سختگیری یا دست‌گیری؟ (گزارش از تخصیص ارز دانشجویی)

دیدارنیوز ـ حال شواهد امر نشان می‌دهد که در نوسانات ارزی دولت تا حدودی اولویت‌های خود را تغییر داده و درصدد است برای یکسان‌سازی وضعیت ارز به مقوله تخصیص «ارز دانشجویی» سمت و سوی دیگری دهد. «آرمان» در این گزارش از طرفی مشکلات دانشجویان ایرانی در خارج از کشور را بازتاب داده و از طرف دیگر به سراغ مسئولان موافق و مخالف تخصیص ارز دانشجویی نیز رفته است.

در نامه الکترونیکی‌ امضا شده توسط پنج هزار و 500 دانشجو به مسئولان کشور آمده است: ما جامعه دانشجویان شاغل به تحصیل یا در شرف تحصیل در خارج از کشور در تمامی گروه‌های تحصیلی اعم از پزشکی و غیرپزشکی در مقاطع تحصیلی کارشناسی، کارشناسی‌ارشد، دکترا و همچنین دانشجویان دارای فرصت مطالعاتی به سبب صدور بخشنامه اخیر بانک مرکزی جمهوری اسلامی مبنی بر پایان تخصیص ارز دانشجویی تا پایان نیمه اول سال 1397 و پیرو بروز مشکلاتی در تشکیل و بررسی پرونده توسط وزارت علوم و وزارت بهداشت و بانک‌های ذیربط با مشکل تهیه ارز دانشجویی با نرخ دولتی مواجه شده‌ایم. اقدامی که به حذف ارز دانشجویی نیز منجر شده است. بر اساس قوانین مصوبه کشور و قانون اساسی با توجه بند قانونی9 و 10 اعزام دانشجو به خارج از کشور مصوب 25 فروردین سال 1364 مجلس که در پنج اردیبهشت سال 1364 نیز به تصویب شورای نگهبان درآمده است؛ دولت محترم موظف است برای داوطلبان واجد شرایط مذکور در این قانون اعتبارات ارزی مکفی و قانونی را در بودجه کل کشور در نظر بگیرد که این اعتبارات شامل تخصیص بورسیه، وام دانشجویی و ارز دانشجویی با نرخ مصوب دولت است. با توجه به متن صریح قانون، دولت موظف بوده اعتبار لازم برای ارز دانشجویی، بورسیه و وام تحصیلی را در بودجه سال 1397 تعیین کنند. با توجه به اینکه این ردیف از بودجه در بودجه پیشنهادی دولت و تصویب شده مجلس در سال 1397 مشخص شده است، قطع یا تعلیق ارز دانشجویی تا پایان سال 1397 برای هر یک از متقاضیان این ارز با شرایط ارائه شده توسط سازمان امور دانشجویان خارج از کشور تخطی کامل از قوانین مجلس و بودجه سال 1397 است.

در کشور جمهوری چک سال اول پزشکی ‌عمومی هستم. با یورو سه هزار و 500 اومدم، الان باید با یورو 12 هزار تومن برگردم. شهریه دانشگاهم سالانه 13 هزار یوروس. به سال اولی پزشکی ارز دانشجویی تعلق می‌گیرد، اما بعد ۳۱ شهریور معلوم نیست که چه اتفاقی می‌خواهد بیافتد. به ما ارز می‌دهند یا خیر. بنده هم اکنون یک ساله اینجام. کیفیت زندگیم به مراتب افت کرده است. بلیت هواپیما رو گرون کردن. بلیتی که بنده ۷۰۰ هزار تومن می‌خریدم، الان باید سه میلیون‌ تومن بخرم. اینجا هم بی‌نهایت تحت فشار هستم و مجبور در رستوران کار کنم تا خرج خوراک و اجازه‌ام در بیاد اونم با هزار زحمت. رشته تحصیلی من هم طوری هستش که واقعا وقت کار کردن برای من نمی‌مونه و به درسم لطمه می‌زنه. من چطوری هم کار کنم و هم ۳۶ واحد با معدل بالای ۱۵ که وزارت بهداشت می‌خواد رو برای انتقالی پاس کنم؟ اگر نتونم‌ واحدها رو پاس کنم‌، باید درس رو ول کنم و برگردم ایران که دو سال از زندگیم و شاید حدود 300-400 میلیون‌تومن پولم دود می‌شه می‌ره هوا. برای ثبت‌نام سال آینده اگه ارز اینجوری باشه مجبورم خونه بفروشم تا بتونم یک سال اینجا درس بخونم، بعدش انتقالی بگیرم به ایران با یک هزینه گزاف.

