی از کلانشهر‌هایی است که مسئول غالب شاخص سنجش آلاینده آن همین ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون یا PM است.

ذرات معلق PM ۲.۵ بیشترین تاثیر را در آلودگی هوای مشهد دارد

وی اظهار کرد: PM ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون است. این ذرات یکی از شاخصه‌های سنجش آلودگی هوا و یکی از عوامل اصلی آلودگی هوا نیز به‌شمار می‌رود. در سطح شهر مشهد این ذرات معلق بیشترین تاثیر را در آلودگی هوا دارد.

وی با اشاره به تاثیر منابع طبیعی و انسان‌ساخت در تولید ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون افزود: منابع طبیعی که در آلودگی هوا نقش دارد، شامل گرد و غباری است که به دلیل کمبود بارش‌ها و خشکسالی‌ها ایجاد و در هوا منتشر می‌شود. آلودگی‌های سطح شهر که مربوط به انسان‌ساخت است هم از منابع متحرک و هم منابع ثابت تشکیل می‌شود. این عوامل نقش موثری در تولید ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون دارد.

امینی بیان کرد: منابع ثابت در سطح شهر مانند منابع خانگی، کارخانه‌های صنعتی و تولیدی، واحد‌های تجاری، خدماتی و... است. منابع متحرک نیز شامل خودروها، موتورسیکلت‌ها، وسایل حمل و نقل عمومی و... در تولید آلایندگی هوا و ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون نقش دارند.

بیشتر کارخانه‌های تولیدی و صنعتی در مشهد گازوئیل و سوخت مازوت می‌سوزاند

وی خاطرنشان کرد: بیشتر کارخانه‌های تولیدی و صنعتی در مشهد گازوئیل و سوخت مازوت می‌سوزاند و در آلودگی هوا و تولید ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون همچنان نقش پیشتازی دارد. در زمینه استفاده منابع ثابت در مشهد از سوخت‌های غیراستاندارد و مازوت تاکنون جلسات متعددی برگزار شده و جایگزینی سوخت استاندارد برای منابع ثابت جزو مطالبات استانی است.

امینی ادامه داد: بر اساس گزارش‌های رسیده در بحث منابع متحرک، در حال حاضر سوخت سالم و استاندارد یورو در استان استفاده می‌شود، اما از نظر مصرف منابع ثابت هنوز هم توزیع و جایگزینی سوخت استاندارد برای منابع ثابت همچنان جزو مطالبات استانی است.

وی در توضیح منابع طبیعی تاثیرگذار در تولید آلودگی هوا خاطرنشان کرد: کانون‌های گرد و غبار اطراف خراسان شامل یکسری منابع گرد و غبار خارجی و منابع داخلی است. با وزش باد این کانون‌ها فعال می‌شود و گرد و غبار را سمت مشهد منتقل می‌کند. کمبود بارش‌ها و خشکسالی‌های پی در پی سبب شده خاک سبک و با وزش باد به راحتی جابه‌جا شود.

کارشناس مسئول بررسی آلودگی هوا و تغییر اقلیم اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی در پاسخ این سوال که ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون چه نقشی در سلامت افراد دارد، گفت: این موضوع مربوط به دانشگاه علوم پزشکی است و از آن اطلاعی ندارم.

او در پاسخ به سوال دیگری در خصوص وضعیت آلودگی مشهد نسبت به استاندارد جهانی اظهار بی‌اطلاعی کرد و این آمار را نیز مربوط به دانشگاه علوم پزشکی دانست.

براساس پژوهش وزارت بهداشت در سال ۱۴۰۰ میانگین غلظت ذرات معلق PM ۲.۵ در ۲۷ شهر ذکر شده بیش از ۶ برابر رهنمود سازمان جهانی بهداشت (پنج میکروگرم در متر مکعب) و بیش از ۲.۵ برابر استاندارد ملی (۱۲ میکروگرم در متر مکعب) است. همچنین در سال ۱۴۰۰ به طور میانگین ۲۴۲ روز میانگین غلظت روزانه ذرات معلق PM ۲.۵ در ۲۷ شهر ذکر شده بالاتر از رهنمود روزانه سازمان جهانی بهداشت (۱۵ میکروگرم در متر مکعب) بوده است که بالاترین تعداد روز‌ها مربوط به مشهد با ۳۵۷ روز طی سال ۱۴۰۰ بوده است. در شهر تهران نیز ۳۵۵ روز میانگین غلظت روزانه ذرات معلق PM ۲.۵ بالاتر از رهنمود روزانه سازمان جهانی بهداشت بوده است.

