با وجود آنکه سال‌هاست از مطرح شدن طرح بیمه زنان خانه دار می‌گذرد، اما همچنان اجرای کامل این طرح در گیر و دار باید‌ها و نباید‌های بسیاری قرار دارد که به نظر برخی مسئولان و نمایندگان شاید دلیل اصلی آن نبود منابع مالی مشخص برای اجرای کامل این طرح باشد.
دیدارنیوز: طرح بیمه زنان خانه دار یکی از آرزو‌های بلند زنانی است که بی هیچ حمایتی به طور روزانه مشغول کار خانه‌داری هستند که اگر مهربان‌تر به آن نگریسته شود باید به عنوان یک شغل در جامعه پذیرفته شود.
یکی از توقعات هر فردی که در موسسه، سازمان، نهاد، شرکت و... مشغول به کار است بهره‌مندی از مزایایی از جمله بیمه است تا بتواند پس از اتمام دوره کار و بازنشستگی از این مزایا که از جمله آن داشتن مستمری است استفاده کند و به قول معروف آب باریکه‌ای برای روز‌های پیری و ازکارافتادگی خود داشته باشد.
بر این اساس طرح بیمه زنان خانه‌دار در آذرماه سال ۱۳۸۷ آغاز شد و متقاضی آن بر اساس خوداظهاری می‌تواند شخصا درخواست انعقاد قرارداد بیمه دهد تا با پرداخت حق بیمه مقرر از خدمات تامین اجتماعی برخوردار شود. حال اگر خانه داری را با توجه به زحماتی که زنان خانه دار به صورت روزانه و بی هیچ توقعی متحمل می‌شوند شغل محسوب کنیم، قطعا داشتن بیمه و استفاده از مزایای آن یکی از راه‌های به رسمیت شناختن شغل خانه داری باشد.
طبق اصل ۲۹ قانون اساسی «برخورداری از تأمین اجتماعی از نظر بازنشستگی، بیکاری، پیری، از کارافتادگی، بی سرپرستی، در راه ماندگی، حوادث و سوانح و نیاز به خدمات بهداشتی و درمانی و مراقبت‌های پزشکی به صورت بیمه و ... حقی است همگانی. دولت مکلّف است طبق قوانین از محل درآمد‌های عمومی و درآمد‌های حاصل از مشارکت مردم، خدمات و حمایت‌های مالی فوق را برای یک یک افراد کشور تأمین کند.» حال با توجه به این اصل قانون اساسی، برقراری بیمه برای زنان خانه دار نیز یکی از مصادیق این حق می‌تواند باشد.
بیمه زنان خانه‌دار در برنامه ششم توسعه نیز مورد توجه قرار گرفته است و یکی از طرح‌هایی است که از سال‌ها پیش مطرح شده که بر اساس آن زنان خانه‌دار ۱۸ تا ۵۰ ساله که شغلی ندارند می‌توانند با پرداخت حق بیمه از مزایای بیمه تامین اجتماعی برخوردار شوند.
با وجود آنکه سال‌هاست از مطرح شدن طرح بیمه زنان خانه دار می‌گذرد، اما همچنان اجرای کامل این طرح در گیر و دار باید‌ها و نباید‌های بسیاری قرار دارد که به نظر برخی مسئولان و نمایندگان شاید دلیل اصلی آن نبود منابع مالی مشخص برای اجرای کامل این طرح باشد.
بی‌توجهی به الزامات بودجه‌ای و نهادی مهمترین عامل اجرایی نشدن درست بیمه زنان خانه‌دار
بر این اساس، فاطمه قاسم‌پور رئیس فراکسیون زنان و خانواده مجلس، مهمترین عامل درست اجرایی نشدن بیمه زنان خانه‌دار را بی‌توجهی به الزامات بودجه‌ای و نهادی دانسته و می‌گوید: اگر تاکنون دستگاه‌ها نتوانسته‌اند به این تکلیف خود به درستی پاسخ دهند، بیشتر مربوط به تأمین مالی بوده، نه بی‌توجهی یا عدم اراده به انجام.