تو ایتالیا دندون‌پزشکی می‌خونم. اولش که اومدم اینجا وضعیت خوب بود، اما الان خرج ماهانه حدود 500، 600 یورس که با نرخ ریال بالای شش میلیون تومن می‌شه. واقعا وحشتناکه. جدای از این تو ایتالیا کار پیدا کردن هم سخته. خصوصا برای خارجی‌ها. من در طول سال تحصیلی تمام روزای هفته باید از صبح ساعت 9 تا حدود شش عصر دانشگاه باشم که عملا کار کردن برای در آوردن خرج زندگی غیرممکن می‌شه. الان از شش سال تحصیلی سال سومم. نصف راهو با کلی بدبختی اومدم و نمی‌تونم همینجوری بزارم همه زحمتام نیست بشه. من اینجا همراه با خود ایتالیایی‌ها یه امتحان کشوری دادم. مثل کنکور خودمون که واسش روزانه میانگین 9 ساعت درس خوندم. تازه اگه بتونم برم سر کار، فقط باعث طولانی‌تر شدن دوران تحصیلم می‌شه.

من بعد پشت سرگذاشتن مشکلات فراوان تونستم پذیرش و ویزای کشور ایتالیا رو برای ادامه تحصیل بگیرم. الان در مقطع ارشد حمل‌ونقل ترافیک مشغول تحصیلم. 18 تیر برای دریافت ارز دانشجویی ثبت‌نام کردم و نزدیک به پنج یا شش بار پیگیری یک پیام به شماره من اومد که امروز برای دریافت ارز به بانک تجارت تبریز مراجعه کنم که بعد از رفتن به بانک بهم گفتن که فهرستی برای اون‌ها ارسال نشده. من تازه با فروش طلاهای مادرم و قرض تونسته‌ام 37میلیون جور کنم که برای ارز دانشجویی بدم و این ارز رو با خودم برای امرارمعاش ببرم، اما الان با این پولم نصف ارز رو هم نمی‌تونم ببرم.

تصور مردم این هست که قشر مرفه جامعه مایل به ادامه تحصیل در خارج هستند. در حالی که از مشکلات کاملا بی‌خبر هستند. افرادی که به هر دلیلی قصد ادامه تحصیل در خارج از ایران رو دارند زمان، هزینه و انرژی زیادی رو در این راه گذاشتن و با صرفه‌جویی ذره ذره پولشون رو پس‌انداز کردن تا بتونن به هدفشون برسن، اما یک شبه با تصمیمات مسئولان آینده هزاران نفر تحت تاثیر قرار گرفت، طوری که ‌خیلی‌ها از ادامه تحصیل منصرف شدن و برای خیلی‌ها که در حال تحصیل هستن، ادامه تحصیل در خارج‌ از ایران عملا غیرممکن شده و خیلی‌ها مثل من و خواهرم پذیرش سپتامبر رو به ژانویه منتقل کردیم تا شاید مشکل حل بشه. راستی این نکته رو‌ هم بگم. بدون‌هیچ دلیلی در زمان مراجعه به دانشجویان کشور انگلستان می‌گن که ارز نمی‌دن، در حالی که به دانشجویان کشور آمریکا و بقیه کشورها با اینکه مدت تحصیل بیشتری نسبت به انگلستان دارند، ارز تعلق می‌گیره.

