برگشت گورخر‌ها به طبیعت

دیدارنیوز ـ این روز‌ها اخباری مبنی بر مرگ و میر و رهاسازی گورخر‌ها خبر ساز شده است. در حال حاضر جمعیت این گونه در کشور اندک است. در حالی که به‌طور منظم اقدامات متعدد همچون پایش این گونه از سوی محیط زیست انجام می‌شود. اگر در محیط‌هایی با عنوان قرنطینه از لحاظ امنیت، غذا، آب و... برای این گونه مشکلی بروز نکند، در آنجا باقی می‌مانند. در واقع باید جمعیت این گونه را تقویت کرد. در حال حاضر این جمعیت اندک آسیب‌پذیر هستند. روز گذشته هم مدیر کل حفاظت محیط زیست استان سمنان گفت: ۱۵ گورخر آسیایی از سایر استان‌های کشور به زودی به عرصه‌های طبیعی استان در پارک ملی کویر منتقل می‌شوند. عباسعلی دامنگیر افزود: پیش بینی می‌شود با تکمیل تحقیقات و پژوهش ظرف مدت یک ماه آینده، این ۱۵ گورخر به پارک ملی کویر مرکزی در شهرستان گرمسار در استان سمنان منتقل شوند. به گزارش ایرنا، او ادامه داد: ۱۲ گورخر از استان کرمان و سه گورخر از استان یزد به پارک ملی کویر مرکزی در استان سمنان منتقل می‌شوند و احتمال انتقال پنج گورخر از استان فارس نیز وجود دارد.

خبر فرار گورها در حالی منتشر شد که سازمان حفاظت محیط زیست این اقدام را مبنی بر رهاسازی آنها دانست. در این میان محمد درویش، کارشناس محیط زیست، در کانال تلگرامی خود در این باره نوشت: « از سمنان خبر می‌رسد که ظاهرا فراری در کار نبوده و ما خود درهای قرنطینه را باز نهادیم تا گورها بروند. کاش یک نفر آسیب‌شناسی می‌کرد که چه بلایی با مدیریت امنیتی، نابخردانه، محافظه‌کارانه و غیرشفافِ خود بر سر محیط‌زیست وطن آورده‌اید که دیگر حتی اگر بگویید: روز روشن و شب تاریک است، کسی حرف‌تان را باور نمی‌کند؟! اعتماد، نه اتفاقی آفریده می‌شود و نه اتفاقی از میان می‌رود... اما وقتی رفت، مثل فرونشستِ زمین دیگر رفته و بازسازی‌اش در محدوده قلمرو نسل‌ها امکان‌پذیر نیست!» اینکه اقدامات محیط زیستی با نارسایی‌های متعدد مواجه است، برکسی پوشیده نیست. برای مثال با بررسی وضعیت آب، هوا، فرونشست زمین، حیوان آزاری و دیگر مسائل محیط زیستی باید تاکید کرد که اگر محیط زیست به این حال و روز افتاده به دلیل نبود مدیریت مناسب است. هرچند این مقوله را باید مورد توجه قرار داد که گورها بر اساس حافظه خود تمایل دارند به‌جای قبلی خود بازگردند و همین مساله را نمی‌توان به عنوان رهاسازی این حیوان مورد بررسی قرار داد، چون هدف اصلی رها سازی این گونه در طبیعت بوده است.

فرار گورخری!

