تغییر رویه در شورای حکام، خطری بزرگ برای «برجام»

دیدارنیوز: یک کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به تلاش سه کشور اروپایی و آمریکا به منظور تصویب قطعنامه علیه ایران در شورای حکام گفت: امکان تغییر رویه شورای حکام آژانس انرژی اتمی در قبال ایران که کم و بیش در سال‌های اخیر ثابت بوده، نگران کننده است و خطر بزرگی برای احیای برجام محسوب می‌شود.

رضا ذبیحی، درباره احتمال تصویب قطعنامه علیه ایران در شورای حکام آژانس بین الملی انرژی اتمی گفت: این اقدام، تغییر یک رویه‌ی ده ساله است و از این رو زنگ خطری برای موضوع احیای برجام شمرده می‌شود، به گونه‌ای که ممکن است رویه‌ی مبتنی بر دیپلماسی و تعامل را معکوس کند.

این استاد دانشگاه خاطر نشان کرد: آژانس انرژی اتمی و بالاخص شورای حکام این آژانس از سال ۲۰۱۲ یک رویه‌ی نسبتا مسالمت آمیز و کمتر همراه با تنش را در مواجهه با ایران دنبال کرده اند و از این رو خبر‌ها و تحلیل‌ها در خصوص امکان تغییر این رویه‌ی ده ساله، امری نگران کننده است.

ذبیحی افزود: البته بعد از سال ۲۰۱۲، شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی یک بار در ژوئن ۲۰۲۰ نیز قطعنامه‌ای را در این شورا با پیشنهاد کشور‌های اروپایی علیه ایران صادر کرد، ولی تلاش مبتنی بر تعامل ایران باعث شد در رویه پیشین تغییر چندانی ایجاد نشود و وضعیت میان ایران و سایر کشور‌های عضو برجام حالت تقابلی و خصمانه به خود نگیرد.

این کارشناس مسائل بین الملل ادامه داد: البته در یکی دو سال اخیر، چندین بار تلاش‌های دیگری نیز به منظور تهیه پیش نویس علیه ایران در شورای حکام مطرح شده بود که با ابتکار عمل ایران، کشور‌های تعقیب کننده پیشنهاد یعنی آمریکا و سه کشور اروپایی هر بار عقب نشینی کردند.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: حتی در زمانی که ترامپ همزمان با اعمال فشار حداکثری و تحریم‌های گسترده درصدد بود که شورای حکام را برای صدور قطعنامه‌های متعدد علیه ایران و ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت تحت فشار قرار بدهد، این شورا کمتر تحت فشار قرار گرفت و ترامپ نتوانست در این راستا موفقیت چندانی بدست آورد. همین امر این نوید را می‌داد که علیرغم تلاش ترامپ، همچنان امید قابل توجهی برای احیای برجام وجود خواهد داشت.

ذبیحی ادامه داد: همراهی سه کشور اروپایی با آمریکا در برهه کنونی و هماهنگی به منظور اقدام علیه ایران در شورای حکام، موضوعی است که احتمال تصویب قطعنامه علیه ایران را افزایش می‌دهد، چنانچه سابقه نشان داده است که عموما هماهنگی این کشور‌ها در بیشتر مواقع موجب تصویب قطعنامه علیه ایران در شورای حکام آژانس شده است.

این استاد روابط بین الملل دانشگاه افزود: اسرائیل و جمهوری خواهان مخالف احیای برجام، نقش زیادی در خصوص مجاب کردن دولت‌ها به منظور تلاش در زمینه‌ی تصویب قطعنامه علیه ایران در شورای حکام داشته اند و لابی‌های این چنینی سعی مضاعفی در این راستا انجام داده اند تا دولت بایدن و سه کشور اروپایی را بدین جهت سوق دهند.

ذبیحی ادامه داد: ترامپ تلاش زیادی انجام داد تا از طریق برخی امکانات حقوقی که در برجام پیش بینی شده بود مانند مکانیسم ماشه استفاده کند، با این هدف که از یک طرف ایران را تحت فشار قرار دهد و از سوی دیگر موجب شود که زمینه‌ی نابودی کامل برجام فراهم شود.

این کارشناس مسائل بین الملل افزود: با این وجود، نهاد‌های بین المللی و به ویژه شورای امنیت سازمان ملل در این زمینه زیر بار نرفتند و تلاش ترامپ با شکست مواجه شد.

ذبیحی افزود: اما امروز مشاهده می‌کنیم که برخلاف ناتوانی دولت ترامپ برای اجماع سازی علیه ایران، دولت بایدن توانسته است سه کشور اروپایی را در شورای حکام آژانس همراه خود نماید، به طوری که این کشورها، همراه با یکدیگر قطعنامه مشترکی علیه برنامه هسته‌ای ایران پیشنهاد داده اند.

وی تصریح کرد: چنین اقداماتی کمکی به دیپلماسی نمی‌کند و امید‌های باقی مانده برای احیای برجام را نیز تضعیف می‌نماید.

این پژوهشگر روابط بین الملل در پایان خاطر نشان کرد: از سرگیری مذاکرات احیای برجام که از اسفند ماه سال گذشته قطع شده است و تلاش برای پیدا کردن راه حل در خصوص اختلافات باقی مانده میان ایران و آمریکا، راه بهتری است که پیش روی کشور‌های عضو برجام وجود دارد و در پیش گرفتن راه تقابلی کمکی به حل موضوع احیای برجام نمی‌کند.