چرا شورای نگهبان هنوز با «انتخابات الکترونیک» موافقت نکرده؟!

دیدارنیوز: قائم مقام دبیر شورای نگهبان گفت: نظارت شورای نگهبان، «نظارت موثر» است، برخی، برداشت‌های نادرستی از نظارت استصوابی می‌کنند، حال اینکه نظارت استصوابی در واقع همان نظارت موثر تلقی می‌شود.

کارگاه علمی طرح تحول فناوری اطلاعات شورای نگهبان در روز‌های سوم تا پنجم خردادماه ۱۴۰۱ با هدف برنامه‌ریزی راهبردی چهارساله (تا ۱۴۰۴) در حوزه فناوری اطلاعات و حرکت به سمت تحول دیجیتال برگزار شد.

در این کارگاه، چهار کارگروه با تخصص‌های نرم‌افزار، شبکه و سخت‌افزار و امنیت متشکل از اداره کل رایانه، اداره کل انتخابات و کارشناسان منتخب رایانه‌ای دفاتر نظارت استانی در قالب گروه‌های هشت نفره برای نیل به اهداف کارگاه به رقابت پرداخته و گروه‌های برتر معرفی شدند.

در بخش دوم، فرآیند تدوین سند برنامه‌ریزی راهبردی فناوری اطلاعات شورای نگهبان، کمیته تلفیق، متشکل از اعضای منتخب کارگروه‌ها، ادارات کل منتخب شورا و همچنین صادقی مقدم معاون اجرایی و امور انتخابات شورای نگهبان، با هدف تلفیق، یکپارچه‌سازی و تصمیم‌گیری در خصوص راهبرد‌های نهایی در روز‌های آینده، تشکیل خواهد شد.

قدم نهایی این طرح، تحول تدوین اقدامات‌های عملی برای نیل به این اهداف راهبردی در یک دوره چهارساله است.

از ویژگی‌های این دوره می‌توان به مشارکت طیف متنوع کارشناسان، اعم از ادارات کل و استانی اشاره کرد. کارشناسان رایانه‌ای استان‌ها نیز در بخش کارگاه‌های آموزشی، به صورت برخط، در این دوره علمی - آموزشی مشارکت داشتند.

نظارت شورای نگهبان «نظارت مؤثر» است

سیامک ره‌پیک، قائم مقام دبیر شورای نگهبان طی سخنانی در این اردوی علمی ضمن گرامی داشت سوم خرداد، گفت: سوم خرداد جز روز‌های بزرگ در تاریخ ایران است؛ از این روز با تعابیری مثل ایثار، فداکاری، شهامت، دین داری و وطن دوستی یاد می‌شود و این‌ها در واقع از خصوصیات جوهره انقلاب اسلامی است و خدا را شاکریم که این جوهره علیرغم گذشت ایام و فراز و نشیب‌های مختلف حفظ شده است و آنچه که اهمیت دارد و باید خیلی مورد توجه قرار بگیرد، همین جوهره انقلاب اسلامی است.

وی افزود: نقاطی در این ساحت از انقلاب اسلامی وجود دارد که به راحتی قابل دست‌کاری و تغییر نیست لذا هر چه که ما برای تقویت و حفظ این جوهره تلاش کنیم، این تلاش‌ها به استمرار حرکت انقلاب اسلامی منجر شده و آثار مثبت دنیوی و اخروی برای ما خواهد داشت.

قائم مقام دبیر شورای نگهبان با اشاره به کارویژه این اردوی علمی در طراحی راهبرد‌های علمی، تصریح کرد: از جمله مقدمات تدوین راهبرد، قابلیت پیش بینی پذیری محیط است و یکی از علت‌هایی که قابلیت اجرایی‌شدن برخی از اسناد بالادستی در روند اجرا را پایین می‌آورد، این است که قابلیت پیش‌بینی‌پذیری محیطی به دلایل مختلف داخلی و خارجی کم بوده است.

ره‌پیک با تاکید بر تهیه راهبرد‌های علمی برای حرکت در مسیر درست، ادامه داد: غیر از پیش‌بینی‌پذیری که باید به آن توجه شود، نوشتن راهبرد و استراتژی به مقدماتی مثل تعیین اهداف، چشم‌انداز‌ها و رسالت‌ها نیاز دارد لذا در تهیه راهبرد کلی برای رسیدن به اهداف و چشم‌انداز‌های بزرگ، باید این موارد را مدنظر قرار داد.