پنج گور که از عملیات زنده‌گیری محیط زیست جان سالم به در برده بودند از قرنطینه فرار کرده‌اند. هرچند محیط زیست می‌گوید خودمان در قرنطینه را باز گذاشتیم گورخرها بروند! پس از جنجال‌های فراوان بر سر ماجرای کشته شدن پنج گور در عملیات زنده‌گیری از سوی سازمان محیط زیست در هفته‌های گذشته این بار فرار مابقی گورخرها خبرساز شد. هنوز جامعه محیط زیست از شوک مرگ ۵۰ درصدی گونه منحصر به فرد و نادر گورخر ایرانی در جریان عملیات زنده‌گیری بیرون نیامده بود که یک منبع آگاه خبر از فرار پنج گورخری داد که از عملیات زنده‌گیری جان سالم به در برده بودند. در این خبر عنوان شده است: پنج گورخر که در جابه‌جایی مرگبار سالم مانده بودند، هم روز گذشته فرار کردند. ساعتی از انتشار خبر فرار گورخرها نگذشته بود که عباس‌علی دامنگیر، مدیر کل محیط زیست استان سمنان در واکنش به انتشار این خبر اعلام کرد ما خودمان درها را باز گذاشتیم تا گورخرها بروند. این مقام مسئول اظهار کرد: برای جلوگیری از وارد شدن استرس به این گونه ارزشمند، تصمیم بر این شد که در سایت باز گذاشته شود تا گورخرها به خواست خود از سایت خارج شوند! دامنگیر مشاهدات و فیلم‌های موجود در اختیار این اداره کل را شاهد مثال آورد و گفت: گورخرها به دلیل عادت شب‌های گذشته، مجددا به محل سایت برای تغذیه مجدد بازگشتند. او ادعای فرار گورخرها را رد کرد و گفت: هدف از این طرح از ابتدا رها سازی این گونه بود و باید در نظر گرفت که این گونه وحشی است و بیش از مدت دو هفته نمی‌توان آنها را در قرنطینه نگه داشت، زیرا دچار مشکل می‌شوند. با بررسی اخبار و واکنش مدیر استانی چند نکته در ذهن باقی می‌ماند که نمی‌توان ادعای محیط زیست را قبول کرد. نخست اینکه با تحلیل سخنان مدیر کل استان سمنان می‌توان نتیجه گرفت، او تنها نسبت به استفاده از واژه فرار گورخرها حساسیت داشته و معتقد است، پنج گورخر زنده گیری شده دیر یا زود باید محل را ترک می‌کردند و در قرنطینه هم باز بوده است. نکته دوم درباره استفاده از واژه قرنطینه است؛ با سخنان او ما البته باید درباره واژه قرنطینه هم تعریف جدید داشته باشیم، اینکه می‌توان حیوان نگهداری شده در قرنطینه به میل خود از محل خارج یا وارد آن شود. به گزارش فارس، نکته سوم اینکه با قبول ادعای مدیر کل استان سمنان از تصمیم مسئولان برای رهاسازی پنج گورخر جنجالی این سوال در ذهن مخاطب ایجاد می‌شود که با وجود تمام اخبار منفی که درباره عملکرد نامناسب و انتقال غیراستاندارد گورخرها و تلف شدن پنج گورخر از جمع ۱۰ گورخر زنده‌گیری شده منتشر شده است، چرا اداره کل استانی تا پیش از انتشار خبر فرار گورخرها خبری مبنی بر رهاسازی پنج گورخر منتقل شده منتشر نکرد؟

رهاسازی گورها اقدام مناسبی است

یک کارشناس محیط زیست درباره وضعیت رسیدگی به گورخرهایی که این روزها خبرساز شده‌اند، به خبرنگار «آرمان» می‌گوید: در گذشته رقمی حدود 200 گورخر در پارک ملی توران وجود داشت. در اوایل دهه 60 به علت هجوم دامداران و اشکال در آبشخورها، تعقیب و شکار گورها به وسیله موتورسیکلت‌ها تمامی آنها از بین رفتند. هرچند در حال حاضر با توجه به خروج دام‌ها از منطقه محیط بانان تصمیم گرفتند تا نسل گروها در این منطقه احیا شود. هوشنگ ضیایی می‌افزاید: به همین منظور تعدادی از گورها که در یک فنس در منطقه توران نگهداری می‌شدند، به مکانی که قبلا برای گورها در نظر گرفته و فنس کشی شده بود، منتقل شدند. به گفته او تعدای از این گورها به علت بی‌دقتی در انتقال و استاندارد نبودن جعبه‌های حمل و سرعت زیاد کامیون‌ها از بین رفتند. به گفته او قبل از رهاسازی حیوانات مدتی آنها را در قرنطینه نگهداری می‌کنند، تا آنها با موقعیت منطقه همچون طلوع و غروب خورشید، صداها و وضعیت آب و هوایی آشنا شوند و پس از آن اقدامات در راستای رهاسازی حیوانات انجام شود. به گفته او مساله مطرح این است که گورها با توجه به حافظه تاریخی شان ممکن است، منطقه را ترک کنند. این استاد دانشگاه می‌افزاید: پیشنهاد می‌شود، حداقل تعداد 10 گور دیگر با ترکیب جنسی و سنی مناسب به پارک ملی کویر یزد( مرکز تکثیر گور در یزد) زنده گیری و در این منطقه رها شوند. به گفته او اگر حتی 50 درصد از تعداد این گورها زنده بمانند و با منطقه پیوند بخورند، اقدام مناسبی انجام شده است. به گفته او رهاسازی گور اقدام مناسبی بود. در اصل هدف رهاسازی آنها در منطقه بود. این کارشناس محیط زیست بر این باور است که اقدامات مناسبی در این باره انجام شده است. برای مثال برخی از افراد می‌گویند که این گورخرها رها شده‌اند، باید دانست که قرار نبود این گونه‌ها را نگهداری کرد، اما رهاسازی آنها در اولویت بود.

منبع: آرمان/ زهرا سلیمانی/۳ آبان ۹۷