دیدارنیوز ـ علی مریدی، مديركل دفتر آب و خاك سازمان حفاظت محيط زيست: صنعت بازیافت در دنیا ارزش‌افزوده بالایی دارد. در عین اقتصادی بودن می‌تواند به میزان بالا تولید اشتغال کند؛ برای کمک به اشتغال و اقتصاد کشور یکی از مواردی است که مورد غفلت واقع شده است و می‌شود با سرمایه‌گذاری صحیح در این حوزه بهره‌برداری خوبی از آن داشت. وقتی موضوع پسماند‌های شهری مطرح می‌شود، نقش شهروندان در میزان تولید پسماند و تفکیک آن هم مطرح می‌شود. بار‌ها بر این موضوع تاکید شده است که شهروندان در سبک زندگی خود به خصوص در رابطه با مصرف کیسه‌های پلاستیک باید توجه ویژه‌ای کنند، چرا که پلاستیک از مواد نفتی مشتق می‌شود و از سویی رها شدن آن در طبیعت آسیب جدی به محیط زیست وارد می‌کند. ضمن اینکه یک ماده مصرفی غیرضروری است که در زندگی روزمره ما ١٢-١٠ دقیقه عمر دارد که در این فاصله اقلام خریداری شده را از فروشگاه به منزل می‌رساند. برای این منظور می‌توان جایگزین بسیار مناسب‌تری برای کیسه‌های پلاستیکی در نظر گرفت. از جمله کیسه‌های پارچه‌ای یا زنبیل‌هایی که در گذشته استفاده می‌شد که سال‌ها قابل استفاده بود.
در رابطه با مصرف قوطی‌های پلاستیکی هم شهروندان به خوبی می‌توانند در کاهش مصرف آن‌ها نقش داشته باشند و ظروف غیرپلاستیکی را برای مصارف روزانه از جمله دوغ و نوشابه و شیر مورد استفاده قرار دهند. بطری‌های آب معدنی در مواردی به صورت غیرضروری مورد استفاده قرار می‌گیرد. در شهر‌هایی مثل تهران شاید نیاز چندانی به استفاده از بطری آب معدنی نباشد.
اقدام دیگری که می‌توان در رابطه با کاهش میزان تولید پسماند در شهر انجام داد، زنده کردن دوباره فرهنگ «گرویی» برای بطری‌های نوشابه یا شیر و به‌طور کلی پسماند تجدیدپذیر است. به این شکل که شهروندان در ازای بازگرداندن شیشه‌ها یا اقلام قابل بازیافت به مغازه‌ها بخشی از مبلغ خریدشان را از فروشندگان دریافت کنند. این فرهنگ در غالب کشور‌های دنیا وجود دارد. این موضوع می‌تواند در زمینه باتری‌های قلمی و شارژی با قرار دادن مشوق‌هایی اجرایی شود چرا که برای محیط زیست بسیار مضرند و اگر وارد چرخه آب در طبیعت شوند، خطر سرطان‌زا بودن دارند. این حساسیت در مورد لامپ‌ها هم وجود دارد و مردم باید بدانند این‌ها زباله عادی نیستند و نباید در کنار زباله‌های دیگر قرار گیرند. در برخی مراکز این امکان را فراهم کرده‌ایم که اگر کسی ١٠ باتری استفاده‌شده تحویل دهد می‌تواند یک باتری نو تحویل بگیرد. البته بحث مشوق‌ها در همه زمینه‌ها نتیجه‌بخش نیستند و در برخی موارد باید جریمه‌هایی در نظر گرفته شود، به طور مثال برای افرادی که زباله‌ها را در طبیعت رها می‌کنند. در موضوعات مدیریتی مثلثی با سه ضلع وجود دارد، یکی از این اضلاع اقتصاد است که همان‌طور که اشاره شد موضوع مشوق‌ها و بازیافت مطرح می‌شود. ضلع دیگر اجتماع است که موضوع آموزش و مشارکت در آن مطرح است. ضلع سوم تکنولوژی است. در این رابطه می‌توان در سطح شهر یا در فروشگاه‌های بزرگ دستگاه‌های اتوماتیک برای بازیافت سریع زباله تعبیه کرد که به‌طور مثال در ازای دریافت ١٠ بطری نوشابه، یک بطری رایگان در اختیار شهروندان قرار دهد.
بخشی از این موارد به شهرداری برمی‌گردد که می‌تواند بدون نیاز به تصویب قانون خاصی و با استفاده از شرح وظایف و اختیارات خود در شهر مجری این موارد باشد، بخشی هم نیازمند مصوبه‌هایی در سطح دولت است که برای کالا‌هایی که بازیافت آن‌ها اقتصادی نیست (مثل باتری) راهکار دیگری در نظر گرفته شود و دولت حمایت‌های لازم را داشته باشد که تولید‌کننده و فروشنده بتوانند ودیعه‌ای روی قیمت اصلی کالا در نظر بگیرند و بعد از بازپس آوردن کالا (باتری) مبلغ ودیعه به مشتری بازگردانده شود. یکی از راهکار‌های کوتاه‌مدتی که می‌شود برای مدیریت پسماند به کار گرفت، احیا و گسترش غرفه‌های بازیافت در سطح شهر توسط شهرداری است که شهروندان بتوانند پسماند تفکیک شده خود را تحویل این غرفه‌ها دهند، این موضوع برای شهرداری کمترین هزینه را دارد چرا که جمع‌آوری پسماند‌های تفکیک‌شده از درب منازل هزینه به مراتب بیشتری برای شهرداری دارد.
در سال‌های اخیر مردم نگاه متفاوت‌تری نسبت به موضوع پسماند پیدا کرده‌اند و بسیاری از شهروندان فرهنگ تفکیک زباله از مبدا را دارند و مسائل مختلف را رعایت می‌کنند، اما وقتی این مسائل در سطح کلان رعایت نمی‌شود، انگیزه این افراد هم از بین می‌رود، به این دلیل که اقدامات آن‌ها نتیجه‌بخش نیست.
منبع: روزنامه اعتماد/۳۰ خرداد ۹۷
