اتحاد غرب علیه چین

دیدارنیوز - آخرین نشست رهبران گروه ۷ در ژوئن ۲۰۱۹ برگزار شد، زمانی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا بود و تنش‌ها میان واشنگتن و غرب بر سر سیاست‌های ترامپ در حال اوج‌گرفتن بود؛ اما اکنون رهبران این هفت کشور که سال گذشته به دلیل همه‌گیری ویروس کرونا نشستی برگزار نکردند، در شرایطی در دهکده‌ای ساحلی در بریتانیا گرد هم آمدند که کاخ سفید تلاش می‌کند از سیاست‌های ترامپ فاصله بگیرد. جو بایدن هم وعده داده که در دوران ریاست‌جمهوری‌اش به صحنه بین‌الملل بازمی‌گردد و نقش‌آفرینی پررنگی در تحولات جهانی خواهد داشت.

مقام‌های دولت بایدن می‌گویند که رئیس‌جمهوری آمریکا قصد دارد تا شش کشور دیگر عضو این گروه را متقاعد کند تا موضعی یک‌صدا و سخت‌گیرانه علیه حکومت چین به دلیل ایجاد اردوگاه‌های کار اجباری در استان سین‌کیانگ و نقض حقوق بشر علیه مسلمانان این منطقه  اتخاذ کنند.

براساس اظهارات مقام‌های دولت بایدن، رهبران گروه ۷ برای مقابله با نفوذ چین در سایه طرح احیای جاده ابریشم، یک طرح جدید زیرساختی را اعلام خواهد کرد. ایالات متحده همچنین خواستار گنجانده‌شدن بند‌هایی در انتقاد از چین در بیانیه پایانی این نشست خواهد شد. دیپلمات‌های آمریکایی به رویترز گفته‌اند که «این اقدام تنها مربوط به مقابله و رویارویی با چین نیست؛ ولی تاکنون ما هیچ جایگزین مثبتی را پیشنهاد نداده‌ایم که نشانگر ارزش‌ها و استاندارد‌های ما و روش کسب‌وکار و تجارت ما باشد».

طرح کمربند و جاده یک پروژه هزاران میلیارد‌دلاری است که در سال ۲۰۱۳ از سوی شی جینپینگ، رئیس‌جمهوری چین، ارائه شده است. این طرح شامل برنامه‌های توسعه و عمرانی است که کشور‌های آسیایی، اروپایی و فراتر از آن را در بر خواهد گرفت. تاکنون بیش از صد کشور جهان توافق‌نامه‌هایی را با چین برای مشارکت در پروژه کمربند و جاده امضا کرده‌اند که شامل احداث راه‌آهن، فرودگاه، بزرگراه و سایر زیرساخت‌های راهبردی خواهد بود.

تا اواسط سال گذشته قرارداد بیش از دوهزارو ۶۰۰ پروژه به ارزش بیش از سه هزار میلیارد دلار در ارتباط با طرح کمربند و جاده، امضا شده؛ ولی بر‌اساس اعلام وزارت خارجه چین حدود ۲۰ درصد این پروژه‌ها به خاطر بحران شیوع ویروس کرونا تحت تأثیر قرار گرفته است. این حجم از سرمایه‌گذاری چین و ناتوانی بسیاری از کشور‌ها در بازپرداخت بدهی‌های‌شان به پکن، این نگرانی را ایجاد کرده که چین با سوء‌استفاده از وضعیت کشور‌های نه‌چندان توسعه‌یافته و نسبتا فقیر، می‌خواهد آن‌ها را به اقمار جدید حکومت پکن تبدیل کند و نفوذ خود در این کشور‌ها را در تمام حوزه‌ها گسترش دهد. جو بایدن قبل از نشست گروه ۷ گفته بود که به بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا، پیشنهاد داده که «کشور‌های دموکراتیک باید طرح جانشین خود برای این پروژه چینی را ارائه دهند»؛ اما هنوز جزئیاتی از این طرح اعلام نشده است.