وی در رابطه با موضوع بیمه زنان خانه‌دار با توجه به اینکه سال‌ها از مطرح شدن آن می‌گذرد، عنوان کرد: موضوع بیمه زنان خانه‌دار در اوایل دهه ۸۰ مطرح شد و از همان زمان مسیر پرفراز و نشیبی را به لحاظ قانونی و بودجه‌ای طی کرد. در عرصه سیاست‌گذاری در موضوعات مختلف، عدم طرح درست مساله، شناسایی ابعاد دقیق آن، کارشناسی صحیح و موثر، ایجاد اجماع نخبگانی و اقناع جامعه هدف و در نهایت بی‌توجهی به الزامات بودجه‌ای و نهادی می‌تواند در فرآیند اجرای قانون مشکلاتی را ایجاد کند. در خصوص بیمه زنان خانه‌دار نیز چنین اتفاقی رخ داده و موجب شده در طی این سال‌ها همواره مجریان قانون نتوانند ریل‌گذاری صحیحی برای اجرای آن تعریف کنند.
رئیس فراکسیون زنان و خانواده مجلس شورای اسلامی افزود: ضمن آنکه برنامه‌ریزان بودجه‌ای هم نتوانسته‌اند بودجه آن را به خوبی تأمین کنند. از سویی بیمه زنان خانه‌دار مطالبه بخش مهمی از جامعه زنان است و لازم است به نحوی سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان به این مطالبه پاسخ دهند.
عمده مسأله در مسیر اجرای بیمه زنان خانه‌دار تأمین مالی است نه استنکاف دستگاهی
قاسم‌پور همچنین در رابطه با مشکلات در مسیر تحقق و اجرای طرح بیمه زنان خانه‌دار عنوان کرد: عمده مسأله، به تأمین مالی مربوط می‌شود، نه استنکاف دستگاهی. اگر هم تاکنون دستگاه‌ها نتوانسته‌اند به این تکلیف خود به درستی پاسخ دهند، بیشتر مربوط به عدم تأمین مالی بوده، نه بی‌توجهی یا عدم اراده به انجام.
وی افزود: در برهه‌ای مقرر شد بیمه در گام نخست برای زنان سرپرست خانوار در نظر گرفته شود و تعداد اولیه‌ای نیز برای آن مدنظر قرار گرفت که انجام شد. در حال حاضر هم بیمه زنان سرپرست خانوار در جریان است، اما به علت بار مالی، نتوانستیم جامعه هدف را توسعه دهیم و سایر اقشار را هم تحت پوشش قرار دهیم و شاهد پشت نوبتی‌های فراوان هستیم. در واقع بیمه زنان خانه‌دار نیازمند به‌کارگیری اصول تأمین اجتماعی مانند مشارکت، پایداری منابع، اثربخشی، همبستگی اجتماعی، بین نسلی بودن و اصل ضرورت عمل مؤثر اجتماعی و همچنین ملاحظه شرایط اجتماعی و اقتصادی مانند وابستگی بیش از حد سازمان‌های بیمه‌گر به بودجه عمومی است.
رئیس فراکسیون زنان و خانوده مجلس در رابطه با اینکه آیا فراکسیون اقداماتی برای تحقق این مطالبه خواهد داشت؟ بیان کرد: با توجه به چند موضوع در فراکسیون زنان و خانواده تصمیم گرفته شد که نسبت به این مورد ورود داشته باشیم. نخست آنکه بیمه زنان خانه‌دار از منظر حفظ تعادل خانواده، حمایت از خانه‌داری زنان و استقلال و رفاه اعضای خانواده واجد اهمیت است.
این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی مساله دوم طرح بیمه زنان خانه دار را این می‌داند که پس از گذشت این سال‌ها، بیمه زنان خانه‌دار مطالبه بخش زیادی از جامعه زنان شده و لازم است که به آن پاسخ دهیم. بنابراین، این شرایط موجب شد در گام نخست در تعامل با کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس و طی جلسات متعدد، سناریو‌هایی جهت تحقق بهینه بیمه زنان خانه‌دار طراحی شود و هر سناریو به طور مجزا مورد بررسی قرار گیرد.
