دکتر تهمینه شاوردی، عضو هیات مدیره انجمن ایرانی مطالعات زنان گفت: خودکشی منجر به فوت در مردان بیش از زنان، اما اقدام به خودکشی در جمعیت زنان بالاتر است.
دیدارنیوز ـ دکتر تهمینه شاوردی عضو هیات مدیره انجمن ایرانی مطالعات زنان با بیان اینکه در ایران اقدام به خودکشی در زنان بین ۲ تا ۳ برابر مردان، اما فوت در مردان بین ۳ تا ۴ برابر زنان است، اظهار کرد: البته باید در نظر داشت که خانم‌ها گرچه بیش از آقایان اقدام به خودکشی می‌کنند، اما از وسایلی استفاده می‌کنند که امکان کمک اطرافیان به آن‌ها وجود داشته باشد. به همین دلیل احساس می‌شود که خانم‌ها از صمیم قلب تمایلی به خودکشی ندارند و از این اقدام برای دستیابی به هدف دیگری استفاده می‌کنند.
این دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی با بیان اینکه خودکشی در زنان بیوه، مطلقه و دارای وضعیــت اقتصادی نامناسب، بیشتر از سایر زنان است، ادامه داد: بر اساس آخرین برآورد‌های WHO که تحت عنوان "خودکشی در سراسر جهان در سال ۲۰۱۹" منتشر شده است، خودکشی یکی از عوامل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان است. هر سال تعداد بیشتری از افراد بر اثر خودکشی جان خود را از دست می‌دهند تا اینکه بر اثر بیماری‌های HIV، مالاریا، سرطان سینه یا جنگ و قتل از دنیا بروند. همچنین در سال ۲۰۱۹، ۷۰۳ هزار نفر در جهان بر اثر خودکشی جان خود را از دست داده اند.
به گفته این جامعه شناس، آخرین آمار منتشر شده رسمی توسط سازمان جهانی بهداشت بیانگر میزان خودکشی جهانی «استاندارد شده» در میان مردان (۱۲.۶ در ۱۰۰ هزار) بیشتر از زنان (۵.۴ در ۱۰۰ هزار) بود. در حالی که برای زنان، بالاترین نرخ در برخی کشور‌ها بالای ۱۰ در ۱۰۰ هزار و برای مردان بیشتر از ۴۵ در ۱۰۰ هزار است.
وی با بیان اینکه خودکشی همواره سومین یا چهارمین علت اصلی مرگ و میر در جوانان ۱۵ تا ۲۹ ساله برای هر دو جنس پس از «آسیب جاده ای» و «خشونت بین فردی» محسوب می‌شده است، ادامه داد: به همین دلیل کاهش میزان خودکشی در کشور‌ها یک شاخص در برنامه‌های توسعه سازمان ملل متحد و یک برنامه اقدام برای سلامت روان است. با توجه به اهداف و برنامه‌های توسعه پایدار، تلاش برنامه ریزان در سطح جهان در مسیر کاهش میزان خودکشی است و کشور‌ها متعهد شده اند تا سال ۲۰۳۰ میزان خودکشی را تا یک سوم کاهش دهند.
او گفت: متاسفانه آمار‌های مختلف در این خصوص اعلام شده است. با این وجود بنا به گزارش who در ایران (سال ۲۰۱۹) نرخ خودکشی در هر دو جنس ۵.۲ بوده است. همچنین مقایسه نرخ خودکشی میان دو جنس ۲.۷ در میان زنان و ۷.۷ در میان مردان بوده است. آمار خودکشی توسط رسانه‌ها در سال ۹۸، ۵۱۴۳ نفر اعلام شده است که این رقم در مقایسه با سال ۹۷، ۰.۸ درصد رشد داشته است. از این تعداد ۱۵۱۷ مورد خودکشی مربوط به زنان و مابقی (۳۶۲۶) مورد مربوط به مردان است.
شاوردی خودکشی را یکی از علل اصلی مرگ در میان جوانان و علت اصلی مرگ در بسیاری از کشور‌های آسیایی دانست و این را هم گفت که بیش از نیمی از خودکشی‌هایی که سالانه در سطح جهان رخ می‌دهد از مناطق جنوب شرقی آسیا و مناطق غربی اقیانوس آرام است.
