نجمه جمشيدي
دیدارنیوز ـ در چند روز گذشته پنج كانديداي شهرداري تهران برنامههاي خود را معرفي كردهاند، در میان برنامههای ارائه شده، برنامه پیروز حناچی دارای ویژگیهای برجستهای نسبت به ديگر كانديدا بود. مهمترین ويژگي این برنامه تاکید بر شهروند بهجای شهر یا شهرداری است. در برنامههاي او انسان و مناسبات انسانی اهميت داشته و بر کالبد و سازمان تقدم دارند. همچنين مفهوم «شهروند خلاق» بهعنوان مفهوم مرکزی برنامه معرفي شده است. نخستین وجه «شهروند خلاق»، ترکیب پویایي عناصر شهروندی و خلاقیت است که از رویکرد ایستا به تحولگرا حرکت کرده است.
وجه دوم، ماهیت جامعه وابسته به فضای این مفهوم است. در این مفهوم شهروند، تنها امر اجتماعی و فرهنگی یا صرف سکناگزین کالبدی نیست بلکه شهروند، ماهیت ترکیبی از اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، نهادی و تعلق فضایی دارد. مفاهیمی چون «شهری برای همه» ، «نوآوری»، «رواداری» ، «کارآفرینی» ، «محله محوری»، «فضاهای اشتراکی» ، «هویت مشترک شهری» و «دموکراسی مستقیم و نقش مشاور همراه سمنها» بر چندبعدی بودن مفهوم تاکید میكند.وجه سوم، سطوح و سلسله مراتب خلاقیت است که از اقتصاد دانش و استارتاپها تا مشاغل محلهای و دستفروشی را دربر میگیرد. این خلاقیت در بسترها نيز مطرح شده است و امر فردي یا انسانی نیست. در برنامه ارائه شده، توجه به بعد فناورانه، سیستمی و همچنین تنوع بخشی منابع درآمدی بر فعالسازی ظرفیتهای مالی و جلوگیری از رکود یا رانتی شدن منابع، تاکید شده است.یکی از بسترهای مهم این خلاقیت در برنامه ارائه شده، بسترهای فضایی آن است که «پهنههای پیادهروی» اهمیت بسياري در این زمینه دارد. توجه به نگرش مدیریتی به جای مهندسی در مسائلی چون محیط زیست و ترافیک ، از نشانههای بارز خلاقیت در برنامه است.
برنامههاي منطبق بر واقعیت
این نقاط قوت برنامه در کنار شناخت پیروز حناچی از شهر تهران و مسائل فنی شهرسازی و معماری میتواند به عنوان ویژگیهای برتري برای بررسی لحاظ شود. او به درباره مهمترين ويژگي برنامه خود ميگويد:«ويژگي اصلي برنامه من واقعي بودن آن است و اجرايي ترين برنامه را من دارم؛برنامهاي روشن باتوجه به شرايط موجود و آسيبشناسي مشكلات و شناخت چالشهاي شهري. 10 برنامه عملياتي ارائه كردهام كه ويژگي بارز آن اجرايي بودن برنامهها در اين دوره سه ساله است. شهرداري با دو چالش اصلي در كوتاه مدت مواجه است؛ نخست نبود منابع سالم و پايدار و پس از آن بحث مازاد نيروي انساني با تحرك كم. براي هر دو مساله برنامه ارائه كردهام ؛ با استفاده از ظرفيتهاي شهر تهران در بحث اشتغال، ميتوان بهجاي اخراج كارمندان با اجراي سياست برد-برد، افراد را با رضايت از مجموعه جدا كرد و به توانمندي رساند كه روي پاي خودشان بايستند و حقوقشان از حقوق شهرداري نيز بيشتر باشد. ظرفیت ایجاد اشتغال در شهرداری تهران از ظرفیت دولت بالاتر است. نمیتوانیم تبعات حقوقی و اجتماعی اخراج را تحمل کنیم. بايدبه افرادی که میخواهیم از بدنه جدا شوند، امتیاز دهیم. برای این موضوع برنامه دارم. ايجاد فرصت براي جوانان در شهرداري يكي از محورهاي اصلي من است. انرژی جوانی فرصت بیبدیلی است. من محصول اطمینان در دوره جوانی هستم. نخستين پست مدیریتی را در 29سالگی گرفتم. ما نيز باید این شرایط را برای جوانان فراهم کنیم و اگر این ظرفیت را داشته باشیم، مدیران قوی خواهیم داشت. تمام تلاشم بر اين است كه به اعضاي شوراي شهر بگويم مشكلاتي كه در تهران با آن مواجه هستند، تنها منوط به پايتخت نيست بلكه تمامي شهرهاي ايران بهويژه كلانشهرها با آن دست و پنجه نرم ميكنند. گزارشي كه امروز در شوراي شهر اعلام كردم، تصويري از وضعيت 10 كلانشهر كشور است كه تهران در رأس آنها قرار دارد».
