بهرام عین الهی و داستان پر پیچ و خم طب سنتی

دیدارنیوز – سرویس اجتماعی: در شرایطی که بحران همه جا را گرفته باشد و شما در دل این بحران زندگی کنید برای حفظ جان و مال و خانواده خود شاید دست به هر کاری بزنید و از هر چیزی که امید و بهبود شرایط را تصویر کند استقبال کنید. مثلا فردی را تصور کنید که درگیر بیماری سختی شده و هر روش درمانی که امتحان کرده است منجر به درمان و بهبود حالش نشده و دوستی به او توصیه می‌کند که به سراغ انرژی درمانی برود یا از او می‌خواهد که با فلان دکتر که در حوزه طب سنتی یا اسلامی مشغول به کار است دیداری داشته باشد. احتمال اینکه فرد بیمار در موقعیت اضطرار این کار را بکند و شانس خود را امتحان کند کم نیست.

استیصال و ناچاری آدمی را به سمت بسیاری از مسائل شاید بکشاند که در حالت عادی و منطقی تن به آن نمی‌داد. در بحران کرونا نیز این وضعیت را شاهد بودیم. عده‌ای که مدعی طب اسلامی بودند نه تنها از استیصال و ناچاری مردم استفاده می‌کردند و به نفع خود نسخه‌های مختلفی در نظر می‌گرفتند بلکه به صورت کلی درمان‌های پزشکی مدرن را زیر سوال برده و حتی طلبکار بودند که چرا به آن‌ها فرصت داده نمی‌شد که دیدگاه‌های خود را مطرح کنند. این طلبکاری مدعیان طب اسلامی که هیچ مبنای علمی و روش شناسی علمی ندارند و فقط براساس برخی متون قدیمی و همچنین مشاهدات پراکنده و غیر روش‌مند عمل می‌کنند از آن عجایب روزگار است.

این موضوع فقط مختص کشور ما نیست و در بسیاری از نقاط دنیا از استیصال و عدم آگاهی جامعه استفاده شد و دیدگاه‌هایی که نه تنها علمی نیستند بلکه به آن‌ها شبه علم هم نمی‌توان گفت پا به میدان گذاشتند و نه تنها علیه دارو‌ها و روش‌های درمانی کرونا سخن گفتند بلکه درباره واکسیناسیون هم مخالفت‌های گسترده‌ای را ساماندهی کردند.

تا به اینجای ماجرا اتفاق عجیبی رخ نداده است. مدعیان جریانات غیر علمی که بیشتر بر چگونگی‌ها تاکید دارند و در منابع و کتب خود هیچ علت یابی یا آزمایش پذیری و نمونه گیری روش مندی نمی‌توان پیدا کرد همواره بر این دیدگاه‌ها تاکید داشتند و اقلیتی نیز از روش‌های آن‌ها پیروی می‌کردند. اما چند وقتی است که صحبت‌هایی مبنی لزوم برنامه ریزی توسط وزارت بهداشت برای طب سنتی در برخی محافل و جریانات سیاسی شنیده می‌شود. گروهی در تلاشند تا این حوزه را به صورت حاکمیتی ساماندهی کنند و البته مشخص نیست دقیقا به دنبال چه هدفی هستند و چه برنامه‌ای دارند.

پناهیان به میدان آمد!

در عزاداری‌های محرم یکی از سخنرانان شناخته شده نیز از لزوم توجه به طب سنتی گفت و البته کار به تهدید هم کشیده شد و با صدای بلند از مجلس شورای اسلامی خواسته شد که اگر وزیر پیشنهادی در حوزه طب سنتی جدی نبود به او رای ندهند. علیرضا پناهیان از سخنرانان شناخته شده مذهبی می‌گوید: «من هنوز وزیر جدید نیامده از ایشان سوال می‌پرسم. آیا شما به طب سنتی متعهد هستید یا نه؟» اعتراض پناهیان به این مساله است که چرا در کشوری که طب بوعلی دارد باید روزانه افراد زیادی بر اثر کرونا جان خود را از دست بدهند و عده‌ای نمی‌گذارند که عالمان طب سنتی در این زمینه کار کنند.

رسول جعفریان از روحانیون شناخته شده و استاد دانشگاه در واکنش به این اظهار نظر در توییتر خود نوشت: «آن‌ها که در تمام زندگیشان، مظاهر تکنولوژی جدید مانند بلندگو، موبایل و تلویزیون و ماشین و ... استفاده می‌کنند، وقتی پای منافع جناحی شان در میان است، آدرس طب سنتی را می‌دهند. انگار تمام کشور‌هایی که کرونا را کنترل کرده اند، از روغن بنفشه استفاده کرده اند.»