هفته سرنوشت‌ساز  برای  بایدن

از طرف دیگر ایالات متحده تلاش دارد تا از تنش‌های تجاری با متحدانش که در دوران ترامپ ایجاد شده، بکاهد و به آن‌ها در رودررویی با چین کمک کند. ایالات متحده و اتحادیه اروپا در حال تلاش برای دستیابی به توافقی هستند که اختلافات طولانی‌مدت درباره یارانه هواپیما و تعرفه‌های فلزات را حل کنند.

این دو عامل باعث یک جنگ طولانی‌مدت در دوران ترامپ با متحدان آمریکا شد؛ اما بایدن قصد دارد تا دوباره با متحدان سنتی این کشور تعامل کند. براساس بیانیه مشترکی که صادر شده است، ایالات متحده و کشور‌های اتحادیه اروپا امیدوارند برای برداشتن تعرفه‌هایی که بر کالا‌های یکدیگر قرار داده‌اند، تا اواسط ماه جولای به توافق برسند. در این بیانیه تأکید شده که امید می‌رود تا اول دسامبر ۲۰۲۱ نیز درباره سایر کالا‌ها توافق حاصل شود. قرار است پس از مذاکرات رهبران ایالات متحده و قدرت‌های اروپایی در نشست گروه ۷، در روز‌های آینده و در اجلاس رهبران اتحادیه اروپا هم مذاکرات ادامه یابد؛ اجلاسی که بایدن نیز در آن حضور خواهد داشت.

بایدن در آغاز نشست رهبران گروه ۷ و با اشاره به حضورش در نشست رهبران اتحادیه اروپا تأکید کرد که «این یک هفته اساسی برای دیپلماسی ایالات متحده است. تجربه چهار سال گذشته نشان داد که دیگر هیچ کشوری نمی‌تواند به‌تن‌هایی با چالش‌های جهانی روبه‌رو شود». رئیس‌جمهور آمریکا همچنین متعهد شد که در برابر دشمنانی مانند چین و روسیه خواهد ایستاد.

نشست رهبران هفت کشور ثروتمند و صنعتی جهان در شرایطی تا امروز در بریتانیا جریان دارد که انتقاد‌ها از این کشور‌ها به دلیل عدم تعهدشان به واکسیناسیون در کشور‌های فقیر بالا گرفته است. بایدن در این زمینه گفته که یک تعهد اخلاقی برای نجات جان انسان‌ها دارد و اعلام کرده که ایالات متحده ۵۰۰ میلیون دوز واکسن خریداری کرده و آن‌ها را در یک سال پیش‌رو برای استفاده در حدود صد کشور با درآمد کم و متوسط اهدا خواهد کرد. مقام‌های دولت بایدن می‌گویند که واشنگتن انتظار دارد سایر اعضای گروه ۷ در تلاش جهانی برای پایان‌دادن به همه‌گیری ویروس کرونا مشارکت بیشتری داشته باشند.

در همین راستا، شرکت‌های داروسازی «فایزر» آمریکا و «بایون‌تک» آلمان که سازنده واکسن فایزر به شمار می‌آیند، اعلام کردند که در سال ۲۰۲۱ حدود ۲۰۰ میلیون دوز بیشتر از برنامه قبلی و در نیمه اول سال ۲۰۲۲ نیز حدود ۳۰۰ میلیون دوز واکسن اضافی تولید خواهند کرد و آن‌ها را به بهای تولید و بدون در‌نظر‌گرفتن سود خواهند فروخت.

از طرف دیگر نشست رهبران گروه ۷ در دهکده «کورنوال» بریتانیا اولین نشست این گروه پس از جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا به شمار می‌آید و این موضوع نیز مورد توجه رهبران حاضر از جمله امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، قرار داشت. مکرون در دیدار با بوریس جانسون با اشاره به اقدام آمریکا و روسیه برای احیای روابط خود در سال ۲۰۰۹، خواستار آن شد تا فرانسه و بریتانیای خارج‌شده از اتحادیه اروپا هم رابطه جدیدی براساس شرایط آینده بریتانیا آغاز کنند. فرانسه و مکرون جدی‌ترین منتقد سیاست‌های فعلی جانسون و بریتانیا به شمار می‌آیند. پاریس با اشاره به خروج رسمی بریتانیا از اتحادیه اروپا بار‌ها خواستار آن شده که لندن به این توافق خروج احترام بگذارد و شکل جدیدی از رابطه با اعضای اتحادیه اروپا را آغاز کند؛ اما جانسون هنوز چنین رویکردی را در پیش  نگرفته است.