نظر مثبت شوراي شهر به برنامه حناچي
اعضاي شوراي شهر در بخشهاي مختلف ،پرسشهايي از حناچي درخصوص برنامه پيشنهادي داشتهاند؛ او درباره نظر اعضاي شوراي شهر نسبت به برنامه پيشنهادي خود، ميگويد:« بسياري از اعضاي شوراي شهر اعلام كردند كه برنامه متنوع و خوبي ارائه شده اما دغدغه شوراي شهر بيشتر درخصوص منابع مالي است كه اميدوارم اين مساله حل شود».
«فكر خلاق» سرمايه تهران
حناچي با اشاره به اينكه تاكنون پژوهشهاي بسياري درباره شهرسازی و معماری و مشکلات مديريت شهري، انجام دادهام به «قانون» ميگويد:« از نگاه من سرمایه اصلی تهران فکر خلاق است،؛ برنامههای مناسبتی، کم عارضه، بسیار تاثیرگذار و التیام بخش هستند. از ظرفیت شهرداری و ظرفیت محلات باید استفاده شود. ارتقاي فعالیتهای تخصصی و گسترش دیپلماسی شهری در مقیاس ملی و فراملی و به اشتراک گذاشتن تجربیات از جمله مسائلی هستند که باید به آنها توجه ويژهاي کرد. امروز بیش از همیشه نیازمند ارتقاي کیفیت شهری، هوشمندسازی و بهکارگیری روشهای نوین اقتصاد در تامین درآمدهای پایدار، تقویت زیرساختهای شهر با کلاس جهانی، تقویت پایههای اقتصاد دانش بنیان، بهبود محیط کسب و کار شهری با همکاری بخش خصوصی و اتاق بازرگانی، حذف زایش فساد، اجرای برنامهریزی برای هویت، توجه به زیستپذیری و ارتقاي فرهنگ و هویت شهری مبتنی بر ظرفیتهایی در تهران هستیم». او با تاكيد بر اينكه پرونده ثبت ملی خیابان ولیعصر را تدوین کردهام، ادامه ميدهد:« تعداد بسياري پروژه در حوزههاي شهري و ميراث فرهنگي داشتهام. در دوره دولت یازدهم که بسیار پرچالش بود، هشدار دادیم كه سد ساختوساز در کشور شکسته شده است. همچنین با سرعت به موضوعاتي مانند باغهاي تهران، کنترل تراکمهای بیرویه در شهر، بلندمرتبه سازی و حریم تهران، پدیده شاندیز، میدان سپاه و... که معضلات جدی را براي تهران بهوجودآورد،پرداختیم».
مشكل فراگير مديريت شهري
حناچي ميافزايد:« اعتقاد دارم، چهار رکن در کشور وجود دارند؛رکن چهارم شوراهاست. صحبت مقام معظم رهبری در مورد اینکه تهران از یک طرف نماد، آبادی، صلاح، سعادت و سبک زندگی در کشور است و از طرف دیگر بهعنوان یک الگو است را در سرلوحه كار خود قرار دادهام. معضلی که امروز با آن در بحث مديريت شهري مواجه هستیم، کشوری است. اگر در تهران و کلانشهرها مشکل مديريت شهري حل شود، برای تمام کشور حل خواهد شد. ساخت و ساز بیرویه باید به شکل لایحه ای به مجلس ارائه شده و پیگیری شود. در آخرین بند زیربنایی سال 84 ، در کمیسیون کلانشهرها، متن لایحه مشخص شده بود و اگر به مشکلات اقتصادی نرسیده بودیم، این لایحه به اجرا در ميآمد».
سهم 82 درصدي بودجه شهردار از ساخت و ساز
حناچي ميافزايد:« تهران نيازمند علم راهبردي است، در علم راهبردي، مشخص است كه چه اقداماتی انجام شده و چه راهی را طی خواهیم کرد. 79درصد درآمد شهرداریها به ساخت و ساز متکی بوده و در تهران 82درصد است. عوارض بر تراکم، جرایم کمیسیون ماده 100، عوارض حذف پارکینگ، بالکن و پیش آمدگی، سوخت، کسب و پیشه، معاینه فنی، بلیت و... 9درصد و سایر منابع نيز 12درصد است.معنی درآمد شهرداری بر ساخت و ساز کاهش کیفیت زندگی است. چالش های راهبردی شهر تهران دو بخش چالش های ساختاری و محتوایی است. بدون تنظیم مناسبات، شهرداری نمیتواند شهر را با محلات مدیریت کند، حتی در بافت فرسوده اجازه فاینانس 200هزار دلاری به تهران داده شده است».
