جلسه دیوان بین‌المللی دادگستری برای بررسی درخواست ایران برای صدور قرار موقت برای آمریکا در اعتراض به تصمیم واشنگتن برای بازگرداندن تحریم‌های یکجانبه علیه تهران برگزاری شد.
در این بیانیه آمده است :جمهوری اسلامی ایران با استقبال از تصمیم دیوان بین المللی دادگستری به عنوان رکن اصلی قضایی سازمان ملل متحد و صدور قرار موقت این محکمه علیه اقدام غیرقانونی دولت آمریکا در بازگرداندن تحریم های یک جانبه که با خروج این کشور از برجام صورت گرفت، تصمیم دیوان را که با اتفاق آراء اتخاذ شده است، نشانه بارز دیگری در تایید حقانیت جمهوری اسلامی ایران و غیرمشروع و ظالمانه بودن تحریم های آمریکا علیه مردم و شهروندان کشورمان می داند.
این محکمه جهانی با تصریح بر اینکه قراری که صادر کرده، الزام آور و لازم الاتباع بوده و موجد تعهدات بین المللی می باشد، اعلام کرد که دولت ایالات متحده ملزم است طبق تعهدات بین المللی خود موانع ناشی از اقداماتش به موجب تصمیم های غیرقانونی که با خروج از برجام اتخاذ کرده، از جمله موانعی که در مسیر روابط تجاری ایران در حوزه های مشخصی برقرار کرده، برطرف نماید.
دیوان هم چنین در قرار خود ایالات متحده آمریکا را ملزم کرده است تا تضمین نماید مجوزهای لازم برای موارد مشخص شده در قرار را صادر کرده و پرداخت ها و معاملات مربوط به آنها را انجام دهد. دیوان بین المللی دادگستری هم چنین در این قرار بر قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که برجام را تایید کرده، صحه گذاشته است.
وزارت امورخارجه جمهوری اسلامی ایران با دیوان بین المللی دادگستری در قرار موقت صادره هم عقیده است که برای رسیدگی به شکایت ایران علیه ایالات متحده صلاحیت اولیه خود را محرز دانسته و بدین ترتیب تلاش های دولت آمریکا و وکلای آن در رد صلاحیت دیوان و فرار از مسئولیت حقوقی را خنثی کرده است. دیوان در قرار خود هم چنین با رد ادعاها و نظرات حقوقی دولت آمریکا، به صراحت ذکر کرده است که موارد مورد درخواست ایران منحصرا به نقض های احتمالی عهدنامه مورد استناد جمهوری اسلامی ایران مربوط می باشد و اینکه حقوق خاص و مشخصی که جمهوری اسلامی ایران به موجب عهدنامه به آنها استناد کرده است، می تواند آثار غیرقابل جبرانی به دنبال داشته باشد.
در نتیجه و در پرتو تایید مجدد دیوان بین المللی دادگستری بر حقانیت جمهوری اسلامی ایران و صحه گذاشتن بر رویکرد غیرمشروع و غیرقانونی دولت آمریکا، امروز افکار عمومی جهانی و تمامی کشورهای مستقل با اطمینان خاطر بیشتری مصمم است اراده خود مبنی بر احترام به توافقات بین المللی، احترام به حقوق بین الملل و احترام به مسئولیت دولت ها را در قالب حفظ و اجرای برجام بیش از پیش به نمایش بگذارد.
قرار صادره از سوی دیوان بین المللی دادگستری هم چنین بار دیگر نشان داد که این دولت آمریکاست که با سیاست های غلط و افراطی خود و در نتیجه زیاده خواهی های خود در قبال دیگر کشورها، روز به روز منزوی تر می شود و بایستی از عادت غلط و اعتیاد ناپسند خود در اعمال تحریم های ظالمانه و غیرقانونی علیه مردم و شهروندان دست کشیده و به عضوی مسئولیت پذیر و کشوری عادی در جامعه بین المللی تبدیل شود. در این مسیر جامعه بین المللی و کشورهای مستقل مسئولیت مضاعفی به عهده دارند تا این کشور را که سابقه ای طولانی از نقض عهد و عدم تمکین به تعهدات و الزامات بین المللی خود دارد، در تلاش های غیرقانونی اش ناکام گذارند.
