مهمترین دستاورد «توافق در وین» چیست؟

دیدارنیوز: یک کارشناس ارشد مسائل بین الملل با بیان این که دو کشور ایران و آمریکا از اراده سیاسی لازم و کافی برای نیل به توافق برخوردار هستند، اظهار کرد: مهمترین و اساسی‌ترین دستاورد حصول توافق در مذاکرات وین، افزایش امید در بین مردم ایران نسبت به آینده است.

کوروش احمدی در پاسخ به این سوال که به نظر وی نشانه‌های رسیدن به توافق خوب در مذاکرات وین چیست؟ اظهار کرد: به باور من، بطور کلی در شرایط منطقه‌ای و بین المللی کنونی از یک سو و شرایط اقتصادی- اجتماعی در داخل از سوی دیگر، هر توافقی بهتر از عدم توافق است.

وی با بیان این که تنها طی همین ۸-۷ ماه گذشته یعنی از اواخر خرداد تا کنون، کشور ما متحمل روزی حداقل ۱۵۰ میلیون دلار ضرر شده است که می‌شود ماهی ۴.۵ میلیارد دلار یعنی جمعا حدود حداقل ۳۵ میلیارد دلار، ادامه داد: اهمیت این مطلب آنگاه روشن‌تر می‌شود که بدانیم این طور نیست که ذخایر نفتی و گازی در اثر عدم استخراج ذخیره می‌شوند، این منابع را اگر بهره برداری نکنیم یا توسط همسایگان استخراج می‌شوند، یا جابجا می‌شوند یا قابلیت و سهولت استخراج آن‌ها تغییر می‌کند؛ ضمن اینکه تاسیساتی که برای بهره برداری از این منابع با سرمایه ملت فراهم شده، فرسوده می‌شوند و عمر مفیدشان به بطالت می‌گذرد.

وی افزود: این البته تنها در ارتباط با منابع انرژی است، در سایر حوزه‌ها هم ده‌ها سال است که سرمایه گذاری لازم انجام نشده و امکانات موجود هم در حال فرسوده شدن هستند. در نتیجه هر توافقی در وین که ما را از وارد شدن در فاز توسعه محروم نکند، توافق خوبی خواهد بود.

این کارشناس ارشد مسائل بین الملل در پاسخ به این سوال که دستاورد‌های یک توافق خوب برای کشور ما چه خواهد بود؟ اظهار کرد: مهمترین و اساسی‌ترین دستاورد یک توافق برای کشور ما قدری امیدوار شدن مردم به آینده خواهد بود. در دور قبل و بعد از اینکه توافق برجام حاصل شد، تحولی در شرایط کشور و روحیه مردم حاصل شد و دو سه سالی امکان افزایش تولید ناخالص داخلی و کاهش تورم و افزایش نرخ اشتغال فراهم شد. آن توافق اگر در یکی دو سال اول دولت اوباما حاصل می‌شد، طبعا از بخت بیشتری برای ریشه دواندن و پاگرفتن هم برخوردار می‌شد و کار ترامپ برای به هم زدن آن نیز ممکن بود، دشوار‌تر شود.

وی با بیان این که دستاورد مهم دیگر، کاهش تنش درعرصه سیاست خارجی خواهد بود، گفت:ادامه تنشی که ترامپ به کشور تحمیل کرد و برخی سیاست‌ها نیز در تداوم آن، حداقل طی ۸ ماه گذشته، بی تاثیر نبود، بلکه بسیار هزینه زا بود. این تنش نه تنها موجب بلاتکلیفی و بی برنامگی و عدم امکان استفاده از ظرفیت‌های بین المللی و منطقه‌ای شد، بلکه امکان سوق دادن سیاست خارجی در جهت ایجاد حداقلی از توازن در کار با مناطق مختلف جهان و استفاده از رقابت‌های بین این مناطق و کشور‌ها نیز شد. تا جزئیات توافق احتمالی روشن نشود و نیز تا روشن نشود که آیا این توافق احتمالی ممکن است با توافقات دیگری در ارتباط با رفع تحریم‌های ثانویه غیر هسته‌ای و تحریم‌های اولیه ادامه یابد و تکمیل شود، نمی‌توان از امکان دسترسی ایران به سرمایه‌ها و فنآوری بین المللی و سرمایه‌های ایرانیان مقیم خارج از کشور و نیز امکان استفاده از سرمایه، کار و تخصص شرکت‌ها و بانک‌های بزرگ بین المللی نیز مطمئن بود.

وی افزود:همچنین روشن نیست که این توافق احتمالی امکان رفع تنش در رابطه ایران با برخی از کشور‌های منطقه را نیز می‌تواند فراهم کند یا خیر. این‌ها فاکتور‌هایی است که برای ماندگاری توافق حائز اهمیت خواهند بود. اگر این فاکتور‌ها در کار نباشند، متاسفانه برخی جوانب و کشور‌ها و فعالان اقتصادی بین المللی همچنان در مورد کار با ایران تردید خواهند داشت و بهره مندی ایران از توافق احتمالا محدود به تجارت و تبادل کالا خواهد بود.

در روابط بین‌الملل و با توجه به اصل حاکمیت ملی، چیزی به نام تضمین، اساسا وجود خارجی ندارد

احمدی همچنین در پاسخ به این سوال که چه موانع احتمالی برای رسیدن به یک توافق خوب وجود دارد؟ گفت: اگر بنای طرفین بر بازگشت به برجام و تعهدات برجامی باشد، قاعدتا نباید مشکل حادی در پیش باشد. با این حال با توجه به سابقه بدعهدی آمریکا، طرف ایرانی تا کنون روی نوعی تضمین به عدم خروج مجدد آمریکا از برجام تاکید کرده است. متاسفانه در روابط بین الملل و با توجه به اصل حاکمیت ملی، چیزی به نام تضمین اساسا وجود خارجی ندارد؛ تا آنجا که حتی امکان خروج از عهدنامه‌هایی نیز که به تصویب مجالس ملی می‌رسند، نیز وجودد دارد.

وی تصریح کرد: مانع دیگر، شکاف زیاد بین طرفین در مورد تعیین تکلیف سانتریفیوژ‌های پیشرفته ایران است که غرب خواستار نابودی آن‌ها و ایران خواستار مهر و موم آن‌ها در ایران است. ترتیب و توالی انجام تعهدات توسط طرفین نیز مانع مهم دیگری است؛ اینکه ایران اول اقدام کند یا آمریکا اول تحریم‌ها را لغو کند، مسئله‌ای است با جزئیات عدیده که باید رفع و رجوع شود.

احمدی افزود: همچنین ممکن است ایران خواستار مسکوت گذاشتن تحقیقات آژانس بین المللی انرژی اتمی در مورد چهار سایت ایران باشد. توضیح اینکه در پی قضیه شورآباد، آژانس مدعی شده که این چهار سایت بدون اعلام به آژانس در گذشته فعالیت داشته و اکنون باید جزئیات فعالیت‌های آن‌ها و تکلیف اقلام هسته‌ای مورد استفاده در آن‌ها مشخص شود. البته مشکلات کوچک و بزرگ دیگری نیز مانند تعیین تکلیف u-turn نیز وجود دارد.

این کارشناس مسائل بین الملل در پایان تاکید کرد: آما آنچه که مایه امیدواری است این است که هم آمریکا و هم ایران از اراده سیاسی لازم و کافی برای نیل به توافق برخوردار هستند و در نتیجه محتمل است که راه حل مرضی الطرفینی یافته شود.