
نعمت احمدی، حقوقدان در روزنامه جهان صنعت نوشت: روسیه با داشتن منابع نفتی و گازی دنبال مشتری پایدار است، اگر اوضاع ایران در چشم جهانیان آرام باشد، روسیه نمیتواند از اهرم اسلحه گازی ایران استفاده کند بنابراین روسیه در عرصه جهانی نارفیقی برای ایران است.
دیدارنیوز: «روسیه که نمیخواست و نمیخواهد در جنگ اوکراین خود را بازنده ببیند به سراغ ایران آمد تا شریکی در جنگ اوکراین برای خود دست و پا کند و چه عاملی بهتر از پهپادهای ارزان ایرانی که از این پهپادها مقابل چشم جهانیان در مناطق مسکونی استفاده کند، که عملا جهان را رودرروی ایران قرار دهد.»
نعمت احمدی، حقوقدان نوشت: «گمانهزنیهای خوشبینانه برخی افراد مبنی بر روی آوردن اروپا به سوی ایران پس از دو ماه به دلیل بحران بزرگ انرژی اشتباه از آب درآمد. همان زمان بودند کسانی که در پاسخ میگفتند به فرض که اروپاییها به علت قطع گاز روسیه، نیاز مبرم زمستانی و سرمای اروپا قصد خرید گاز از ایران را داشته باشند! با کدام گاز موجود میخواهید پشت میز قرارداد تحویل گاز به اروپا بنشینید. اخیرا شرکت بریتیش پترولیوم گزارش مفصلی راجع به وضعیت، تولید و ذخیره گاز جهان ارائه کرده است.
طبق این گزارش، ایران در سال ۲۰۲۱ با رشد ۱/۳ درصد چهارمین تولیدکننده گاز جهان شد، ضمن اینکه در همین سال در ردیف چهارمین مصرفکننده بزرگ گاز طبیعی در جهان قرار گرفت. کل تولید گاز جهان با تکیه بر این گزارش در سال ۲۰۲۱ معادل ۴۰۳۶ میلیارد مترمکعب برآورد شد، که ایران با تولید ۲۵۷ میلیارد مترمکعب معادل ۱۴/۶ درصد کل تولید گاز طبیعی جهان را به عنوان چهارمین تولیدکننده گاز در اختیار داشت. تولید آمریکا ۹۳۴ میلیارد مترمکعب معادل ۱/۲۲ درصد از کل تولید جهانی را در اختیار دارد. روسیه با تولید ۷۰۱ میلیارد مترمکعب سهم ۴/۱۷ درصدی در رتبه دوم و چین با تولید ۲۰۹ میلیارد مترمکعب با سهم ۲/۵ درصد سومین تولیدکننده بزرگ گاز در جهان شناخته شدهاند.
علیرغم تحریمها تولید گاز در ایران رشدی معادل ۴/۵ درصد داشته است. حال به مصرف گاز در جهان برابر همین گزارش میپردازیم. کل مصرف گاز طبیعی سال ۲۰۲۱ در ایران ۲۴۱ میلیارد مترمکعب بوده که با رشد ۱/۳ درصدی رو به رو بوده است. ایران در همان سال ۶ درصد گاز تولیدی جهان را در کشور مصرف کرده، به همین دلیل جایگاه چهارمین مصرفکننده جهان را از آن خود کرده است. تنها سه کشور آمریکا، روسیه و چین مصرف گاز بیشتری نسبت به ایران داشتهاند. طبیعتا وسعت خاک و جمعیت این کشورها به مراتب از ایران بیشتر است. مصرف گاز طبیعی در ایران حدود معادل نصف کل مصرف گاز طبیعی در قاره اروپا است. کشورهای اروپایی در سال ۲۰۲۱ بالغ بر ۵۷۱ میلیارد مترمکعب گاز مصرف کردهاند، در همین سال آمریکا ۷۲۶ میلیارد مترمکعب گاز مصرف کرده است. روسیه با ۸/۱۱ و چین با ۴/۹ درصد از کل مصرف گاز جهان به ترتیب در رتبههای دوم و سوم جهان قرار دارند.
بریتیش پترولیوم در بخش دیگری از گزارش خود کل تجارت جهانی گاز طبیعی در جهان از طریق خط لوله طی سال ۲۰۲۱ را ۷۰۴ میلیارد مترمکعب اعلام کرده است. مابهالتفاوت آن فقط ۴/۲ درصد از این رقم سهم ایران بوده است. ایران در حالی که سهم ۴/۶ درصدی از کل تولید جهان را داراست به دلیل بالا بودن مصرف داخلی تنها توانسته است سهم ۴/۲ درصدی از بازار جهانی را تصاحب کند. کل صادرات گاز طبیعی ایران در سال ۲۰۲۱ بالغ بر ۱۷ میلیارد مترمکعب محاسبه شده که از این رقم ۹ میلیارد مترمکعب به ترکیه و ۷ میلیارد مترمکعب به عراق صادر شده است. گزارش بریتیشپترولیوم کارشناسیترین گزارش گازی جهان است. با این حال افرادی که صبر دوماهه برای تصاحب بازار جهانی را نوید میدادند آیا از خود پرسیدهاند به فرض اگر بازار پرمصرفی پیش روی ما باشد با کدام تولید میخواهند این بازار را تصاحب کنند. روسیه از میان کشورهای تولیدکننده و فروشنده گاز جهان، جایگاه بالایی دارد و از میان همه کشورها اتفاقا بهترین روابط را در ظاهر با ایران دارد. آیا این کشور را دوست و شریک خود در بازار جهانی گاز میدانیم.