۱۸۹۱ مرگ منتسب به ذرات معلق ۲.۵ PM در مشهد

براساس این پژوهش در مشهد شمار همه مرگ‌های منتسب به ذرات معلق ۲.۵ PM در بزرگسالان بیشتر از ۳۰ سال در سال۱۴۰۰ به شکل میانگین ۱۸۹۱ نفر بوده است. در همین بازه زمانی شمار مرگ به علت بیماری‌های مزمن انسداد ریوی بیشتر از ۳۰ سال ۸۴ نفر، آمار مرگ و میر به علت سرطان ریه بیشتر از ۳۰ سال ۳۹ نفر، شمار مرگ به علت بیماری‌های ایسکمیک قلبی در بزرگسالان بیشتر از ۲۵ سال ۴۰۶ نفر و تعداد افراد بزرگسال بالای ۲۵ سال که به علت سکته مغزی فوت کرده‌اند، ۱۸۹ نفر گزارش شده است.

همچنین مجموع هزینه اقتصادی مرگ‌های ناشی از مواجهه با ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در سال ۱۴۰۰ در شهر مشهد به طور میانگین ۱۰۲۲ میلیون دلار معادل با ۲۸ هزار میلیارد تومان برآورد شده است.

براساس یافته‌های این پژوهش در سال۱۴۰۰ شمار همه مرگ‌های منتسب به رویارویی طولانی‌مدت با این ذرات معلق بیش از ۸۷ درصد نسبت به سال ۱۳۹۹ افزایش داشته است.

کاهش روز‌های سالم در مشهد

امینی با اشاره به اینکه شاخص صفر تا ۵۰ برای تعیین روز‌های پاک و شاخص بالاتر از ۱۵۰ برای اعلام روز‌های ناسالم در نظر گرفته شده، توضیح داد: از ابتدای امسال تا پایان آبان ماه جاری در مقایسه با سال گذشته در همین بازه زمانی تعداد روز‌های هوای پاک افزایش داشته، اما متاسفانه روز‌های سالم نسبت به پارسال کاهش یافته است.

وی تصریح کرد: طبق شاخص‌های آلایندگی هوا در مشهد از ابتدای امسال تا پایان آبان ماه هفت روز پاک، ۱۸۶ روز قابل قبول، هشت روز ناسالم و ۴۵ روز ناسالم برای گروه‌های حساس گزارش شده است. هوای مشهد در مقایسه با تهران که در همین مدت ۲ روز هوای پاک، ۱۳۸ روز قابل قبول، ۹۴ روز ناسالم برای گروه‌های حساس، هشت روز ناسالم، ۲ روز بسیار ناسالم و ۲ روز خطرناک داشته وضعیت مطلوب‌تری را نسبت به تهران در این مدت گذرانده است.

امینی با بیان اینکه امسال در مشهد هشت روز ناسالم گزارش شده، گفت: این آمار سال گذشته ۲ روز بوده و کاهش بارندگی و خشکسالی‌ها در کنار منابع ثابت و متحرک آلاینده در این افزایش آلودگی نقش داشته است.

فعالیت هر منبعی از استاندارد خارج شده باشد توسط محیط زیست اخطار می‌گیرد

وی با تاکید بر اینکه محیط زیست کار نظارتی دارد و نظارت‌ها به صورت مستمر پیگیری می‌شود، خاطرنشان کرد: برخی از مواردی که در آلودگی هوا نقش دارد، مرتبط با منابع طبیعی مانند گرد و غبارهاست که محیط زیست تلاش دارد با نظارت و پیگیری این عوامل را کاهش دهد. برخی از عوامل هم انسان‌ساخت است. در سطح شهر مشهد پیگیری‌ها و پایش‌ها به صورت مستمر در رابطه با این عوامل مانند معاینه فنی خودروها، توزیع سوخت استاندارد برای منابع متحرک، فعالیت واحد‌های تجاری، تولیدی، صنعتی و... که در آلودگی هوا تاثیر مستقیم دارد، انجام می‌شود.

کارشناس مسئول بررسی آلودگی هوا و تغییر اقلیم اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی تصریح کرد: مبنی بر پیگیری‌هایی که در قانون تعریف شده باشد، فعالیت هر منبعی که از استاندارد خارج شده باشد توسط محیط زیست اخطار می‌گیرد و پس از تشکیل بررسی و پیگیری خواهد شد.