معاون حقوقی رئیس جمهور گفت: تصمیمات دادگاه لاهه برای کشورها لازم‌الاجرا است.
لعیا جنیدی در حاشیه جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران درباره تصمیمات دادگاه لاهه اظهارکرد: تا دقایقی دیگر به صورت رسمی نتیجه دادگاه اعلام خواهد شد. با توجه به اینکه دادگاه لاهه زیرمجموعه سازمان ملل است، تصمیماتش توسط سایر کشورها باید اجرا شود.
وی در مورد اثرات تصمیمات دادگاه لاهه، خاطرنشان کرد: رای به نفع کشورمان موجب تثبیت حقوقی ایران، تایید مشروعیت 1+4 شده و جسارت بیشتری به شرکت‌ها برای همکاری با ایران می‌دهد و نگرانی‌های آنها را کم می‌کند.
مهمترین بخش حکم دادگاه لاهه از دیدگاه یک حقوق دان بین‌المللی
رضا نصری حقوق دان بین‌الملل در توییت خود اعلام کرد که مهمترین بخش حکم دادگاه لاهه این است که از طرفین خواست از مبادرت به هر اقدامی که ممکن است تا صدور رای نهایی مناقشه بین دو کشور را تشدید کند خودداری کند. در عمل یعنی دولت امریکا باید از وضع تحریم‌های نفتی و تحریم‌هایی که برای ماه آینده علیه ایران پیش بینی شده خودداری کند.
رای لاهه نشان داد تحریم های دولت آمریکا جان ایرانیان را هدف گرفته است
پرویز اسماعیلی معاون ارتباطات دفتر ریاست جمهوری نیز با انتشار توییتی در واکنش به رای دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه نوشت: شاید مهمترین نکته در رای دیوان بین المللی دادگستری لاهه این باشد که؛ تحریم های دولت آمریکا جان ایرانیان را هدف گرفته و به خطر انداخته است.
هر جا هستیم و در هر حال، به ایران و ایرانی بودن افتخار کنیم.
ظریف: حکم دادگاه لاهه شکستی برای آمریکای معتاد به تحریم است
محمد جواد ظریف وزیر امورخارجه ایران در توئیتر خود نوشت: دادگاه عالی سازمان ملل حکم داد که آمریکا باید به تعهداتی که با وضع مجدد تحریمها علیه مردم ایران هنگام خروج از برجام نقض کرده است، پایبند باشد. شکستی دیگر برای آمریکای معتاد به تحریم و یک پیروزی برای قانون. لازم است که جامعه بین‌الملل به‌طور متحد با یک‌جانبه‌گرایی مخرب آمریکا مقابله کند.
دیوان بین‌المللی دادگستری (لاهه) در پی شکایت ایران از آمریکا مبنی بر اینکه واشنگتن با وضع مجدد تحریم‌های ضد ایرانی‌اش پیمان مودت 1955 را نقض کرده است، روز چهارشنبه با اجماع آراء به نفع ایران رای داد و حکم کرد، آمریکا باید تحریم‌هایی که حوزه بشردوستانه شامل، تامین دارو و درمان، تجهیزات کشاورزی و حمل و نقل هوایی را لغو کند.
بر اساس رای این دیوان، آمریکا باید تمام محدودیت‌ها برای صادرات آزادانه دارو و اقلام پزشکی و کشاورزی و غذایی و قطعات یدکی هواپیما و غیره را بردارد و راهکارهای مالی برای آنها را ارائه دهد.
دادگاه لاهه همچنین از دو طرف خواست تا از اقداماتی که بهاختلافات دامن می‌زند و حل‌وفصل پروند را سخت‌تر می‌کند، پرهیز کنند.