امسال موفق شدم از يكي از دانشگاه‌های خوب فرانسه برای سال اول مستر پذيرش بگيرم كه ناگهان با فاجعه گرونی ارز مواجه شدم. اگه بخوام شرح‌حالی از وضعيت ماليم بدم؛ بايد بگم كه سه سال پيش پدرم به علت ورشكستگی ما رو ناگهان ترک كرد و من و مادرم با هم زندگی مي‌كنيم. تو اين سه سال من فقط زبان خوندم و همزمان در چند جا كار كردم و همه درآمدم رو پس‌انداز كردم. الان حدوده ٣٤ ميليون تومن جمع كردم، اما در حال حاضر با اين پول حتی سه هزار يورو هم نمي‌تونم بخرم و اين رسما يعني بدبختی، يعنی سه سال زحمتام به باد رفت و علاوه بر اين با اين پول ديگه نمي‌تونم اونجا آينده‌ای داشته باشم.

دانشجوی سال دوم پزشکی هستم که تو ‌ایران کارشناسی‌ارشد عمران داشتم و هر کاری که بگین کرده بودم؛ از تعمیرات موبایل گرفته تا کارگری ساختمون و طراحی داخلی. تصمیم گرفتم رشته پزشکی بخونم تا تضمین شغلی داشته باشم. برای همین با کلی مصیبت، تحقیق، خوندن زبان و آزمون ورود راهیه دانشگاه در خارج شدم. اولش ماشینم رو فروختم و می‌دونستم که اگه پولش بزارم بانک با سودش می‌شه هزینه تحصیلم رو جور کنم، اما با افزایش ناگهانی دلار و سقوط ریال دیگه این امکان وجود نداره. نه راه پس دارم نه راه پیش. اگه برگردم دیگه همه‌چیزم‌ رو باختم،‌ حتی آن ماشینی که سال گذشته 70 میلیون تومن قیمت داشت ، الان با ۲۰۰ میلیون تومن هم نمی‌توانم بخرم. من می‌شم یه شکست‌خورده. نابود می‌شم. از مسئولان تقاضا دارم حداقل ارز دانشگاه‌های تایید وزارت بهداشت رو قطع نکنید.

حدود سه سال پیش تموم زندگیم رو تعطیل کردم و پیگیر ادامه تحصیل در دانشگاه خارج از کشور شدم. از زبان خوندن بگیر تا کارای ریز و درشتی که لازمه انجام بشه برای پذیرش و سفارت و ... توی این راه هزینه زیادی بابت زبان و هر دفعه ارسال مدارک به دانشگاه‌های خارجی و همینطور مصاحبه سفارت دادم. خرداد بود که تقاضای ارز کردم. اون موقع دلار حدود شش هزارتومن بود. اواخر خرداد از امور دانشجویی تماس گرفتن و گفتن ارز بهت تعلق گرفته می‌توتی بری بانک دریافت کنی. رفتم بانک گفتن، چون هنوز ویزات نیومده نمی‌تونیم برات کاری کنیم. منتظر بمون با ویزات بیا. سفارت آلمان حدود یک سال طول می‌ده تا بهت وقت مصاحبه بده و ممکنه بررسی مدارکت پروسه زمانبری بشه. هنوزم که هنوزه ویزام نیومده. من یه مقدار پول از پدرم قرض گرفتم برای ارز دولتی چون خیالم راحت بود که چند ماه پیش یک تاییدیه گرفتم و نمیان به منی که این تاییدیه رو دادن یهو بگن ارز نمی‌دیم. حالا اگه این ارز رو ندن کلا رفتنم کنسل می‌شه و منی که پدرم کشاورزه، براش مقدور نیس یکدفه دو و نیم برابر پول قبلی رو دوباره بهم بده. تموم این روزا و شبا با کابوس از خواب بیدار می‌شم. مرگ آرزوهام رو دارم جلوی چشمام می‌بینم. سه سال تلاشم کلا باد هوا بود. پولایی که با مشقت بابام برام هزینه کرد، الان همش به باد رفت.