طرح بیمه زنان خانه‌دار، اما همچنان با حرف و حدیث‌هایی مواجه است که از جمله آن‌ها اجرای آن به طور کامل می‌باشد چرا که حمایت کامل دولت را در بر نمی‌گیرد و در واقع این خود زنان ۱۸ تا ۵۰ هستند که با پرداخت درصدی از حق بیمه انتخاب می‌کنند از چه مزایای بیمه‌ای برخوردار شوند.
فاطمه رحمانی نایب رئیس فراکسیون زنان و خانواده مجلس شورای اسلامی نیز در رابطه با موضوع بیمه زنان خانه دار می‌گوید که آنچه در رابطه با بیمه زنان خانه‌دار مطرح شده به ۱۰ سال قبل باز می‌گردد که خانه داری به عنوان حرفه و شغل در نظر گرفته شد و خانم‌ها می‌توانستند به صورت خویش فرما خود را بیمه کنند و از مزایای این طرح با توجه به حق بیمه ۱۲، ۱۴ و ۱۸ درصدی که پرداخت می‌کردند، بهره‌مند شوند.
به دنبال این هستیم که بنا بر اولویت بیمه حمایتی را برای بخشی از اقشار ایجاد کنیم
وی برخورداری از این طرح‌ها را متفاوت بیان کرده و می‌گوید: به این صورت که بیمه ۱۲ درصد فقط بازنشستگی را شامل می‌شود، ۱۴ درصد بازنشستگی و فوت و طرح ۱۸ درصد، امتیاز بیشتری از دو روش دیگر دارد و از کار افتادگی را نیز شامل می‌شود که البته این بحث جدیدی نیست و قبلا مصوب شده و در حال حاضر تبلیغات آن انجام می‌شود که خانم‌های خانه دار می‌توانند خود را بیمه کنند.
این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: در مورد بیمه زنان خانه دار علاوه بر بیمه خویش فرما به دنبال این هستیم که بنا بر اولویت بیمه حمایتی را هم برای بخشی از اقشار و بیمه چند لایه فراگیر را برای سایر اقشار ایجاد کنیم و چند سناریو روی میز داریم که در حال کارشناسی موضوعات هستیم و ان شاءالله به نتیجه که برسد، اعلام خواهیم کرد.
از سال ۱۳۸۷ تنها ۴۰۰ هزار نفر در طرح بیمه زنان خانه‌دار شرکت کردند
فاطمه رحمانی رئیس کمیته زنان و خانواده کمیسیون اجتماعی مجلس یازدهم همچنین در جلسه علنی روز سه‌شنبه (۵ بهمن۱۴۰۰) مجلس شورای اسلامی و در جریان بررسی گزارش کمیسیون اجتماعی درباره اقدامات انجام شده در حوزه زنان بیان کرد: توسعه نظام تامین اجتماعی باعث کاهش فقر در جامعه می‌شود. تامین امنیت اقتصادی زنان بستر آرامش و تعالی خانواده را فراهم می‌کند. موضوع بیمه زنان خانه‌دار میراث بجا مانده از مجالس پیشین است که مورد توجه در قانون‌گذاری قرار گرفته و، اما در اجرا ناکام مانده است.
وی مطرح کرد: از سال ۱۳۸۷ بیمه زنان خانه‌دار مطرح شد، اما اکنون تنها ۴۰۰ هزار نفر از بانوان ایرانی در این طرح شرکت کردند که عدم توانایی مالی برای پرداخت حق بیمه از دلایل عدم استقبال به شمار می‌رود. در برنامه ششم توسعه نیز بیمه زنان خانه‌دار مورد توجه قرار گرفته است، اما آن گونه که باید و شاید اجرایی نشده است.
در حوزه بیمه زنان خانه‌دار همچنان در نقطه صفر هستیم
رئیس کمیته زنان و خانواده کمیسیون اجتماعی در مجلس شورای اسلامی می‌گوید که بیمه زنان خانه‌دار نیازمند الزاماتی است که باید در گام اول وزارت رفاه نقشه راه خود را مشخص کند که چه برنامه اجتماعی چندلایه‌ای برای بیمه زنان خانه‌دار دارد. آیا با الگوی حمایت از زنان سرپرست خانوار برای تامین حداقل معیشت این موضوع را دنبال می‌کنند یا اینکه براساس الگوی شهروندی برای تمام زنان خانه‌دار این موضوع را دنبال کرده اند.