وی افزود: از نظر دیگر، راهبرد مفهومی است که از جهات مختلف به اولویت‌ها مقید می‌شود و بهترین مسیر رسیدن به هدف را به ما نشان می‌دهد، چیزی شبیه به نقشه‌های مسیریابی که امروزه مورد استفاده قرار می‌گیرد، از این رو برای نوشتن یک راهبرد دقیق و درست، باید مراحل و مقدمات لازم طی شود.

قائم مقام دبیر شورای نگهبان با بیان اینکه موضوع فناوری اطلاعات بحثی بسیار جدی و مهم است، به حاضران در این اردوی علمی توصیه کرد که چارچوب‌ها و اهداف در فرایند راهبرد نویسی را کاملاً رعایت کنند.

ره‌پیک در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه در شورای نگهبان یک هدف بسیار مهم وجود دارد و آن نظارت است، تاکید کرد: اقداماتی در سطح کشور انجام می‌شود که نظارت بر بخشی از آن‌ها طبق قانون، به شورای نگهبان واگذار شده است، بر همین مبنا اگر قرار است برای شورای نگهبان با چنین جایگاه رفیعی راهبرد نوشته شود، باید راهبرد‌ها در حیطه اهداف و مأموریت‌های این نهاد باشد.

وی، نظارت شورای نگهبان را «نظارت مؤثر» دانست و اظهار داشت: برخی، برداشت‌های نادرستی از نظارت استصوابی می‌کنند، حال اینکه نظارت استصوابی در واقع همان نظارت مؤثر است و در تمام کشور‌های دنیا هم نهاد یا نهاد‌های مشخصی وظیفه چنین نظارتی را برعهده دارند.

قائم مقام دبیر شورای نگهبان تاکید کرد: غایت فعالیت شورای نگهبان انجام یک نظارت مؤثر است و در این فعالیت علمی تلاش شود پیشنهاد‌هایی ارائه گردد که بتوانیم این نظارت مؤثر را بهتر و با دقت بیشتر انجام دهیم. در واقع این چتر فناوری اطلاعات با همان نگاه اولویت‌ها باید گسترده شود و این کار لازم و مهم در معنای وسیع فناوری اطلاعات انجام شود.

ره‌پیک اضافه کرد: ناظر وقتی قرار است نظارت انجام دهد، باید این نظارت منجر به "تولید اعتماد" شود و در واقع، نظارت مؤثر وقتی می‌تواند جریان پیدا کند که ضمیمه و پیوست آن اعتمادسازی باشد. مثلاً در مورد انتخابات الکترونیک، شورای نگهبان هنوز هم با بعضی بخش‌های پیشنهادی مجریان موافقت نکرده است؛ علت عمده این امر آن است که آن بخش‌ها نه تنها تولید اعتماد نمی‌کنند بلکه ممکن است اعتماد موجود بین مردم را هم دچار خدشه کنند.

وی با بیان اینکه برخی فعالیت‌های شورای نگهبان در حوزه انتخابات قضا و جبران ندارد، گفت: به طور مثال در روز برگزاری انتخابات، اگر وظایف به درستی انجام نشود، نمی‌توان گفت که هفته بعد این وظیفه را انجام خواهیم داد بنابراین وجود دقت، سرعت، امنیت و صحت که از مقدمات ایجاد اعتماد در برگزاری انتخابات است باید مورد توجه قرار گیرد.

اهمیت استفاده از فناوری اطلاعات برای هوشمندسازی فعالیت‌های شورای نگهبان

هادی طحان‌نظیف عضو حقوقدان و سخنگوی شورای نگهبان پنج‌شنبه (۵ خرداد ۱۴۰۱) طی سخنانی در همایش علمی طرح تحول فناوری اطلاعات شورای نگهبان که به همت اداره کل رایانه این نهاد به مدت ۳ روز در کرج برگزار شد با اشاره به اینکه حرکت شورای نگهبان در مسیر تحولی است، گفت: از راهبردنویسی تا اجرای آن فاصله وجود دارد، اما برخی اقدامات، طلیعه برداشتن گام‌های مؤثر و تحولی را نوید می‌دهد البته باید در انجام کار‌های اساسی تا حصول نتیجه ثابت قدم بود و این فاصله‌ها را کوتاه کرد.

وی با بیان اینکه جریان علمی به کاربست‌های خیره‌کننده در عرصه علوم رایانه و داده رسیده که متخصصان داخلی هم در این خصوص از بهره‌های بالایی دارند و علاوه بر شرکت‌های خصوصی دانش‌بنیان، نهاد‌های حاکمیتی و دولتی نیز علاقمند به استفاده از علوم نوین مانند هوش مصنوعی در حوزه‌های فعالیت خود هستند، ادامه داد: دغدغه‌هایی میان اعضای شورای نگهبان نیز وجود دارد که تا حد امکان از این ظرفیت، برای انجام وظایف این شورا استفاده شود.