تنش  بر  سر  منشأ  ویروس  کرونا

منشأ همه‌گیری ویروس کرونا و انتشار اسناد و گزارش‌های مستند درباره آزمایشگاهی‌بودن منشأ این ویروس که خلاف ادعا‌های پیشین چین و سازمان بهداشت جهانی را ثابت می‌کند، به تنش جدیدی میان ایالات متحده و اتحادیه اروپا با چین تبدیل شده است. «یان جیچی» مشاور ارشد سیاست خارجی چین و «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه آمریکا در گفت‌وگوی تلفنی خود به موضوعات متعددی از جمله محدود‌کردن آزادی‌ها در هنگ‌کنگ و بازداشت دسته‌جمعی مسلمانان در منطقه سین‌کیانگ در شمال غرب چین و همچنین منشأ ویروس کرونا پرداختند.

مشاور ارشد سیاست خارجی چین در این گفتگو هشدار داد که «چین قاطعانه مخالف هرگونه اقدام نفرت‌انگیز برای بهانه‌کردن همه‌گیری برای افترا‌زدن به چین و تغییر‌دادن مسئولیت‌ها است». برخی افراد در آمریکا داستان‌های پوچ را ساخته و تبلیغ کرده و مدعی درز از لابراتوار ووهان شده‌اند که چین شدیدا نسبت به آن‌ها نگران است. چین از آمریکا می‌خواهد تا به حقایق و دانش احترام بگذارد، دست از سیاسی‌کردن ردیابی منشأ ویروس بردارد و بر همکاری بین‌المللی ضد‌همه‌گیری تمرکز کند». بلینکن هم «بر اهمیت همکاری و شفافیت در قبال منشأ ویروس از جمله لزوم اجرای فاز دوم مطالعات سازمان بهداشت جهانی تحت رهبری کارشناسان در چین تأکید کرد». با انتشار اسناد و گزارش‌های اخیر، چین متهم به کوتاهی در ارائه داده‌های خام و دسترسی به سایت‌هایی به منظور انجام تحقیقات جامع‌تر درباره منشأ ویروس و چگونگی شیوع اولیه ویروس کرونا شده است. از طرف دیگر رهبران اتحادیه اروپا هم خواستار تحقیق بدون محدودیت درباره منشأ ویروس کرونا در چین شدند که به گفته آن‌ها برای درس‌گرفتن از همه‌گیری کرونا لازم است. «اورسولا فون در لاین» رئیس کمیسیون اروپا که در نشست رهبران گروه ۷ حضور دارد، گفت: «ما با یک همه‌گیری جهانی روبه‌رو هستیم. ما باید بدانیم که از کجا آمده است تا بتوانیم درس‌های درستی بگیریم و ابزار‌های مناسبی بسازیم تا مطمئن شویم این اتفاق هرگز تکرار نخواهد شد؛ بنابراین محققان برای یافتن منشأ این همه‌گیری به دسترسی کامل به هر آنچه لازم است، نیاز دارند و در نتیجه آن، ما باید نتیجه بگیریم». چارلز میشل، رئیس شورای اروپا، هم گفت: «جهان حق دارد دقیقا بداند چه اتفاقی افتاده است. اتحادیه اروپا در معاملات خود با چین، در برابر اقداماتی که خطرات امنیتی ایجاد کنند، برابری طرفین را بر هم بزنند یا با ارزش‌های ما سازگار نباشند، از خود دفاع خواهد کرد. ما همچنان برای دفاع از حقوق بشر و حاکمیت قانون در سین‌کیانگ، هنگ‌کنگ و مناطق دیگر  ایستادگی می‌کنیم». جو بایدن اخیرا از مقامات اطلاعاتی ایالات متحده خواسته تا تحقیقات بیشتری برای کشف منشأ ویروس کرونا در چین، از جمله هرگونه احتمال آزمایشگاهی‌بودن این ویروس انجام دهند. حزب کمونیست چین ادعا کرده که ویروس در اواخر سال ۲۰۱۹ از طریق بازار غذا‌های دریایی ووهان منتشر شده است.