شهروندان، اصلی ترین سرمایه شهرداری
او درباره بهكارگيري بانوان در پستهاي مديريتي شهرداري تصريح ميكند:« اصلی ترین سرمایه شهرداری، شهروندان هستند زیرا بسياري کارهاي عادی با حضور شهروندان قابل حل خواهد بود. نادیده گرفته شدن حق زنان را در مدیریت شهری باید مورد توجه قرار داد.
حضور بانوان تحصیلکرده بسیار افزایش پیدا كرده است. بسیاری از آنها مدیران شایسته ای هستند، ما نمیتوانیم معاون شهردار انتخاب کنیم بدون اینکه شرایطی فراهم کرده باشیم که مدیرکلی یا معاونت مدیرکلی را پشت سر نگذاشته باشند».او با بیان اینکه نظام فربه و کارآمد، نظام شفاف، دیپلماسی شهری و کم اثر نيز میتواند از چالشهای شهرداری باشد، بيان ميكند:«ضعف کیفیت زندگی، آلودگی هوا، فرسودگی بافت شهری، ضعف در نظام حمل و نقل عمومی، خطر پذیری بالا در برابر زلزله، آتش و سیل، ضعف تاب آوری، فرسودگی و ناکارآمدی زیرساخت های شهری و بیتوجهی به شکلگیری شهر، همگان را باید در نظر گرفت».
احياي ميراث صنعتي تهران
حناچی در ادامه با اشاره به اينكه پروژههایی مانند لالهزار، میدان توپخانه، ناصر خسرو، بازار و میدان مشق طرح فرصتهای گردشگری، بوستان ولایت و پل گیشا موضوعاتی است که در حوزه معاونت فنی و عمرانی انجام گرفته، ميگويد:«احیای میراث صنعتی تهران، کارخانه دخانیات، برق آلستوم، سیمان ری و... ميتواند بر ايجاد درآمد پايدار و توسعه زيرساختهاي گردشگري تاثيرگذار باشد. فرق ما این است که کارهایی که اعلام كردهايم را با مطالعه و چشم باز انجام میدهیم. مطالعه برای تصمیمگیری و انتخاب مسیر درست است. آمارهایی که دادم برای خاموش کردن هشت سال مانیتورینگ دولتی است. روشن کردن و دوباره به انضباط برگشتن،کار آسانی نیست. این معضل را در گذشته نيز داشتهايم اما درصد پایداری و ناپایداری آن متفاوت بوده است.مردم فعالیتها را خوب میفهمند و عکسالعمل نشان میدهند. اعتقادم این است که توانستیم در شورای عالی شهرداری این عکس العمل ها را برانگیزیم. شهرداری تهران باید منابع پایدار و سرویس و خدمات را جایگزین ساخت و ساز کند. نيازمند برنامه 10ساله براي رسيدن به مقصد هستيم. راهی نيز جز انجام آن وجود ندارد.اعتقاد دارم شهردار باید قدرت هدایت را داشته باشد. در عید بخش های اجرایی پروژه های ما سه شیفته کار می کرد».
كليد بحران آب در دست شهرداري
او با بیان اینکه بازچرخانی آب برای استفاده دوباره میتواند راهگشاي بحران كمآبي باشد، تصريح ميكند:«اين طرح در شرایط بحرانی، شهر را نجات ميدهد. اجراي آن جزو وظایف ما نیست اما تمام ابزار آن در اختیار شهرداري است. بازیافت مواد، چرخه مواد، بازیافت زباله ها و استفاده از انرژیهای بازیافتی، حمل و نقل سبز، حرکت سالم، کاربرد سالم از زمین، مشارکت مردمی و... از جمله راهبردهای این رویه است».
منابع مالي نامشخص براي نوسازي بافت فرسوده
حناچی با بیان اینکه ما 3هزار و 268 بافت فرسوده داریم و منطقه 10بیشترین آمار را در اين زمینه دارد، خاطر نشان ميكند:«باید در این موضوع همه جانبه نگاه کنیم و بافتهاي فرسوده را آسیب شناسی کنیم، درآمد پایین خانوادهها، قفل سرمایهگذاری، افزایش اجاره نشینی و جداافتادگی از شهر در این بافت وجود دارد. افزایش آسیبپذیری، اعتیاد، بزه، بیخانمانی، ترکیب ناهمگون فرهنگی و کاهش امنیت اجتماعی از تبعات آن است.بر اساس قانون 59 برنامه ششم، قرار بود تکلیف این بافتها مشخص شود اما منابع مالی روشنی برای آن مشخص نشده است. ما با كمبود خدماتي مانند پارکینگ، فضای سبز و سایر خدمات محلی در اين بافت مواجه هستیم و کیفیت پایین ساخت و ساز نيز از جمله آن است».