به گفته عضو هیات مدیره انجمن ایرانی مطالعات زنان، در سطح جهانی اکثر مرگ و میر‌های ناشی از خودکشی در کشور‌های با درآمد کم و متوسط (۷۷ درصد) رخ داده است و این همان جایی است که بیشتر جمعیت جهان در آن زندگی می‌کنند. بیش از نیمی از خودکشی‌های جهانی (۵۸ درصد) قبل از ۵۰ سالگی رخ داده است. بیشتر نوجوانانی که بر اثر خودکشی جان خود را از دست دادند (۸۸ درصد) از کشور‌هایی با درآمد کم و متوسط می‌باشند. به عبارتی در کـشـورهـای کـم درآمـــد یـا با درآمــد متوسط و خودکشی در کشور‌های کم درآمد یک و نیم برابر سایر کشورهاست.
این دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی معتقد است که در کنار وضعیت اقتصادی در جوامع دچار بی‌ثباتی اقتصادی و اجتماعی، می‌توان طیف وسیعی از سایر عوامل نظیر مشکلات روانی اعم از افسردگی، دو قطبی بودن، اعتیاد به الکل، یا اختلال مصرف مواد و مشکلات فیزیکی اعم از ابتلا به بیماری‌های صعب العلاج و مشکلات اجتماعی اعم از کاهش تعاملات اجتماعی، مشکلات خانوادگی و عدم مهارت در کاهش و کنترل آن‌ها را از جمله دلایل اغلب خودکشی‌ها دانست.
شاوردی نوع خودکشی افراد را به وسایل خودکشی در دسترس آن‌ها معطوف دانست و افزود: به همین دلیل است که سازمان بهداشت جهانی در راهکار‌های پیشنهادی برای کاهش میزان خودکشی محدود کردن دسترسی افراد به سلاح‌های سرد یا مواد خطرناک را موثر دانسته است. در ایران متاسفانه دسترسی به مواد سمی از جمله قرص‌های برنج به راحتی امکان پذیر است. به همین دلیل است که طی سال‌های اخیر از این وسیله برای خودکشی بیشتر استفاده می‌شود. همچنین در مناطق روستایی به دلیل دسترسی به سموم شیمیایی این مواد بیشتر برای خودکشی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
به گفته وی از آنجایی که با شیوع پاندومی کووید ۱۹ افراد ناگزیر بودند ارتباطات و تعاملات اجتماعی خود را کاهش دهند و مدت زمانی بیشتری را در خانه بمانند طبیعتا با مشکلاتی مواجه می‌شدند که خاص همه جوامع است چراکه با کاهش میزان تعاملات اجتماعی، افراد دچار انزوا و افسردگی می‌شوند. همچنین از سوی دیگر زیان‌های اقتصادی ناشی از کووید ۱۹ این وضعیت را تشدید کرد و در مجموع در سطح جهان شاهد افزایش مشکلات و پیامد‌های روانی – اجتماعی و اقتصادی ناشی از این اپیدمی بودیم و طبیعی است افرادی که از آستانه تحمل پایینی برخوردار بودند گرایش به خودکشی پیدا کردند.
این جامعه‌شناس درباره پشیمانی افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند نیز اظهار کرد: مطالعات نشان داده است که برخی از کسانی که اقدام به خودکشی می‌کنند در آخرین لحظات پشیمان شده اند و تلاش‌هایی برای رهایی خود از مرگ انجام داده اند. حتی برخی از کسانی که به دلایلی موفق به خودکشی نشده اند و شانس بازگشت به زندگی را داشته اند ابراز ندامت کرده اند. همین امر نشان می‌دهند که افراد تحت فشار و شرایط روحی نامناسبی تصمیم به پایان دادن به زندگی خود می‌کنند؛ لذا لازم است که شرایطی فراهم شود تا افرادی که به دلیل شرایط نامساعد زندگی آسیب پذیر هستند یا اینکه خودکشی ناموفق داشته اند حتما تحت درمان و مشاوره قرار گیرند. ضمن اینکه افزایش مهارت‌های فردی در مواجهه با بحران‌ها و مشکلات اجتماعی و اقتصادی به خصوص در وضعیت کنونی پاندمی کووید ۱۹بسیاری ضروری است و می‌تواند تاحدی از تصمیمات نامناسب پیشگیری کند.
