قیمت برنج در حالی افزایش یافته که با این جهش قیمت، نه تنها احتمال ترکیب و مخلوط کردن برنج‌های کم‌کیفیت و با کیفیت بیشتر شده، بلکه اساسا سهمی از این افزایش قیمت نصیب کشاورزان نمی‌شود.
به گزارش دیدار نیوز خوزستان؛ بالاترین میزان رشد قیمت برنج در هفته‌های اخیر باعث شده که برنج ایرانی تا قیمت هر کیلو ۹۰ هزار تومان نیز برسد و برنج خارجی نیز به حدودا ۳۵ هزار تومان قیمت بخورد، این در حالی است که در ماه گذشته، شرکت بازرگانی دولتی ایران اعلام کرد در راستای اجرای تصمیمات قرارگاه امنیت غذایی وزارت جهادکشاورزی، ۱۰۰ هزار تن انواع برنج وارداتی را با هدف حفظ آرامش بازار، حمایت از اقشار آسیب‌پذیر و کنترل قیمت این محصول در بازار در کشور توزیع می‌کند.
مدت هاست که اساسا دیگر کالایی را پیدا نمی‌کنید که رد پای دلالان در گران یا کمیاب شدن آن وجود نداشته باشد، در این راستا به غیر از کاهش ۴۰ درصدی تولید برنج در سال جاری، دپوی بخش قابل توجهی از برنج تولید شده توسط دلالان از دیگر دلایل گران شدن آن است، بالاخص اینکه این انبار‌ها رصد و کشف نمی‌شود، زیرا کشاورزان برنج‌های خود را فروخته اند و برنجی برای فروش ندارند که افزایش قیمت برنج به آن‌ها نسبت داده شود.
گرانی برنج
البته کاهش تولید برنج مانند بسیاری از آمار‌های دیگر، با اعداد و ارقام متفاوتی اعلام می‌شود، در حالی که مرکز آمار کاهش تولید برنج را ۳۰ درصد اعلام کرده، وزارت کشاورزی معتقد است که این کاهش ۲۰ درصد است، اما اتحادیه شالیکوبی داران مازندران رقم کاهش تولید برنج را ۴۰ درصد می‌داند. علاوه بر این کشت دوم برنج نیز بسیار اندک بود و آفتاب شدید باعث آسیب زدن به برنج طارم شد.
واردات کنندگان برنج را گران می‌کنند یا تولیدکنندگان؟
کارشناسان بازار معتقدند افزایش قیمت برنج وارداتی توسط واردکنندگان، زمینه را برای افزایش قیمت برنج داخلی فراهم می‌کند، زیرا این واردکنندگان هستند که با افزایش قیمت برنج وارداتی باعث می‌شوند به تبع آن، قیمت برنج ایرانی نیز افزایش یابد، بالاخص اینکه با این افزایش قیمت، مردم امکان خرید برنج ایرانی را از دست خواهند داد و مجبور می‌شوند که بیش از گذشته، برنج وارداتی مصرف نمایند.
برنج‌های وارداتی در حالی افزایش قیمت داشته اند که نه تنها ارز نیمایی دریافت می‌کنند بلکه با کاهش ارزش روپیه، قیمت برنج هندی کاهش یافته و نرخ این محصول به پایین‌ترین میزان خود در سال‌های اخیر رسیده و پیش بینی می‌شود میزان تولید برنج در جهان با افزایش ۸ میلیون تن، به ۵۰۸ میلیون تن برسد و در نقطه مقابل، مصرف برنج نیز با افزایش برای خوراک دام، به ۵۰۶ میلیون تن برسد.
بنا به گفته مدیرکل دفتر بازرگانی داخلی کالا‌های کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی، با توجه به تولید دو تا ۲.۲ میلیون تُن برنج در سال جاری، احتمالا برای تامین نیاز کشور باید حدود یک میلیون تن برنج وارد شود.
میزان مصرف سالانه مردم ایران ۳ تا ۳.۲ میلیون تن برنج است که، چون از ابتدای مرداد تا پایان آبان ماه، فصل برداشت برنج است در این مدت، واردات برنج ممنوع می‌شود، اما امسال برای جلوگیری از افزایش قیمت برنج، این ممنوعیت ۱۲ روز پیش از پایان زمان تعیین شده لغو شد و واردکنندگان با این توجیه که مانع افزایش قیمت برنج شوند، مجوز واردات را گرفتند.