حناچي درباره حوزه شهرسازي يادآور ميشود:«2هزار و 900 هکتار در حوزه شهرسازی و 14هزار هکتار در خدمات شهری در طرح تفصیلی باقی مانده است. ظرفیتهای باقیمانده نسبت به طرح جامع 500هزار نفر است. در سالهای (92 تا 95) 235 پروانه ساختمانی با وسعت حدود 109 هکتار در اراضی شهر تهران صادر شده، بیشترین آنها در منطقه يك با حدود 70هکتار است. بالاترین درصد تخلفات در زمان ابلاغ طرح تفصیلی درآذر 96 مربوط به کسری پارکینگ با 25درصد و تغییر کاربری 20درصد از کل تخلفات بوده است».
منطقه يك، ركورددار بلندمرتبهسازي
او با اشاره به پيامدهاي تامين بودجه از طريق ساختوساز، تصريح ميكند:« بيشترين پراکنش ساختمانهای بلندمرتبه، در معابر کم عرض در مناطق شمال تهران وجود دارد. این اقتصاد شهری را نشان میدهد که سرمایه گذاری در جاهایی که قیمت زمین بالا بوده، صورت گرفته است. حدود 400هزار واحد آپارتمان در تهران، خالی و تبعات آن کاهش کیفیت زندگی شهری است.از زمان تصویب طرح جامع تاکنون 2.1 میلیون نفر براساس پروانه به جمعیت تهران اضافه شده اند.اگر تخلفات و ماده 100 را هم به این اضافه کنیم، با توجه به 7.9 میلیون نفر در سال 85 ، 10میلیون نفر اضافه می شود.اعتقادم این است که رقابت های حزبی و سیاسی یک اصل است ولی اگر این رقابت منجر به افزایش کیفیت زندگی در شهر نشود، مسیر را اشتباه رفته ایم. يكي از برنامههاي من توسعه زیرساخت های سبز شهر تهران بهويژه محور ولیعصر است؛ با اجراي اين كار ميتوانيم بلندترين خيابان خاورميانه را ثبت جهانی كنيم».
حاشیههای یک جلسه
جلسه امروز شوراي شهر تهران با حاشيههايي همراه بود. چند عضو شوراي شهر پس از شنيدن برنامههاي حناچي، پرسشهايي را درباره برنامههاي او مطرح كردهاند.
ناهیدخداکرمی، عضو شوراي شهر درباره برنامه حناچي گفت:« به خاطر ارائه این برنامه مدون از شما تشکر میکنم.شناخت شما از پتانسیلهای تهران قابل تقدیر است. یکی از اصول پیشرفت تهران رونق اقتصادی است و شما هم تجاریسازی را که حلقه مفقوده است در برنامه خود گنجاندهاید. اما بازار تهران قابلیت تبدیل به یک مرکز متفاوت تجارت جهانی را دارد. این مرکز تجارتی هم مبتنی بر فرهنگ است و هم در آن مبادله کالا صورت میگیرد. آیا برنامهای درخصوص بازآفرینی فراگیر بازار، برای ثروت آفرینی از پتانسیل های بازار دارید؟».همچنين رسولی، عضو ديگر شوراي شهر نيز درباره برنامه حناچي گفت:«سخنان شما مرا ياد دفاعيه تاريخی عطاا...مهاجراني انداخت و من تشكر از گزارش شما ميكنم.تعارض بين بخشی و مباحث متعارض بين اجرا و نظامگذاری را چگونه حل ميكنيد؟برحسب وظيفه در مورد همه تحقيق كردم و ديدم كه برخي ها معتقدند حناچی به اندازه حوزه اكادميك در اجرا قابليت زيادي ندارد!».علی اعطا، سخنگوي شوراي شهر نيز درباره انتخاب گزينه نهايي شهرداري تهران گفت:«درجلسه سه شنبه 18 اردیبهشت از میان پنج گزينه نهايي شهرداري تهران، دو نفر به عنوان گزينههاي نهایی انتخاب می شوند و از میان آنها نیز در روز یکشنبه 23 اردیبهشت شهردار تهران انتخاب میشود».
منبع: روزنامه قانون/ ۱۸ اردیبهشت ۹۷