زوال سلبریتی بی خرد! (بررسی ریشه رفتار‌های عجیب برخی افراد شاخص اجتماعی)

دیدارنیوز ـ «تتلو را هر چه سریع تر ریپورت کنید»؛ دیروز این پیام خیلی سریع میان دایرکت ها و صفحات اینستاگرام، تلگرام و توییتر می گشت تا هرچه زودتر صفحه «امیرحسین مقصودلو» که میان طرفدارانش به «تتلو» شهرت دارد از اینستاگرام حذف شود. او بارها در صفحه اینستاگرامش از راه های مختلفي ناسزاگویی ‌کرد اما هر روز بر تعداد دنبال کننده‌هایش اضافه شد تا اینکه دو روز گذشته او در چند استوری در هیبت یک بیمار روحی و روانی حرمت زنان را به شکل وحشیانه ای زیر پا گذاشت. صفحه امیرتتلو با بيش از چهارميليون دنبال کننده سرانجام با گزارش کاربران از سوی اینستاگرام بسته شد. امیر تتلو با رفتارهای دور از شأن یک انسان عاقل رفتارهای دور از عقل و خردی را انجام داد و آن توهین های بسیار زننده‌اش به زنان در صفحات استوری و پست های اینستاگرامش است. تتلو در بخشی از دوران سلبریتی بودنش وارد حاشیه‌های ورزش شد و عکسش را در صفحه اول روزنامه‌های ورزشی دیدیم. همچنین او برای حمایت از انرژی هسته‌ای، ترانه ای ساخت و تصویرش را بر ناو جنگی دیدیم.او در بخش دیگری از فعالیت‌هایش در کنار کاندیداهای ریاست‌جمهوری برای تبلیغات برای آن‌ها ایستاد و مصاحبه ای جنجالی را برای جمع کردن رای برای این جریان راه انداخت. همچنین صحبت‌های تندش درباره حجاب، بارها در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد و در نهایت کار به جایی‌رسيد که طرفدارانش، فوج فوج، به بغبغوی او پاسخ دادند. اما باید از ریشه ظهور و بروز چنین سلبریتی‌هایی را که با وجود رفتارهای دور از عقل و منطق همچنان مورد توجه بخش زیادی از جامعه هستند،بررسی کرد.رونق فعاليت‌هاي اجتماعي سلبريتي‌ها در ايران در سال هاي اخير به لطف توسعه شبكه هاي اجتماعي بيشتر از هميشه شده و در اين ميان شناخت سره از ناسره در ميان رفتارهاي سلبريتي‌ها سخت تر از هميشه شده است. بافت اجتماعي مردم ايران نيز به گونه اي است كه به دلايل مختلف شوق بسياري به پيروي از سلبريتي ها دارند و اين موضوع در بازه هاي زماني مختلف نيز هزينه هايي را براي آن‌ها به‌دنبال داشته است. همچون اتفاقاتي كه در موضوع كمك به زلزله زدگان كرمانشاه با پيش قراولي برخي چهره هاي برجسته رخ‌داد يا پيروي از نظرات سلبريتي‌ها در رفتار‌هاي اجتماعي و سياسي سال هاي اخير. دکتر کامل دلپسند جامعه‌شناس و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با «قانون» در باره ريشه‌هاي دنباله روي محض از سلبريتي ها ميان گروه‌هايي از مردم و اينكه چرا برخي سلبريتي‌ها بعد از رسيدن به شهرتي مثال زدني، دست به رفتارهايي عجيب مي زنند، با اشاره به اینکه سلبریتی ها به دلیل بالا بودن تعداد دنبال کننده های‌شان در شبکه های مجازي می توانند موجي ایجاد کنند، گفت:« در واقع سلبریتی ها در بخشی از هنجارهای جامعه ایفای نقش می کنند». او با بیان اینکه این در تمام دنیا وجود دارد و همه دنبال کننده های این کاربرها پیگیر زندگی روزانه‌شان هستند، گفت:« برای مردم جالب است که رفتار سلبریتی ها در زندگی شخصی‌شان چگونه است. یعنی چه رفتاری را در برابر جریان هایی که در جامعه وجود دارد، نشان می دهند. رفتارهای شخصی این آدم ها هم همیشه زیر ذره‌بین مردم قرار دارد».