گرانی برنج
البته امسال طبق ابلاغیه وزارت صمت به گمرک ایران، مقرر شد که ممنوعیت فصلی واردات برنج از ابتدای مرداد اعمال شود، ولی آن بخش از محموله‌های برنج وارداتی که قبل از ۳۱ تیرماه دارای اعلامیه ورود و قبض انبار هستند مشروط به اینکه دارای ثبت سفارش باشند، امکان ترخیص داشتند.
تولید برنج؛ عاملی برای بحران آب
بر اساس آمار‌های موجود، مصرف سرانه هر ایرانی ۳۵ کیلوگرم برنج در سال است و میزان سطح زیر کشت برنج در کشور ۵۲۰ تا ۶۲۰ هزار هکتار است که با توجه به قیمت برنج، کشاورزان در استان‌های مختلف به غیر از سه استان شمالی کشور، به کاشت برنج روی آورده اند تا جایی که یکی از دلایل تنش آبی در برخی استان‌ها را کاشت برنج عنوان کرده اند.
البته کارشناسان کشاورزی بار‌ها تاکید کرده اند که منابع آب و خاک کشور برای کشت برنج محدود است و حتی استان‌های شمالی نیز ظرفیت بالایی برای کشت برنج ندارند، لذا باید کشت این محصول محدود شود.
بر اساس نظر اقلیم شناسان، ما هم اکنون حدود ۱۰۰ میلیارد مترمکعب آب تجدیدپذیر داریم، اما به جای اینکه ۴۰ میلیارد مترمکعب از این منابع را استفاده کنیم، حدود ۹۰ میلیارد مترمکعب آن را استفاده می‌کنیم و همین باعث ایجاد شرایط فعلی و خشکیدگی، بیابان زایی، فرسایش خاک و خشکی رودخانه‌ها شده است.
این کارشناسان البته راهکار‌های جایگزینی مانند اجرای آبخیزداری و توسعه آب بندان‌ها را پیشنهاد می‌دهند و تاکید دارند که تجهیز و نوسازی، زهکشی‌های زیرزمینی و یکپارچه‌سازی اراضی و توسعه آب بندان‌ها ضروری است و با اجرای این طرح ها، می‌توان بین ۸۰۰ هزار تا یک میلیون تن برنج اضافه‌تر در کشور تولید کرد.
قیمت برنج ایرانی و خارجی
در سال ۱۴۰۰ در شرایطی قیمت برنج، سفره‌های مردم را از این محصول مانند برخی محصولات دیگر، خالی کرده و سهم برنج در سبد مصرف خانوار کاهش یابد که در ابتدای دهه ۹۰ قیمت پایین برنج باعث شده بود که کشاورزان، شالیزار‌ها را به زیر ساخت و ساز ببرند که در این افزایش قیمت، عوامل مختلفی مانند تورم، کاهش تولید، خشکسالی، افزایش قیمت نهاده‌های کشاورزی، افزایش قیمت سموم، افزایش کرایه حمل و نقل و ... نقش دارند.
بر اساس قیمت‌های اعلام شده، قیمت برنج سفید هاشمی هر کیلو ۹۱ هزار تومان، برنج طارم هاشمی ۸۰ تا ۹۰ هزار تومان، برنج شیرودی ۶۰ هزار تومان و برنج دمسیاه ۷۰ تا ۷۵ هزار تومان است و برنج‌های وارداتی نیز، برنج هندی خاطره ۳۷ هزار تومان، هندی طبیعت ۲۷ هزار تومان، برنج پاکستانی طبیعت ۳۹ هزار تومان، برنج پاکستانای دلاوران ۴۰ هزار تومان و برنج پاکستانی احمد هر کیلو ۳۱ هزار تومان است. این افزایش قیمت‌ها در شرایطی است که نوروز و ماه مبارک رمضان نیز در راه است و احتمال افزایش قیمت دوباره در این ایام وجود دارد.
به غیر از افزایش قیمت، مشکلی که سابقا وجود داشت و اکنون با افزایش قیمت برنج، پُررنگ‌تر خواهد شد ترکیب برنج ایرانی مرغوب با برنج‌های مشابه غیرمرغوب یا ترکیب و مخلوط کردن برنج ایرانی با برنج‌های مشابه پاکستانی است، به طوری که قریب به اتفاق مردم که مصرف کننده هستند، تفاوت آن‌ها را متوجه نمی‌شوند و این تقلب، آن‌ها را بیش از پیش متضرر می‌کند.