دختر من سه ساله مالزی درس می‌خونه. اون زمان من یه خونه فروختم 400 میلیون تومن. همون خانه الان شده یک میلیارد و 200 میلیون تومان، یعنی تا اینجا 800 میلیون متضرر شدم، سالی صد میلیون هزینه کردم براش، می‌شه سیصد میلیون، حالا به بچم بگم سال سومه برگرد پول ندارم، من یه فرصت توی دانشگاه خالی کردم برای بقیه و فرزندم رو با هزینه شخصی فرستادم خارج برای تحصیل، حالا باید بگم برگرد، همه چیز رو فراموش کن، زیان ما رو کی پاسخ می‌ده، عمر و زندگی فرزندم، من تا حالا ارز دولتی نگرفتم، اما الان مجبورم. دولت با تصمیماتش داره زندگی ما رو نابود می‌کنه، می گن برگرد داخل، 200 میلیون بده بیا داخل درس بخون، خود مسئولان خودشون را جای ما بزارن. دولت یک سازمان عریض و طویل داره برای دانشجویان خارج از کشور و ما آن زمان ثبت‌نام پرونده تشکیل دادیم، چرا اون موقع نمی‌گفتن نرید، حالا که به مشکل خوردیم می‌گن چرا رفتید؟

عضو هیات‌رئیسه کمیسیون آموزش ‌و تحقیقات مجلس درباره وضعیت ارز دانشجویی در گفت‌وگو با «آرمان» می‌گوید: دولت هنوز وضعیت تخصیص ارز دانشجویی را تعیین تکلیف نکرده است. باید هرچه زودتر به این مساله بپردازد. اصلا چرا جدول مورد نظر خود را پخش نمی‌کند؟ علیرضا سلیمی می‌افزاید: مگر دانشجویان چقدر درآمد دارند؟ چرا علم و دانش در کشور ما کم بهاست؟ اصلا علم و دانش در کدام گروه از کالاها نزد دولت تعریف می‌شود؟ او ادامه می‌دهد: دولت نباید به علم و دانش بی‌تفاوت باشد. قطعا بی‌تفاوتی منشأ بروز آسیب‌های فراوانی است. باید به آینده علمی کشور توجه کنیم. این عضو هیات‌رئیسه کمیسیون آموزش ‌و تحقیقات مجلس خاطرنشان می‌کند: چرا نباید ارز دانشجویی تعریف شود؟ اکنون دانشجویان ما بلاتکلیف هستند. او بیان می‌کند: آیا تصمیم‌گیران می‌دانند دانشجویان در غربت و با نداشتن خانواده متمول چه می‌کشند؟ آیا آوارگی آنها را درک می‌کنند؟ این در حالی است که باید زودتر دانشجویان ایرانی در خارج را از سرگردانی نجات دهیم.

«بنده مخالف تعلق ارز دانشجویی به رشته‌هایی هستم که در دانشگاه‌های کشورمان وجود دارد. ضرورتی ندارد که بخواهیم هزینه دوباره داشته باشیم. شما می‌دانید که در سال‌های اخیر میزان ظرفیت و پذیرش دانشگاه‌های ایران افزایش یافته و دلیلی ندارد که بخواهیم به مقاطع کارشناسی و کارشناسی‌ارشد ارز اختصاص دهیم.» این اظهارنظرات اسدا... عباسی، عضو کمیسیون آموزش ‌و تحقیقات مجلس به «آرمان» است. به گفته او صرفا باید به دانشجویانی ارز تعلق گیرد که یا رشته تحصیلی مورد نظرشان در ایران نبوده یا محدودیت جذب برای آن وجود داشته است. عباسی عنوان می‌کند: نباید تخصیص ارز فراگیر شود. در غیر این صورت در حق دانشجویان واجد شرایطی که شهریه می‌پردازند، اجحاف می‌شود. این در حالی است که ارز دولتی متعلق به کالاهای ضروری است. بنابراین ضرورتی ندارد که ارز تحصیلی به افرادی تعلق گیرد که به علت تمکن مالی در مقاطع کارشناسی و کارشناسی‌ارشد در کشورهای دیگر به ادامه تحصیل می‌پردازند.