رحمانی همچنین معتقد است که در بیمه زنان خانه‌دار همچنان در نقطه صفر هستیم و چشم‌انداز توسعه‌ای تعیین نشده است. خانه‌داری باید به عنوان یک شغل پذیرفته شود.
نزدیک به ۵ میلیون زن سرپرست خانوار داریم که ۵۲ درصد از آن‌ها فاقد بیمه و مستمری هستند
محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی نیز در جریان بررسی اقدامات صورت گرفته در حوزه زنان در زمینه حمایت از توانمندسازی زنان سرپرست خانوار و بیمه زنان خانوار می‌گوید که امروز موضوع زنان و خانواده تاثیر مستقیمی در پویایی و پیشرفت کشور دارد، توجه به خانواده از اولویت‌های کشور است.
وی خاطرنشان کرد: امروز نزدیک به ۵ میلیون نفر زن سرپرست خانوار داریم، ۵۲ درصد از آن‌ها فاقد بیمه و مستمری هستند و ۳۸ درصدشان جزو سه دهک پایین جامعه و ۱۹ درصد یعنی نزدیک به یک میلیون نفر تحت هیچ پوشش حمایتی نیستند. در این شرایط سخت اقتصادی که مرد و زن با هم کار می‌کنند تا مشکلات اقتصادی را رفع کنند چه‌طور زن سرپرست خانوار می‌تواند مشکلات اقتصادی را حل کند؟
رئیس مجلس شورای اسلامی افزود: براساس برنامه ششم توسعه وظیفه راهبری، هماهنگی و تدوین شاخص‌ها برعهده معاونت زنان است که باید هماهنگی کرده تا سازمان‌های متعدد دولتی و نهاد‌های عمومی یا غیردولتی و سمن‌ها همراستا با هم فعالیت کنند تا شاهد کار‌های تکراری نباشیم.
بیمه زنان سرپرست خانوار از موضوعاتی است که به آن بی‌توجهی شده
قالیباف همچنین عنوان کرد که بیمه زنان سرپرست خانوار از موضوعاتی است که به آن بی‌توجهی شده و باید آن را در بودجه سال ۱۴۰۱ و برنامه هفتم توسعه مورد توجه قرار داد. در تبصره ۱۶ بودجه سال جاری هم رقم قابل توجهی در این موضوع دیده شد که کمیته امداد و سازمان بهزیستی به آن توجه نکرده است، ۵۰ درصد از این مبالغ باید به زنان سرپرست خانوار تعلق می‌گرفت انتظار می‌رود این مهم در باقی‌مانده سال مورد عنایت قرار گیرد.
تصویب طرح بیمه زنان خانه‌دار در قالب بودجه ۱۴۰۱
اما کیومرث سرمدی واله عضو کمییون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، اخیرا از تصویب طرح بیمه زنان خانه دار در لایحه بودجه ۱۴۰۱ خبر داد.
وی در رابطه با وضعیت طرح بیمه زنان خانه دار عنوان کرد: موضوع حمایت از زنان خانه دار در همه زمینه‌ها مخصوصا بیمه آن‌ها از دغدغه‌های مجلس و به خصوص کمیسیون اجتماعی است.
این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی گفت که فکر می‌کنم با نگاه مثبتی که به این مساله وجود دارد حتما در قالب بودجه ۱۴۰۱ و صحن علنی ان‌شاءالله تصویب خواهد شد.
با تمام این اظهار نظر‌ها اما، بیمه زنان سرپرست خانوار همچنان در کش و قوس موضوعاتی که مطرح شد قرار دارد که از جمله آن‌ها تامین منابع مالی است و حال باید دید با توجه به تاکیدات نمایندگان مجلس و با توجه به پایان سال ۱۴۰۰، آیا روشنایی امیدی برای این موضوع در بودجه سال ۱۴۰۱ وجود خواهد داشت یا خیر.
