دیدارنیوز ـ سند تحول بنیادین آموزش و پرورش که کار به روی آن شاید از اواخر دهه ۶۰ آغاز شده بود، در آذرماه سال ۱۳۹۰ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید که در مقدمه آن آمده است: «در تهیه سند ملی تحول بنیادین آموزش و پرورش کوشش شده است تا با الهام گیری از اسناد بالادستی و بهره گیری از ارزش های بنیادین آنها و توجه به اهداف راهبردی نظام جمهوری اسلامی ایران، چشم انداز و اهداف تعلیم و تربیت در افق ۱۴۰۴ هجری شمسی تبیین شود.
تحول بنیادین در نظام آموزش و پرورش مبتنی بر آرمان‌های بلند نظام اسلامی باید معطوف به چشم اندازی باشد که در افق روشن ۱۴۰۴، ترسیم‌گر ایرانی توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه با هویتی اسلامی انقلابی، الهام بخش جهان اسلام همراه با تعاملی سازنده و مؤثر در عرصه روابط بین‌المللی است ».
وزارت آموزش و پرورش طی سال‌ها اخیر تلاش کرده است نقشه راه سند تحول بنیادین و راهکارهای اجرایی آن را استخراج و بر اساس آن حرکت کند. اهمیت سند تحول بنیادین تا جایی است که مبنای کار وزارت آموزش و پرورش در برنامه ششم توسعه قرار می‌گیرد و مقام معظم رهبری همواره بر اجرای آن در نظام تعلیم و تربیت تاکید دارند و تحقق سند را مطالبه اصلی خود از وزارت آموزش و پرورش برمی‌شمارند.
سند تحول بنیادین که قرار است زمینه ساز تحول در این دستگاه انسان‌ساز باشد دارای ۱۳۱ راهکار در ذیل چند زیرنظام است و کلیدواژه‌هایی چون حیاط طیبه، توجه به ساحت‌های شش گانه تربیتی، تربیت دانش آموزانی با هویت مستقل اسلامی و ایرانی و برخورداری از مربیانی با فضایل اخلاقی و در تراز جمهوری اسلامی در آن به چشم می‌خورد.
در ادامه گفت‌وگوهایی پیرامون منشاء، مبانی و علل شکل گیری سندتحول بنیادین، موانع پیش رو و راهکارهای اجرای سند تحول بنیادین از نظرتان می‌گذرد:
نباید سند تحول بنیادین آموزش و پرورش را سیاسی کرد
در همین راستا سید نصرت الله فاضلی، عضو شورای مرکزی کانون تربیت اسلامی به تبیین نظری سند تحول بنیادین آموزش و پرورش پرداخت و با اشاره به اینکه در کمیته ارزشیابی و برنامه ملی درسی که یکی از زیرنظام های سند تحول بنیادین است، نسبت به تدوین سند تحول اقدام کردیم، گفت: همانطور که نخستین کار نظام جمهوری اسلامی تدوین قانون اساسی مبتنی بر مبانی انقلاب اسلامی بود، باید ارکان دیگر آن نیز دچار دگرگونی شود. در گذشته نیز قوانین در این حوزه وجود داشت اما نوع نگاه در سند تحول بنیادین این است که اسلام را به عنوان شیوه زندگی می‌دانیم و تربیت را در مدارس بر اساس اسلام می‌دانیم.
وی تصریح کرد: در حقیقت سند بنیادین آموزش و پرورش میراث آموزه‌های ۱۴۰۰ ساله در حوزه تربیت است و به همین دلیل تلاش شده در سند تحول بنیادین، شان این موضوع رعایت شود.
عضو شورای مرکزی کانون تربیت اسلامی با اشاره به آموزه های دینی و تربیتی بزرگان دین، اظهار کرد: با وجود چنین منابع مهمی، اما این منابع به صورت یک مجموعه نظام واحد که اهداف، رویکرد و محتوای آن مشخص باشد وجود نداشته اما در سند تحول بنیادین همه این آموزه‌ها گردآوری شد و مبانی هستی شناسی، معرفت شناسی و انسان شناسی را گرد آوری کردیم. در حال حاضر همه این موارد در سند وجود دارد.
وی افزود: سند تحول بنیادین آموزش و پرورش این هنر را داشت که از بین ایده‌های متعدد، موضع‌گیری کند و امروز موضع خودمان را در همه این مبانی به صورت شفاف داریم. سند دارای سه قسمت فلسفه تربیت رسمی، تربیت عمومی و رهیافت است که در فلسفه تربیت رسمی عمومی علاوه بر مبانی که ذکر شد، مبانی جامعه شناسی، سیاسی و حقوقی بیان شده است. این موضع گیری‌ها باعث شده در مواجهه با موارد مختلف، سند بنیادین را به عنوان راهبردی اساسی جهت تصمیم گیری‌ها استفاده کنیم.
فاضلی با بیان اینکه در سند به تنوع فرهنگی اشاره شده است، تصریح کرد: البته نباید فراموش کرد اسم این سند ملی است یعنی قبل از اینکه بر اساس قومیت‌های مختلف شناخته شویم، به عنوان یک ایرانی شناخته می‌شویم. اساسا این سند ملی است زیرا باید جایگاه ایران و نه قوم خاصی را تبیین کند.