بدون تردید تصمیم دیوان بین المللی دادگستری از نظر حقوقی الزام آور است
محسن محبی در گفت‌وگو با ایسنا، درباره موضوع لازم الاجرا بودن حکم دادگاه لاهه اظهار کرد: بدون تردید تصمیم دیوان بین المللی دادگستری از نظر حقوقی الزام آور است؛ به طور کلی هم آرای دیوان الزام آور است و هم دستورات دیوان.
وی ادامه داد: تا چند سال قبل تردیدی بین حقوق دانان بین‌المللی و خصوصی وجود داشت که آیا دستور موقت هم مثل رای الزام اور است یا خیر؛ اما امروز این تردید بر طرف شده است و دیوان صریحا اعلام کرده است که دستور موقتش هم درست مانند رای دیوان الزام آور و دولت‌ها باید تمکین و تبعیت بکنند .
محبی افزود: دولت ها باید از رای و دستور موقت دادگاه لاهه پیروی کنند، بنابراین از نظر حقوقی هیچ تردیدی در این زمنیه وجود ندارد.
این حقوقدان تصریح کرد: این که بعضی ها در این امر تردید می‌کنند، پرسش هایی را مطرح می‌کنند و خدشه ای به این نظر وارد می‌کنند بیشتر ناظر به ماهیت دادگاه است که چه جایگاهی در حقوق بین الملل دارد.
وی هم چنین گفت: جواب این امر هم این است که الزام در حقوق بین الملل لزوما با الزام در حقوق داخلی یکی نیست. به طور کلی جامعه بین الملل با جامعه داخلی متفاوت است.
محبی خاطرنشان کرد: در عرصه بین المللی فشار و نیرویی که الزام ایجاد می‌کند، افکار عمومی و توازن قدرت میان دولت ها است. در حقوق داخلی این الزام فرق می‌کند؛ اگر محکومی به رای دادگاه تمکین نکند، دولت می تواند او را مجبور به اجرای حکم دادگاه کند. اما چون در حقوق بین‌الملل چنین قدرتی وجود ندارد فشاری برای اجرای حکم دادگاه هم نیست؛ اما ساز و کار بسیار قوی تری درمیان است و آن هزینه سیاسی بر دولتی است که از دستورات دادگاه سرپیچی کند .
وی در پایان گفت: اگر ایالات متحده رای دادگاه را اجرا نکند بی شک هزینه هایی برای او خواهد داشت.
واکنش نمایندگان مجلس به رای دادگاه لاهه علیه آمریکا
فلاحت‌پیشه: رای لاهه غرور آمریکا را در یک قالب حقوقی شکست
حشمت الله فلاحت پیشه با اشاره به رای دیوان لاهه مبنی بر اینکه صلاحیت رسیدگی به شکایت ایران را دارد، گفت: این رای از چند نظر مهم است و جای خوشحالی دارد. در وهله اول اینکه ما از کار با سازوکارهای بین‌المللی ضرر نمی‌کنیم چون استفاده از مجامع بین‌المللی در دنیای امروز ضروری است.
وی ادامه داد: بر این اساس اینکه در مجامع حقوق بین‌الملل و حتی مجامع رسمی رای به سود ایران صادر شود یک موضوع مثبت محسوب می شود به خصوص درباره دادگاه لاهه که آمریکایی‌ها از همان ابتدا شکایت ایران را به استهزا گرفته بودند. آنها تصور می‌کردند که در همان گام دیوان اعلام صلاحیت نمی‌کند. حال که برعکس این اتفاق افتاد و دیوان اعلام کرده که صلاحیت رسیدگی به شکایت ایران را دارد بدان معناست که لاهه برای صلح، اعتبار و اهمیت قائل است. به ویژه در منع اشاعه که موضوع برجام سازوکاری برای آن است.
رئیس کمیسیون امنیت ملی در سیاست خارجی مجلس تاکید دارد: اعلام دیوان مبنی بر صلاحیت رسیدگی به شکایت ایران به معنای شکستن غرور قدرت آمریکا در یک قالب حقوقی است، لذا باید به طرف‌های ایرانی برای اینکه خوب دفاع کردند تبریک گفت.