طحان‌نظیف با اشاره به چهار وظیفه اصلی شورای نگهبان یعنی بررسی مصوبات از جهت انطباق با شرع مقدس و قانون اساسی، تفسیر قانون اساسی، پاسخ به شکایات شرعی مردم از مصوبات نهاد‌ها که در قالب استعلامات دیوان عدالت اداری به این شورا ارسال می‌گردد و همچنین نظارت بر اجرای انتخابات، اظهار داشت: باید در طرح تحول فناوری اطلاعات بررسی شود که چگونه می‌توان بیش از پیش، فناوری را در انجام این وظایف مهم به خدمت آورد.

وی در ادامه با ذکر مثال‌هایی در این‌باره، ضمن تأکید بر بهره‌مندی از این ظرفیت در بررسی مصوبات، اضافه کرد: رویه‌های شورای نگهبان، سرمایه‌های شورا هستند که در یک سیر تاریخی بیش از ۴۰ ساله با آمد و شد فق‌ها و حقوقدانان مختلف در شورا شکل گرفته‌اند. برای شورا وحدت رویه و در نظر داشتن سوابق قبلی اعم از مصوبات مشابه قبلی، اصول مورد استناد در اعلام مغایرت و متن نظرات قبلی اهمیت دارد. تدوین الگوریتم‌های مبتنی بر بررسی‌های فقهی و حقوقی، داده‌کاوی نظرات و میراث فق‌ها و حقوقدانان، داده‌کاوی قوانین بودجه و کمک به اصلاح ساختار آن، رصد و تجمیع و تحلیل اطلاعات تخصصی درباره مصوبات و ارائه داشبورد‌های مبتنی بر داده‌های تصمیم‌گیری، جز مواردی هستند که نیاز داریم در خصوص آن‌ها ساعت‌ها به بحث و بررسی بپردازیم.

سخنگوی شورای نگهبان در ادامه با تاکید بر لزوم استفاده از این فناوری در حوزه انتخابات، افزود: استفاده از فناوری به تسریع فرآیند‌های انتخابات کمک خواهد کرد و باید ابعاد مختلف آن را بررسی کنیم. البته باید به نکته توجه نمود که شورای نگهبان در انتخابات ناظر است نه مجری، اما ناظر باید پابه‌پای مجری انتخابات و البته به صورت مستقل، آمادگی خود برای هر روش برگزاری انتخابات حفظ کند تا بتواند نظارت دقیق و مؤثری در انتخابات داشته باشد.

وی ضمن بیان تکلیف سیاست‌های کلی انتخابات در این‌باره، با تأکید بر اینکه فرآیند انتخابات باید اطمینان‌آور باشد، اظهار کرد: بر اساس بند ۱۲ سیاست‌های کلی انتخابات، دستگاه‌های مربوط باید تمهیدات لازم بهره‌گیری از فناوری‌های نوین در جهت حداکثرسازی شفافیت، سرعت و سلامت در اخذ و شمارش آرا و اعلام نتایج را فراهم آورند که بار‌ها گفته شده است شورای نگهبان با انتخابات الکترونیک موافق است مشروط بر اینکه زیرساخت‌های فنی، امنیتی و بعضاً حقوقی به صورت اطمینان‌بخش وجود داشته باشد و به عنوان نمونه برخی مشکلات مثل اشکالاتی که در دوره اخیر در احراز هویت وجود داشت، تکرار نشود. برای شورای نگهبان حفاظت از آرا تک‌تک مردم مهم است.

طحان‌نظیف در پایان با اشاره به اینکه همه نهاد‌های مرتبط در برگزاری انتخابات در حدود وظایف خود باید مسئولیت‌پذیر باشند، ابراز امیدواری کرد و گفت: به نظر می‌رسد زمان کافی و منطقی برای همکاری دستگاه‌ها در این خصوص و اخذ تاییدیه‌ها و مجوز‌های فنی و … وجود دارد. ما با طرح‌های تحولی در حوزه فناوری کاملاً همراه و موافقیم و حتی بر اساس سیاست‌های کلی انتخابات خود را مکلف می‌دانیم، اما باید بایسته‌ها و الزامات آن فراهم گردد. امیدواریم با هوشمندسازی بیش از پیش فرآیند‌ها در این شورا، کمک‌کار و دستیار شورا در انجام وظایف خطیری که بر عهده دارد، باشید و شورای نگهبان از این طریق بتواند وظایف خود را با اتقان بیشتری انجام دهد.