وی تاکید کرد: نباید سند تحول بنیادین آموزش و پرورش را سیاسی کرد؛ در واقع با طرح مباحث حاشیه‌ای نباید مانع اجرای صحیح سند شد زیرا به اندازه کافی نگرانی در حوزه اجرای سند برای آن وجود دارد.
ایجاد آموزش و پرورشی در تراز جمهوری اسلامی یکی از دلایل تصویب سند تحول بنیادین وزارت آموزش و پرورش بود
علیرضا صادق زاده قمصری، مسئول کمیته مطالعات نظری سند تحول بنیادین وزارت آموزش و پرورش نیز در باره سند تحول گفت: کل کاری که در سند تحول بنیادین انجام دادیم سه بخش در حوزه مطالعات است و با تلفیق نتایج این سه بخش، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش ایجاد شد. سند تحول یک برنامه راهبردی است که برای نخستین بار در آموزش و پرورش در یک افق ۲۰ ساله قرار است تحولات این نهاد را سامان دهد. برنامه‌هایی که قبلا برای توسعه آموزش و پرورش داشتیم مانند همه برنامه‌های کشور در افق پنج ساله تهیه می‌شد.
وی تصریح کرد: سند تحول بنیادین آموزش و پرورش یک برنامه راهبردی از نوع مدیریت‌های استراتژی در ایران است که در ابتدا قرار بود فرصت‌ها، تهدیدها و نقاط قوت و ضعف نظام آموزش و پروش شناسایی شود و بر اساس آن یک چشم انداز تهیه شود و به سمت تغییر و تحولات پیش برویم.
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در پاسخ به این سوال که بر اساس چه دلایلی نسبت به تبیین این سند اقدام شد، عنوان کرد: آموزش و پرورش از ابتدای انقلاب یکی از نهادهایی بوده که تغییر و تحول در آن مطرح بوده است و این تغییرات دائما در زمان‌های مختلف رخ داده است، اما همه کارشناسان به این جمع بندی رسیدند که تغییرات مقطعی، موردی و گسیخته از هم به جایی نمی‌رسد.
مسئول کمیته مطالعات نظری سند تحول بنیادین وزارت آموزش و پرورش با اشاره به اینکه یکی از دلایل تصویب سند، ایجاد آموزش و پرورشی در تراز جمهوری اسلامی بود، اظهار کرد: کل کاری که در سند تحول بنیادین انجام دادیم سه بخش در حوزه مطالعات است؛ یک بخش مطالعات نظری، یک بخش مطالعات نقد درونی آموزش و پرورش و بخش دیگر نقد بیرونی آموزش و پرورش است و با تلفیق نتایج این سه بخش، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش ایجاد شد.
وی با بیان اینکه سند برای فرهنگ‌های مختلف ایرانی تنظیم شده است، گفت: مبنای نظری برای تهیه سند تحول بنیادین، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است و به همین دلیل در سند نیز خرده فرهنگ‌ها، زبان‌ها و شرایط مختلف کشور را در نظر می‌گیریم.
کوتاهی در اجرای سند تحول در ۷سال اخیر
ابوالفضل کمالی، رئیس پیشین آموزش و پرورش منطقه ۷ تهران نیز با اشاره به چشم انداز سند گفت: بر اساس این سند، در افق ۱۴۰۴، جمهوری اسلامی ایران باید در بین تمام کشورهای اسلامی و منطقه خاورمیانه سرآمد باشد که قسمت اعظم تحقق این هدف، به آموزش و پرورش بر می‌گردد و در واقع آموزش و پرورش باید در افق ۱۴۰۴ نیز سرآمد کشورهای اسلامی و خاورمیانه باشد.
رئیس پیشین آموزش و پرورش منطقه ۷ تهران ادامه داد: برای تحقق آن اهداف، باید نقشه راهی برای رسیدن به این مسیر ۲۰ ساله ایجاد و تعریف می‌شد و در همین راستا با توجه به معضلات و مشکلاتی که در آموزش و پرورش وجود دارد، نیاز به تحول و نه تغییر احساس شد. این بدان معناست که نباید تغییرات جزئی را به سند تحول بچسبانیم در حالی که تحول دارای تغییرات ریشه‌ای است.
عضو ستاد وزارت آموزش و پرورش در یک برنامه رادیویی ضمن تاکید بر اینکه سند دارای مبانی قوی است، در عین حال اشاره کرد: با وجود مبانی صحیح، اما در اجرای سند تحول بنیادین به درستی عمل نکردیم زیرا در حالی که هفت سال تا رسیدن به سند چشم انداز فاصله داریم، فاصله مان تا تحقق سند بسیار زیاد است، متاسفانه در این هفت سال در اجرای سند کوتاهی داشتیم و باید به صورت خیلی سیستمی و دقیق شروع به تحولات کنیم.
منبع: ایسنا/۱۹ خرداد ۹۷