عضو هیات مدیره انجمن ایرانی مطالعات زنان با بیان اینکه افراد تحصیلکرده با مشکلات عدیده‌ای رو به رو هستند، درباره رابطه بین سطح تحصیلات و اقدام به خودکشی ادامه داد: افراد تحصیل کرده با کسب مدرک دانشگاهی به نوعی از سایر افراد متمایز می‌شوند. انتظار دارند که موقعیت بهتری از نظر اجتماعی و اقتصادی نسبت به کسانی که در مقاطع پایین‌تر هستند داشته باشند. اطرافیان نیز همین انتظار را از آن‌ها دارند؛ بنابراین آن‌ها به راحتی هر شغلی را نمی‌پذیرند و به درآمد‌های پایین نیز راضی نمی‌شوند. همین سطح انتظارات بالا و عدم دستیابی به شان و جایگاه اجتماعی و اقتصادی مورد انتظار در مقطع کنونی که جامعه با مشکلات اقتصادی رو به رو است و شانس دستیابی به شغل مناسب فراهم نیست؛ قشر جوان و تحصیلکرده ما را دچار آسیب‌های روانی همچون افسردگی و انزواطلبی و ناامیدی می‌کند. مسیری که ممکن است آن‌ها به سمت خودکشی سوق دهد. در حالیکه جوانانی که از تحصیلات دانشگاهی برخوردار نیستند انتظارات کمتری دارند و بعضا تلاش می‌کنند با آموزش مهارت‌های مختلف شانس خود را برای دستیابی به سایر مشاغل نیز محک بزنند. ضمن اینکه اطرافیان نیز انتظار زیادی از آن‌ها ندارند.
وی درباره چرایی سخت بودن دسترسی به آمار خودکشی با بیان اینکه جوامع معمولا آمار رسمی اقدامات منجر به خودکشی را منتشر نمی‌کنند، خاطر نشان کرد: شاید یکی از دلایل آن امکان شیوع و تسری این اقدام در میان سایر اقشار جامعه به خصوص نوجوانان و جوانان باشد. تجربه نیز نشان داده است که خودکشی مانند سایر ناهنجاری‌های اجتماعی زمینه و امکان تسری در میان سایر افراد را فراهم می‌کند. مثلا وقتی در یک مدرسه یک دانش آموز خودکشی می‌کند سایر دانش آموزان نیز ممکن است به این عمل گرایش پیدا کنند. همین روند باعث می‌شود که در سراسر دنیا در صورت اقدام به خودکشی در مدارس بلافاصله نسبت به تعطیلی مدرسه و توزیع دانش آموزان در مدارس دیگر اقدام کنند.
او گفت: اعلام میزان دقیق خودکشی در سطح جامعه نیز به شیوع بیشتر آن منجر می‌شود؛ بنابراین ممکن است که مسئولان نیز از اعلام این آمار به جهت حفظ امنیت روانی جامعه خودداری کند. با این وجود می‌بایست دسترسی پژوهشگران و برخی از اقشار جامعه که متولی این حوزه می‌باشد به آمار دقیق و به روز با جزئیات کامل مهیا شود.
شاوردی در پایان سخنان خود محدود کردن دسترسی به وسایل خودکشی مانند سموم و سلاح‌های گرم بسیار خطرناک، تعامل با رسانه‌هایی که گزارش‌های خودکشی را منتشر می‌کنند، پرورش مهارت‌های زندگی اجتماعی- عاطفی در نوجوانان و شناسایی، ارزیابی، مدیریت و پیگیری زودهنگام افرادی که تحت تأثیر رفتار‌های خودکشی قرار دارند را چهار اقدام جهت پیشگیری از خودکشی نوجوانان و جوانان که توصیه شده توسط سازمان جهانی بهداشت است را عنوان کرد و گفت: اقدامات گسترده‌تر و تقویت و تسریع تلاش‌های مستمر در پیشگیری از خودکشی برای نجات جان افراد در معرض خودکشی توسط سازمان بهداشت جهانی توصیه شده است.
او افزود: در ایران نیز اورژانس اجتماعی طی سال‌های اخیر فعالیت‌های قابل توجهی در کاهش میزان مشکلات اجتماعی و روانی داشته است. ضروری است که با معرفی این سازمان در سطح جامعه و ظرفیت‌هایی تخصصی که در کاهش مسائل فوق دارد گامی در پیشگیری اقدام به خودکشی در میان اقشار آسیب پذیر برداریم.