سلبریتی نباید مرجع هنجاری باشد

اینکه چرا ناگهان سلبریتی ها بدون هیچ شایستگی ای مورد توجه قرار می گیرند هم جای تعمق دارد. کامل دلپسند با اشاره به اینکه کسی که چهار میلیون دنبال کننده دارد باید رفتار معقولی داشته باشد تا جریان های دور از خرد در جامعه ایجاد نکند، افزود:« الان اگر شما نگاه کنید، می بینید که ريیس دولت اصلاحات 400 یا 500 فالور دارد اما امیرتتلو چهار میلیون نفر فالوئر دارد». او درباره بخش دیگری از سلبریتی‌ها با رفتارهای دور از منطق می گوید:« ما کسانی را می بینیم که یک آدم عادی هستند؛ براي مثال دختری با ویژگی های عجیب و غریب که تعداد بالایی فالوئر دارد و می تواند در صفحه اش جریان سازی کند». این استاد دانشگاه درباره مخاطب شناسی از سلبریتی ها گفت:« بخش بالایی از مخاطبان نسل جدید در دوره نوجوانی هستند و همسالان شان آن‌ها را به عنوان الگوهای مرجع چشم بسته می پذیرند و بخشی از مبنای هنجاری ارزشی شان را با واکنش های آن‌ها تنظیم می کنند». او با بررسی سیر تاریخی سلبريتی شدن تتلو گفت:« اگر سیر تاریخی سلبریتی شدن امیرتتلو را بررسی کنیم می بینیم که از موسیقی زیرزمینی شروع به کار کرد. از آنجا که موسیقی زیرزمینی در ایران به موسیقی هایی گفته می شود که ممنوعه هستند پس امیرتتلو توانست بخشی از مخاطبانش را از میان کسانی پیدا کند که نه علاقه‌مند به موسیقی که علاقه‌مند به گوش دادن موسیقی‌هایی هستند که از سوی سیستم ممنوعه هستند. اگر امیرتتلو در زمانی که کار می کرد به او مجوز می دادند شاید هیچ وقت آن قدر میان مردم دنبال کننده پیدا نمی کرد چون با همان آهنگ ها و قطعات موزیکی که منتشر می کرد، خودش را نشان می داد و تبدیل به یک سلبریتی نمی شد. از آنجا که هر چه را منع کنند میل به تجربه کردن و دیدن و شنیدن آن در جامعه بالاتر می رود». اما شهرت زیاد امیرتتلو بعد از اینکه چند قطعه موسیقی بی کیفیت به مخاطبانش عرضه کرد در رفتارهایی است که در صفحه اش می کرد. دلپسند می گوید:« تتلو در بخشی از دوران سلبریتی اش در قطعات موزیکی که منتشر کرد از اشعاری درباره انرژی هسته ای استفاده کرد و حتی ماجراهایش با خیلی از جریان ها را در همان صفحه خودش بروز داد. اما اینکه چرا آن‌قدر دنبال‌کننده دارد را باید در عطشی جست‌وجو کرد که میان جوان ها و نوجوان ها وجود دارد».

خشونت،دلیل روی آوردن به تتلو

اما اینکه بعد از توهین های پیاپی تتلو به زنان چرا همچنان در صفحه‌اش دنبال کننده‌هایی داشت را باید بررسی کرد. این جامعه‌شناس با اشاره به اینکه باید بررسی کرد که چه قشری از جامعه با وجود دیدن این توهین ها و تحقیرها نسبت به زنان همچنان تمایل داشتند که در صفحه اش بمانند ،گفت:« این نشان دهنده عطش پنهان جامعه به خشونت است. این ماجرا درمورد فیلمی که از یکی از بازیگران سریال های ماه رمضان در سال ها قبل منتشر شد هم صدق می کند که با وجود خشونت فراوان دست به دست میان مردم می چرخید و آن را می دیدند. به هر حال باید بپذیریم که در یک جامعه خشن عطشی برای موضوعات جنسی وجود دارد و این خود محور خشونت است. او هم این فرصت را برای بروز این عطش و عقده خودش استفاده کرده است». چندی پیش تتلو در یکی از مصاحبه هایش گفته بودکه من هم در این جامعه و میان همین مردم بزرگ شده ام و همین نیز واکنش های زیادی را در پی داشت. دکتر دلپسند درباره اینکه چرا نباید از تتلو توقعی غیر از این داشت، گفت:« کسی که در جایگاه خودش نباشد و مخاطب زیادی هم داشته باشد، خطرناک است. او ممکن است برای جذب مخاطب هر واکنشی را انجام دهد تا به چشم بیاید».اما این واکنش که بخشی از جامعه صفحه امیرتتلو را بعد از استوری های توهین کننده اش ریپورت کردند نیز جای بحث دارد و نشان از آگاه بودن بخشی از جامعه نسبت به چنین مواردی دارد که شأن و حرمت انسانی را زیر پا می گذارند. یعنی می توانیم بگوییم هنوز آدم های آگاهی هستند که نسبت به چنین جریان هایی واکنش نشان می دهند و فهم این را دارند که تا جایی با حرف های یک سلبریتی موافق هستند و بعد از آن دیگر نمی پذیرند.

علاقه‌مندي قشرهاي مختلف به سلبريتي ها

این استاد دانشگاه با بیان اینکه در علاقه یک فرد به یک سلبریتی هیچ دانشی نهفته نیست، یک چیزی مانند علاقه است و به ذائقه افراد بستگی دارد، افزود:« این اقبال از امیرتتلو حتی از سوی سیاستمداران هم وجود داشته که در دوره‌ای اصولگرایان می خواستند از طریق او کسب رای کنند. در نهایت می توان گفت که سلبریتی‌ها در حد زندگی ای که در آن می زیند باید برای جامعه مهم باشند، نه در حد فرستادن الگوهای ارزشی و رفتاری برای جامعه. وقتی مرجع می‌شوند، کنترل رفتارها، ارزش‌ها و حتی ارزش گذاری ها از طرف کسانی که متولی حفظ هنجارها در جامعه هستند سخت می‌شود. وقتی میزان مخاطب شان بالا می‌رود آن هم با آن سطح پوشش، نشان می‌دهد که نوجوان ها یک آدم معمولی را به خاطر همین که خودش را موزیسین معرفی کرده و رفتارهای عجیب و غریب دارد می پذیرند. البته که ضعف ساختاری توجه به هنجارهای ارزشمند در جامعه در همین رفتار مردم با تتلو قابل مشاهده است».

منبع: قانون/۱۴ آبان ۹۷