وی افزود: امیدواریم از حالا برای ورود به محتوای حقوقی دعوا آمادگی لازم را داشته باشند. ما هم قرار است سه‌شنبه هفته آینده در مرکز مطالعات وزارت خارجه این موضوع را با حضور وزیر امور خارجه بررسی کنیم.
رئیس کمیسیون امنیت ملی در سیاست خارجی مجلس درباره اینکه آیا ممکن است این موضوع در نهایت به رای به نفع ایران ختم شود؟ گفت: تمام تلاش آمریکایی‌ها این بود که لاهه صلاحیت شکایت به ایران را تایید نکند به همین دلیل طرف آمریکایی وارد موضوع محتوا نشد، چون فکر می‌کرد لاهه صلاحیت را احراز نمی‌کند. اکنون با رای دیوان ما می‌توانیم به آینده امیدوار باشیم که در لاهه رای به نفع خود بگیریم.
وی یادآور شد: ما تنها نیستیم. طبق بررسی‌ها و تحلیل‌های صورت گرفته خیلی از پرونده‌های حقوقی که توسط صلح‌طلبان دنیا پیگیری شد منجر به نتیجه شد لذا معتقدم که باید از این روش‌های حقوقی برای مقابله با یک جانبه‌گری سیاسی آمریکا استفاده کرد.
این رای پیروزی دیپلماتیک برای ایران بود
جلیل رحیمی جهان آبادی با بیان این مطلب اظهار داشت: اکنون دادگاه از طرف آمریکایی خواسته تا زمان صدور رای نهایی علیه مردم ایران اقدامی نکند.
رحیمی جهان آبادی با تاکید بر اینکه رایی که از سوی دیوان صادر می‌شود، الزام آور است، تصریح کرد: فکر می‌کنم حتی اگر آمریکایی‌ها این رای را اجرا نکنند این رای خود مستمسک بسیار ارزشمندی خواهد بود که هیچ کشوری در خصوص تحریمها با آمریکا همکاری نکند. نه تنها همکاری نکند بلکه حتی کشورهای مختلف که به دلیل تحریم‌های امریکا دچار ضرر و زیان می‌شوند با استناد به این رای دیوان می‌توانند شکایت‌هایی را علیه آمریکا طرح کنند. بعید می‌دانم آمریکا بخواهد خود را وارد چالش بین‌المللی کند.
رئیس کمیته بین‌الملل کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس خاطرنشان کرد: حتی دیوان می‌تواند در مساله نقض برجام نیز برای کارشناسی خسارت، کارشناسانی را تعیین کند تا علیه آمریکا تعیین خسارت شود. برای مثال کارشناسان بگویند که شما این خسارت‌ها را به ایرانی‌ها وارد کردید و باید خسارت پرداخت کنید. به هر حال این موضوع اخیر پیروزی دیپلماتیک بزرگی برای ایران بود.
رحیمی جهان آبادی درباره این که آیا این موضع اخیر دیوان لاهه می‌تواند جلوی تحریم‌های نفتی آبان ماه آمریکا را بگیرد؟ گفت: آمریکایی‌ها اینقدر عقلانیت ندارند که بخواهند مرحله‌ای از تحریمها را متوقف کنند، ولی آنچه که مسلم است این است که یک فشار فوق‌العاده بین‌المللی به امریکایی‌ها وارد خواهد شد و آمریکایی‌ها را وادار خواهد کرد از مواضع خود عقب نشینی کند.
واکنش مولاوردی به رای دادگاه لاهه
شهیندخت مولاوردی در یادداشتی توئیتری نوشت:تصمیم دیوان بین المللی دادگستری در الزام ایالات متحده آمریکا به خودداری اکید از اجرای آن بخش از تحریمها که به جنبه های انساندوستانه خدشه وارد می کنند تا صدور رای نهایی، گام دیگری است در نفی یکجانبه گرایی و به چالش کشیدن مشروعیت تحریم های غیرقانونی و ثانویه آن کشور.