در طول سالیان مختلف بحث‌های مختلفی میان طرفداران طب سنتی و مخالفان آن شکل گرفته و نمی‌خواهیم به این موضوع ورود کنیم، ولی اینکه از یک نهاد حاکمیتی بخواهیم که به این مساله ورود کند و برای آن برنامه ریزی کند و اگر تعهدی به آن نداشت باید پاسخگو باشد و ... محل تامل است. طبی که در بهترین حالت ممکن به عنوان طب مکمل شناخته می‌شود چرا تا به این حد محل مناقشه است؟

وزیر جدید بهداشت و طب سنتی

«بنده به طب سنتی و ایرانی اعتقاد دارم و به دنبال بازشناسی، ترویج و نهادینه کردن آن با رویکردی عالمانه به استناد بند ۱۲ سیاست‌های کلی سلامت هستم». این‌ها جملات بهرام عین اللهی وزیر بهداشت و درمان و آموزش پزشکی در جلسه دفاع از برنامه‌های خود در مجلس شورای اسلامی است. او در ادامه نیز گفته که با تأکید بر استانداردسازی نحوه شناسایی بیماری در طب سنتی، وزارت بهداشت بر تأمین دارو‌های گیاهی نظارت خواهد کرد و با همکاری وزارت جهاد کشاورزی کشت دارو‌های گیاهی را دنبال خواهد کرد.

عین‌اللهی در ادامه با یادآوری این مطلب که در سال ۸۴ کمیته طب سنتی را برای علمی کردن آن در وزارت بهداشت ایجاد کرده است، گفت: همچنین کارشناسی ارشد و PHD طب سنتی را ایجاد کردم و ۸ دانشکده طب سنتی را به بهره‌برداری رساندم.

تا به اینجا می‌توان گفت که وزیر جدید به صراحت از طب سنتی حمایت کرده و قرار است اقداماتی در این زمینه صورت بگیرد. هنوز برنامه مشخصی در این زمینه ارائه نشده، ولی اگر نگاهی به دانشکده‌های این حوزه بیاندازیم می‌توان فهمید که بخش آکادمیک آن در چه وضعیتی قرار دارد. هر چند که طب سنتی در ایران بیشتر به صورت محلی فعالیت می‌کند و نظارت بر آن کار غیر ممکنی است و تنها می‌توان بخش‌های آکادمیک آن را به وجود آورد و مراکز آکادمیک را جایگزین مراکز محلی کرد.

در حال حاضر در وزارت بهداشت یک دفتر طب ایرانی و مکمل وجود دارد که گویا سلامتکده‌هایی زیر نظر آن‌ها فعالیت می‌کنند. البته به وبسایت این دفتر که مراجعه کنید این صفحات خالی هستند و اطلاعاتی به مخاطب داده نمی‌شود. بهتر است خودتان به وبسایت دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت مراجعه کنید.

براساس آمار سال ۹۶ هشت دانشکده طب سنتی در کشور وجود دارد و در ۱۷ دانشگاه علوم پزشکی کشور متخصصین طب سنتی تربیت می‌شوند. همچنین ۳۰ سلامتکده طب سنتی زیر نظر دانشگاه‌های علوم پزشکی مشغول فعالیت هستند.

براساس اسناد بالا دستی و برنامه ششم توسعه نیز وزارت بهداشت مکلف شده تا خدمات طب ایرانی را در نظام درمان ادغام کند و همه مراکز درمانی باید امکان ارائه خدمات طب ایرانی را داشته باشند. برخی دانشکده‌ها با عنوان طب ایرانی و برخی با عنوان طب سنتی فعالیت می‌کنند و این نشان از یک بهم ریختگی حتی در عناوین محسوب می‌شود.

اقداماتی که در این زمینه باید صورت بگیرد روشن شدن برخی امور است. مثلا برخی از عنوان طب اسلامی یاد می‌کنند و تشکیلات و رسانه‌هایی نیز دارند. وزارت بهداشت از عنوان طب ایرانی و مکمل و برخی دانشکده‌های این حوزه از طب سنتی استفاده می‌کنند.

نکته دیگری که باید در این زمینه صورت بگیرد ارائه مقالات و پژوهش‌هایی است که با روش‌های علمی و نمونه گیری‌های مختلف و ثبت رویه‌های گوناگون تهیه شده است.

رویکرد‌ها نیز در این حوزه باید مشخص شود. اگر نگاه به طب سنتی به صورت مکمل و در زمینه بهداشت و پیشگیری باشد می‌تواند اتفاق مثبتی باشد، ولی اگر با نگاه درمانی و بدون استفاده از طب نوین به این حوزه ورود کنیم می‌تواند خطرات زیادی را به وجود بیاورد.

حال که برخی به دنبال گسترش طب سنتی هستند و وزیر بهداشت نیز اعتقاد قلبی در این زمینه دارد بهتر است به جای اقدامات هیجانی و غیر علمی از این ظرفیت استفاده منطقی و علمی صورت بگیرد.