به باور نگارنده روسیه در معادلات جهانی هیچگاه ایران را دوست و شریک خود ندانسته بلکه به عنوان رقیب به ایران نگاه میکند؛ رقیبی که میخواهد در قالب دوست جایگاه ایران را در بازار جهانی انرژی از آن خود کند.
روسیه در جنگ اوکراین از گاز به عنوان مخربترین و کارآمدترین اسلحه خود استفاده میکرد یا مخربترین اسلحه برای تسلط بر دیگر کشورها را گاز تولیدی خود میدانست و باور داشت اروپا به واسطه نیاز به اسلحه مخرب گازی روسیه، بر اعمال او در اوکراین چشمپوشی خواهد کرد. اتفاقا اروپاییها هم در واقعه کریمه دامی برای روسیه گستردند که ناخودآگاه خود را در دام گازی غرق کرد. وقتی روسیه در رفراندوم خود خواسته در شبهجزیره کریمه، این ناحیه را به خاک خود اضافه کند دولتهای غربی واکنش تندی نشان ندادند، بلکه آلمان دنبال تکمیل لوله نورداستریم ۲ بود تا اولین خط لولهای که از خاک اوکراین نمیگذرد را به عنوان پشتوانه تامین انرژی گازی خود داشته باشد. روسیه درصدد برآمد طبق ادعای خود حداقل در سه استان شرقی اوکراین با حربه جنگ جامه عمل بپوشاند و فکر میکرد ظرف مدت کوتاهی میتواند ارتش اوکراین را شکست دهد یا وادار به مصالحه کند. این خواسته روسیه با مقاومت زلنسکی و کمک بیدریغ غرب به اوکراین برآورده نشد و جنگ اوکراین به یکی از جنگهای طولانی قارهای در اروپا تبدیل شد که پایان خوشی هم برای آن نداشت.
روسیه که گاز خود را اهرم فشار بر اروپاییها میدانست با مقاومت اوکراین به جایگزینی گاز مصرفی اروپا توسط آمریکا و قطر عملا با حربه کُندشده گازی خود روبهرو شد. همت و جانفشانی مردم اوکراین و ایستادگی زلنسکی هم مزید بر علت شد. روسیه که نمیخواست و نمیخواهد در جنگ اوکراین خود را بازنده ببیند به سراغ ایران آمد تا شریکی در جنگ اوکراین برای خود دست و پا کند و چه عاملی بهتر از پهپادهای ارزان ایرانی که از این پهپادها مقابل چشم جهانیان در مناطق مسکونی استفاده کند، که عملا جهان را رودرروی ایران قرار دهد.
فکر عمده روسیه در کشاندن ایران به صحنه جنگ اوکراین، حمایت از اسلحه نفت و گازی خود است، زیرا جهان درصدد برمیآید تا از ایران گاز نخرد، حتی اگر تولید گاز ایران به اندازهای باشد که بتواند کسری گاز کشورهای اروپایی مصرفکننده گاز روسیه را با تداوم جنگ اوکراین تامین کند.
نخستین اقدام روسیه به بنبست کشاندن برجام بود؛ برجامی که به گفته روحانی، رییسجمهور سابق تنها به یک امضا نیاز داشت یا به گفته اولیانوف یک سال قبل در بهمن ماه تا امضای برجام پنج دقیقه مانده است؛ پنج دقیقهای که هنوز آغاز نشده و با حمله روسیه به اوکراین هیچ گاه شروع نخواهد شد، زیرا روسیه میداند که اگر ایران در صحنه شطرنج برجام پیروز میدان باشد بازیگر اصلی بازی برجام خواهد بود؛ بازاری که روسیه طی این سالها کوشش کرده است با کنار گذاشتن ایران سهمخواهی بیشتری داشته باشد. قصه پرغصه برجام با خروج یکطرفه آمریکا در زمان ترامپ از برجام و حوادثی که این روزها در استراسبورگ در جریان است، دورنمای خوبی برای ایران در بازار انرژی نخواهد داد؛ صفحه تاریکی که روسیه به شدت از آن استقبال میکند.
اگر حکایت تحریم سپاه پاسداران به واقعیت بپیوندد و عملا برجام از گردونه مذاکرات ایران و کشورهای ۱+۴ یک خارج شود و اجماع ۱+۵ این بار علیه ایران شکل گیرد، بازگشت ایران به بازار انرژی آن گونه که روسیه میخواست سهقفله خواهد شد. روسیه مهرههای خود علیه ایران را در مقابل چشم جهان خوب چینش کرد؛ برنامه هستهای ایران را طولانی کرد، اجازه نداد برجام به نتیجه برسد، با خرید پهپادهای ایرانی و استفاده از آنها در اهداف نظامی در مقابل چشم نظامیان ایران را به گوشه رینگ جنگ اوکراین کشاند.
روسیه با داشتن منابع نفتی و گازی دنبال مشتری پایدار است، اگر اوضاع ایران در چشم جهانیان آرام باشد، روسیه نمیتواند از اهرم اسلحه گازی ایران استفاده کند بنابراین روسیه در عرصه جهانی نارفیقی برای ایران است.»