افزایش جمعیت ایران تا سال ۱۴۱۵ به میزان حدود ۸ میلیون نفر پیشبینی شده که این تعداد با توجه به مرگ و میرها که از تعداد کل جمعیت کاسته میشود، زنگ خطر پیری جمعیت را به صدا درآورده است.
به گزارش دیدار نیوز خوزستان پایه اصلی هر کشوری را منابع انسانی آن کشور تشکیل میدهد و از این منظر، سرمایه انسانی مهمترین دارایی کشورها محسوب میشود. تناسب جمعیت هر کشور با میزان ظرفیتها و فرصتهای آن کشور و همچنین وجود نیروی انسانی کافی و متخصص برای انجام امور کشور و پاسخگویی به نیازهای جامعه، بستگی به وجود نیروی انسانی متناسب در هر بخش دارد.
با این وجود، ایران همانگونه که سالهای متمادی درگیر مسئله بیکاری جوانان بوده و به دلایل گوناگون از سوء مدیریتها تا تحریمها و بی توجهی به فرصتها و ظرفیت ها؛ بیکاری میلیونی رقم خورده، به همان میزان نیز در معرض خطر کمبود نیروی انسانی کافی در آینده نه چندان دور قرار دارد.
افت شدید میزان موالید در یکی دو دهه اخیر و تاثیرگذار نبودن سیاستهای تشویقی جمعیت باعث شده تا ایران با خطر پیری جمعیت مواجه باشد و به یکی از کشورهای جهان تبدیل شود که با سرعت زیادی به سمت از دست رفتن تعادل نیروی انسانی حرکت میکند.
طبق سناریوهای موجود، در صورت ادامه روند فعلی زاد و ولد در کشور، در سالهای آینده میزان جمعیت سالمند کشور نسبت به میزان استاندارد جهانی، از رشد بالایی برخوردار خواهد شد و از اینرو ایران در ردیف کشورهای با جمعیت مسن و پیر قرار میگیرد.
مسائل فرهنگی، مشکلات و دشواریهای اقتصادی و تغییر نگاه خانوادهها به تعداد فرزندان و فراگیر شدن تک فرزندی باعث شده تا امروز در کشور بسیاری از خانوادهها با میانگین جمعیتی پایین زندگی کنند.
پس از یک دوره رشد مناسب جمعیتی در دهه ۶۰، به مرور از میزان تولدها در خانوادهها به طرز چشمگیری کاسته شد به نحوی که اگر در دهه ۶۰ یک خانواده با بیش از ۵ فرزند بوده، امروز همان الگو تکرار نمیشود و مجموع فرزندان آن ۵ نفر دیگر بین ۲۰ تا ۳۰ فرزند نیست و به سختی به ۵ فرزند میرسد و فراگیر بودن این مسئله، زنگ خطر جمعیتی را برای کشور به صدا در آورده است.
بررسی برخی سناریوهای مطرح شده از سوی سازمان ملل متحد درباره روند جمعیتی ایران در سالهای آینده نشان میدهد که احتمالا جمعیت ایران در سال ۱۴۱۹ بین ۸۵ با سناریوی بدبینانه تا ۹۷ میلیون نفر در بهترین حالت خواهد بود. همچنین پیش بینی شده که نرخ رشد جمعیتی ایران در قالب این سناریوها منفی و در بهترین وضعیت نیز زیر یک درصد خواهد ماند؛ بنابراین با پیش بینیهای صورت گرفته، جمعیت ایران تا نهایتا دو دهه آینده به میزان مرگ و میر نیز در سال رشد نخواهد داشت و به عبارتی رشد سالانه جمعیت کشور به صفر میرسد. یک آمار نشان میدهد که در سال ۹۸ میزان مرگ و میر ثبت شده در ایران یک میلیون و ۱۹۶ هزار و میزان تولدها ۸۰۰ هزار بوده است. در فاصله سالهای ۱۴۱۰ تا ۱۴۱۵ پیش بینی شده که نرخ رشد جمعیت ایران به صفر خواهد رسید.
در صورت ادامه شرایط فعلی جمعیتی کشور، همانگونه که عنوان شد حتی میتواند باعث کمبود نیروی انسانی مورد نیاز کشور در بخشهای مختلف شود و یا دستکم از تعداد نیروهای شاغل و در سن کار کشور به طرز چشمگیری کاسته خواهد شد.
نگاهی به پیش بینیهای صورت گرفته در مرکز آمار ایران درباره روند رشد جمعیت ایران تا سال ۱۴۱۵ نشان میدهد که در بهترین حالت، جمعیت ایران در سال ۱۴۱۵ به حدود ۹۱ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر خواهد رسید که حدود ۴۶ میلیون نفر آن را مردان و ۴۵ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر را نیز زنان تشکیل خواهند داد؛ بنابراین با سناریوهای پش بینی شده مرکز آمار ایران، به جمعیت ۸۴ میلیون نفری فعلی ایران تا ۱۵ سال آینده کمتر از ۸ میلیون نفر افزوده میشود که این میزان رشد به نسبت تعداد فوتیهایی که اتفاق خواهد افتاد باید در نظر گرفته شود؛ بنابراین در سالهای آینده نیز میزان رشد جمعیت سالانه به میزان اندک و یا بدون تغییر (میزان تولدها و مرگ و میر نزدیک به هم و یا سر به سر) خواهد ماند.
همچنین طبق سناریوهای تعریف شده از سوی مرکز آمار ایران، در سالهای آینده روند کاهش جمعیت ساکن در روستاها را خواهیم داشت که در نهایت از ۲۰ میلیون فعلی به ۱۸ میلیون نفر کاهش خواهد یافت و این مسئله به معنای خالی شدن بیشتر روستاها از جمعیت خواهد بود.
شاید سخت باشد که بتوان امیدوار بود مسئله تغییر نگاه جامعه به جمعیت و خانوار به اصطلاح یک شبه و یا در یک مقطع کوتاه تغییر کرده و به سطح استانداردها برسد، اما دولت نمیتواند فرصتهای امروز را از دست بدهد و لازم است با ریشه یابی دقیق و بکارگیری متخصصان جمعیت شناسی و همچنین استفاده از تجارب جهانی در این بخش، به سمت بازسازی افت جمعیت حرکت کند. همچنین باید گفت که موضوعاتی مانند ارائه تسهیلات بانکی و تشویقهای مالی و از این دست تصمیمات شاید از کارآمدی لازم برای تحریک رشد جمعیت برخوردار نباشند.